نکات ایمنی مهم نصب کلید و پریز برق
- به یاد داشته باشید که هنگام نصب، حتما فیوز برق را قطع کنید.
- زمانی که پریز را نصب می‌کنید دقت کنید که محکم و کاملا ثابت نصب شود تا هنگام استفاده دچار آسیب نشود.
- پریزهای نستک دارای محافط کودک هستند تا از خطرات ناشی از فرو بردن اشیاء نوک تیز در پریز جلوگیری شود.
- فراموش نکنید که هرگز با دست مرطوب یا خیس پریز برق را لمس نکنید.
استاندارد نصب کلید و پریز در ارتفاع
ارتفاع نصب کلید و پریز از مهم ترین مسائلی است که باید حتما در نقشه برق کشی ساختمان به درستی لحاظ شوند. این استاندارد بسته به مکان های مختلف مثل آشپزخانه، حمام یا اتاق خواب با یکدیگر متفاوت هستند. همچنین استاندارد نصب قوطی کلید و پریز در کنار یکدیگر نیز باید رعایت شود. در اینجا چند نکته مربطو به رعایت فاصله هنگام نصب کلید و پریز و استانداردهای مربوط به آن را بیان می‌کنیم.
- توجه کنید که هنگام نصب کلید و پریز کنار یکدیگر فاصله مرکز تا مرکز قوطی های برق با در نظر گرفتن جداکننده نباید کمتر از 91 میلی متر باشد. اما، این فاصله بدون در نظر گرفتن جدا کننده نباید کمتر از 71 میلی‌متر باشد.
- استاندارد ارتفاع کلید برق روشنایی از سطح زمین 110 تا 120 سانتیمتر می‌باشد.
- استاندارد ارتفاع پریز در حمام از سطح زمین 120 سانتی متر می‌باشد.
- استاندارد ارتفاع پریز در آشپزخانه از سطح زمین 60 و 120 سانتی متر می‌باشد.
- استاندارد ارتفاع پریز برق، تلفن و آنتن از سطح زمین 30 تا 40 سانتیمتر می‌باشد.
نحوه نصب کلید و پریز با کادر تک خانه بابا ادیسون
ابزارهای مورد نیاز نصب کلید و پریز در کادر تک خانه
مکانیزم پریز برق، کادر کلید و پریز تک خانه، فازمتر و پیچ‌گوشتی دو سو.
گام اول: تشخیص سیم های برق
سیم‌های برق فاز و نول را به کمک فازمتر مشخص می‌کنیم. برای این کار فاز متر را با احتیاط و رعایت نکات ایمنی به هر یک از سیم‌ها متصل می کنیم و انگشتمان را به ته فازمتر می‌چسبانیم. اگر چراغ فازمتر روشن شد، به این معنی است که آن سیم از نوع فاز است. در غیر این صورت نول می‌باشد. فراموش نکنید بعد از تشخیص سیم ها فیوز برق را قطع کنید؛ و حتما از قطع بودن آن اطمینان حاصل کنید.
گام دوم: نصب مکانیزم پریز برق
در این مرحله، برای نصب مکانیزم برق، رویه پریز را با پیچ‌گوشتی باز می‌کنیم. سپس، سیم‌های فاز و نول را به ترمینال‌های مکانیزم برق متصل می‌کنیم. بعد از آن، پریز را درون قوطی برق قرار می دهیم. در آخر پیچ های چنگه را می‌بندیم تا مکانیزم در جای خود محکم شود.
گام سوم: نصب کادر کریستال تک خانه
حالا کادر کریستال را روی مکانیزم پریز برق قرار می‌دهیم و آن در جای خود قفل می‌کنیم. رویه پریز را هم روی کادر قرار می دهیم و پیچ آن را هم با پیچ‌گوشتی می بندیم.
گام چهارم: وصل کردن فیوز برق
در آخر هم فیوز برق را وصل می‌کنیم.
ویدیو زیر شامل مراحل نصب پریز برق در کادر یک خانه می باشد که در بالا نیز به طور کامل شرح دادیم.
طریقه نصب کلید و پریز در کادر دو خانه
زمانی که شما تصمیم به نصب پریز به صورت تکی داشته باشید طبق روش گفته شده و با استفاده از کادر تک خانه عمل می‌کنید. این در حالی است که برای نصب کلید و پریز مکانیکی در کنار یکدیگر به کادر دو خانه نیاز دارید. در ادامه ما به آموزش نصب کلید و پریز در کادر دو خانه می‌پردازیم. روش نصب مکانیزم پریز در کادر دو خانه دقیقا طبق رویکردی که در بالا توضیح دادیم انجام می‌شود. بنابراین برای جلوگیری از تکرار مکررات از این بخش عبور می کنیم و به سراغ روش نصب کلید مکانیکی می‌رویم.
ابزارهای مورد نیاز نصب کلید و پریز در کادر دو خانه
مکانیزم پریز برق، کادر دو خانه و پیچ‌گوشتی دو سو.
گام اول: تشخیص سیم های برق
در این قسمت نیز همانند پریز باید نوع سیم ها را به کمک فاز متر مشخص کنیم. که در اینجا سیم مشکی فاز، سیم آبی نول و سیم زرد رنگ هم برگشتی از لامپ یا همان بار است.
گام دوم: نصب مکانیزم کلید روشنایی
ابتدا باید رویه کلید برق را باز کنیم. سپس، سیم‌های برق فاز و نول را به ترتیب به ترمینال‌های L و N متصل می‌کنیم. سیم‌های برگشتی از لامپ یا بار هم به ترمینال‌های مربوطه وصل می‌کنیم. بعد از آن مکانیزم را داخل جعبه برق قرار می دهیم و پیچ های چنگه را می‌بندیم تا در جای خود محکم شود.
گام سوم: اتصال کادر دوخانه
در این مرحله، کادر دو خانه را روی مکانیزهای متصل شده درون جعبه برق قرار می‌دهیم. رویه کلید را روی کادر قرار داده و رویه پریز را با پیچ‌گوشتی در جای خود می‌بندیم.
گام چهارم: وصل کردن فیوز برق
در انتها فیوز اصلی برق را وصل می‌کنیم.
استاندارد نصب کلید و پریز چه فایده ای دارد؟
سیم کشی برق از تخصصی ترین کارها در ساختمان سازی است. هر کسی که بتواند فاز و نول را تشخیص دهد، برقکار ساختمان نیست. گذراندن دوره برقکاری ساختمان و آشنایی با قوانین و استانداردهای موجود در سیم کشی، برای برقکار حرفه ای الزامی است. سیم کش های تجربی و بدون گواهینامه از جدیدترین قوانین نصب کلید و پریز اطلاعی ندارد و از مهارت کافی در سیم کشی و نصب قوطی سیم برق برخوردار نیستند.
کوچکترین سهل انگاری در سیم کشی ساختمان منجر به بروز آتش سوزی در مدار سیم کشی شده و جان ساکنین را به خطر می اندازد. از طرفی چنانچه استاندارد نصب کلید و پریز رعایت نشود، موقع اتمام کار با مشکل روبرو می شوید و مجبورید همه کارهای سیمکشی را دوباره از نو انجام دهید.
نصب کلید و پریز و استانداردهای آن
این استانداردها برای همه موارد در نظر شده است. از قوانین موجود مدام در حال تغییر هستند و پیمانکارها باید جدیدترین قوانین و استانداردها را در نظر بگیرند. استانداردهای نصب کلید و پریز شامل این موارد است:
- ارتفاع نصب کلید و پریز
- فاصله نصب پریز و کلید در ساختمان
- فاصله نصب کلید و پریز برق از لوله‌های آب و گاز
- ارتفاع نصب کلید و پریز در ساختمان
- استاندارد ارتفاع و فاصله در راهروها، پارکینگ و حیاط
نصب کلید و پریز هوشمند چه مزایایی دارد؟
ارتفاع نصب کلید و پریز مهم ترین مولفه در استاندارد سیم کشی ساختمان است. کلیدهای روشنایی برق و کولرها و همچنین پریزهایی که آشپزخانه و حمام نصب می شوند از نظر ارتفاع تفاوت هایی دارند به طور معمول ارتفاع مناسب کلیدهای روشنایی از کف ساختمان بین ۱۱۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر است که در همه کلیدهای روشنایی طبق یک اندازه اجرا می شود. این امر در موقع لوله کشی برق ساختمان و در نقشه سیم کشی هم لحاظ شده است. به طور خلاصه ارتفاع استاندارد نصب کلید و پریز در ساختمان های مسکونی به این شرح است:
- ارتفاع کلیدهای روشنایی : ۱۱۰ تا ۱۲۰ سانتی متر
- ارتفاع پریزها در آشپزخانه ۶۰ و ۱۲۰ سانتی متر
- ارتفاع پریزها در حمام ۱۲۰ سانتی متر
- ارتفاع کلید کولر آبی و گازی ۱۳۰ سانتی متر
استاندارد نصب کلید و پریز در فاصله
رعایت فاصله مناسب نصب کلید و پریزها از لوله بخاری و لوله کشی شوفاژ و اب سرد و گرم نیز مبحث مهمی است. به طور استاندارد فاصله کلیدها از کف ساختمان بین ۱۱۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر است. در واقع کلید و پریزها در یک راستا و با ارتفاع یکسان در ساختمان نصب می شوند. البته فاصله پریزهای تلفن و آنتن مرکزی از کف بین ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر است. موقع سیمکشی برق هنوز رادیاتورها وصل نشده اند ولی قطعا در مسیر لوله کشی شوفاژ می توان محل نصب رادیاتورها را مشخص کرد. لازم است تا کلید و پریزهای تلفن و آنتن به گونه ای نصب شوند که در آینده پشت شوفاژ قرار نگیرند. پریزهای تلفن پشت شوفاژ اصلا قابل استفاده نیستند.
استاندارد نصب کلید و پریز در اتاق ها
علاوه بر ارتفاع و فاصله، تعداد کلید و پریزها در ساختمان هم تابع استانداردهای مشخصی است. به طور معمول برای هر اتاق خواب ۲ عدد پریز برق نصب می شود. تعداد پریز در هر اتاق همین تعداد است ولی در هال و پذیرایی تعداد بیشتری کلید و پریز، نصب می شود. در نصب پریزهای اتاق خواب یک موضوع مهم وجود دارد و آن اینکه پریزها نباید در محل احتمالی قرارگیری تختخواب، نصب شوند. همچنین نصب پریزها در دیوار کناری درب نیز پیشنهاد نمی شود زیرا با باز شدن درب، پریز عملا قابل استفاده نیست.
به طور معمول جهت صرفه جویی در هزینه ها و کاهش لوله کشی برق و سیمکشی های اضافی، سر خط پریزهای اتاق خواب ها به یک جعبه فیوز می رود. در واقع پریز همه اتاق خواب ها به یک جعبه فیوز وصل شده و با سوختن این فیوز همه پریزها با هم قطع می شود. موقع تعمیرات سیمکشی ساختمان نیز با قطع همین فیوز می توان پریزها را تعمیر کرد.
استاندارد نصب کلید و پریز در پذیرایی
به طور استاندارد برای هر پذیرایی ۳ عدد پریز در نظر گرفته می شود. این پریزها در نزدیکی محل احتمالی قرارگیری سیستم های صوتی و تصویری نصب می شوند. معمولا یک پریز در دیوار مجاور اتاق خواب برای جاروبرقی نصب می شود. ارتفاع پریز از کف برای هال و پذیرایی بین ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر از کف است. معمولا اتاق خواب و هال و پذیرایی از نظر ارتفاع کلید و پریز یکسان کار می شوند. تنها نکته مهم توجه به لوله کشی شوفاژ است. با توجه به بزرگی و کوچکی پذیرایی از یک، دو و یا بیشتر رادیاتور استفاده می شود.
برقکار ساختمان دقت لازم را در مورد عدم تداخل سیمکشی و لوله کشی های آب سرد و گرم انجام می دهد. رعایت فاصله استاندارد از لوله کشی گاز نیز از مهم ترین موارد است.به هیچوجه نباید کلید و پریز در کنار لوله کشی گاز باشد. رعایت استانداردهای سیم کشی برق ساختمان برای ایمنی و سلامت خانواده ها در نظر گرفته شده و از وقوع حوادث ناخوشایند جلوگیری می کند.
استاندارد نصب پریز در آشپزخانه
آشپزخانه یکی از مناطقی است که بیشترین تعداد پریزها در آن نصب می شود. بحث ایمنی و رعایت استاندارد در سیمکشی برق و نصب کلید و پریزهای آشپزخانه اهمیت بسیار زیادی دارد.با توجه به زیاد بودن تعداد پریز در آشپزخانه برخی از برقکارها ترجیح می دهند “سوکت پیش بند پریز” را برای جایگیری پریزها نصب کنند به این ترتیب دسترسی به پریزها ساده تر است و خطری هم به دنبال ندارند.
در تصویر نمونه ای از این طرح را برای استفاده لوازم خانگی رومیزی می بینید. پیش بند پریز آشپزخانه همیشه بالاتر از سطح کار نصب می شود. البته در آشپزخانه های نقلی این شیوه اجرا نمی شود. علاوه بر اینها لازم است تا برای هر کدام از وسایل اصلی برقی نیز یک پریز برق جداگانه نصب شود به این ترتیب:
- پریز لباسشویی
- پریز ظرفشویی
- پریز یخچال
- پریز فریزر
- پریز فندک و جوجه گردان اجاق گاز
- پریز هود
- پریز پکیج گاز
- پریز فیلتر آب
تعداد پریز در سرویس بهداشتی
نصب پریز برق در حمام به دلیل وجود رطوبت و خطرات احتمالی اصلا پیشنهاد نمی شود. در واقع استاندارد این اجازه را نمی دهد و ناظر ایراد می گیرد. به طور معمول بر روی دیوار روشویی امکان نصب پریز وجود دارد. این پریز نباید نزدیک محل نصب روشویی باشد. رعایت یک حد فاصل تقریبا ۳۰ سانتی متری بین پریز و روشویی الزامی است. کلیدهای حمام و دستشویی هم همیشه در پشت درب و دیوار مجاور نصب می شود. موقع نصب کلید و پریز دستشویی و حمام باید نقشه لوله کشی های آب سرد و گرم را در نظر داشت.
قوانین سیمکشی برق در بالکن
در ساختمان هایی که بالکن، تراس و یا پاسیو دارند نیز رعایت استانداردهای نصب کلید و پریز الزامی است. برای استفاده از پکیج و سایر وسایل برقی در بالکن باید سیم کشی برق مناسب انجام شده باشد. در آپارتمان ها اغلب، پکیج در بالکن و هوای باز نصب می شود بنابراین لازم است تا از قبل در این زمینه اقدامات لازم انجام شود. رعایت قوانین حتی برای محدوده تراس و بالکن هم الزامی است.
استاندارد نصب کلید و پریز بالکن ۱۲۰ سانتیمتر از کف است. به این ترتیب موقع شستشو نظافت آب وارد کلید و پریز نمی شود. اگر امکان بارش باران در بالکن هست باید پس از نصب کلید، از چسب آکواریوم برای عایق بندی استفاده شود. این مورد برای همه کلید و پریزهای فضای باز نیز اجرا می شود.
خدمات نصب و تعویض کلید و پریز در تهران
نصب، عیب یابی و تعمیر کلید و پریز از خدمات کاربردی هوم سرویز است. باز کردن و نصب کلید و پریز برق، آنتن و تلفن می بایست توسط تکنیسین متخصص انجام شود. نصب قوطی کلید و پریز و جعبه تقسیم طبق استانداردهای جدید برق کشی ساختمان، کابل کشی و داکت کشی اصولی توسط تیم حرفه ای برقکاری ساختمان هوم سرویز در همه مناطق تهران انجام می شود. نصب کلید و پریز مینیاتوری، جا به جایی یا اضافه کردن کلید و پریز و همه کارهای خرده کاری برق کشی ساختمان پذیرفته می شود. برای سفارش می توانید از طریق اپلیکیشن هوم سرویز اقدام کنید. ثبت سفارش در این سامانه کاملا رایگان است و هزینه ای بابت عضویت دریافت نمی شود.
مشخصات فنی کلید و پریز
ولتاژ اسمی:
ماکزیمم ولتاژی که تجهیزات می توانند تحمل کنند و خاصیت عایقی و عدم اتصال زمین خود را حفظ کنند را ولتاژ اسمی می نامند. شرکت سازنده روی تجهیز، عدد مربوطه را حک می کند.
جریان اسمی:
معمولاً مقدار ماکزیمم جریان موثری که دستگاه الکتریکی می تواند بدون آسیب دیدن تحمل کند را جریان اسمی می نامند.
جنس کلید و پریز:
باید از پلاستیک مرغوبی ساخته شده باشد تا نشکند و پوسیده نشود. چرا که اگر جنس پلاستیک آن مرغوب نباشد، حتی ممکن است هنگام نصب بشکند و خرد شود. در ساخت کلید و پریزهای جدید، از پلی آمیدهای نسوز برای جلوگیری از اشتعال استفاده می شود. علاوه بر این حلقه ای فنری در گلوگاه سوراخ های پریز جهت جلوگیری از تغییر شکل محل ورود دو شاخه و ایجاد جرقه و احتراق تعبیه شده است.
کلید وسیله ای است که برای وصل یا قطع جریان در یک یا چند مدار الکتریکی طراحی شده است. پرکاربردترین شکل آن، کلید مکانیکی است که اغلب با نیروی دست و تحت فرمان انسان عمل می کند. اساس هر کلید مکانیکی را دو قطعه رسانا (فلزی) تشکیل می دهد که با اتصال آن دو مدار وصل و با جدا شدن آنها مدار قطع می شود. به این دو قطعه، کنتاکت گفته می شود و باید در برابر خوردگی مقاوم باشد. کلید در سیستم برق تک فاز ۲۳۰ ولت، باید حداقل ولتاژ ۲۵۰ ولت و جریان ۱۰ آمپر باشد.
انواع کلید بر حسب نوع اتصال (طبقه بندی بر اساس نحوه چینش کنتاکت ها) به دو دسته تقسیم می شوند :
- کلید یک جهته (یک پل، دو پل، سه پل، سه پل و نول)
- کلید چند جهته (تبدیل، صلیبی)
ب) بر حسب روش به کار انداختن کلید: کلید گردان، شستی، کلید فشاری، کششی
ج) بر حسب درجه حفاظت: محیط مرطوب IP44 و محیط خیس و خارج از ساختمان IP45
د) بر حسب روش نصب: روکار، توکار، نیمه توکار، تابلویی
انواع کلید در ساختمان
امروزه کلیدها قابلیت های زیادی دارند و طراحی ظاهری آنها هم زیباتر شده است. در برخی موارد مجهز به سیستم کنترل از راه دور هستند یا به صورت لمسی عمل می کنند. کلیدهای جدید نصب راحت تری دارند و نیازی به پیچ و مهره هم ندارند و به دلیل داشتن مکانیزم فنری در پشت خود، به راحتی در عمق دیوار نصب می شوند.
کلیدهای مدرن به صورت ۴ پل و ۶ پل و حتی تعداد پل های بیشتر و به صورت لمسی یا کلیدهای هوشمند وجود دارند. کلیدهای مدرن بنا به شرکت سازنده کاتالوگ نصب هم دارند. کلید ها باید رو به پایین روشن و رو به بالا خاموش شوند. به علاوه باید به صورت محکم در جعبه قرار داده شوند و ترجیحاً با پیچ قوطی کلید بسته شود.
نماد و مدار انواع کلیدهای ساختمانی
کلید یک پل
برای قطع و وصل یک مدار به کار می رود. در این کلید کنتاکت ها متصل یا باز هستند.
کلید تک پل دو خانه
برای قطع و وصل دو مدار مستقل از هم از یک نقطه به کار می رود. در اصل مانند دو کلید تک پل است که در کنار هم ولی در یک بسته نصب شده باشند. در این کلید دو مجموعه کنتاکت دوتایی وجود دارد که مستقل از هم دو به دو بسته یا باز می شوند.
کلید تبدیل
برای قطع و وصل یک مدار از دو نقطه گوناگون به کار می رود. در این کلید سه کنتاکت وجود دارد که یکی از کنتاکت ها در هر حالت به یکی از دو کنتاکت دیگر متصل است. این کلید در مکان هایی مانند راه پله ها و راهروها که نیاز به کنترل روشنایی از دو محل مختلف است استفاده می شود.
کلید صلیبی
برای قطع و وصل یک مدار از بیش از دو نقطه گوناگون به کار می رود. این کلید ترکیبی از دو کلید تبدیل است. در نتیجه دارای شش کنتاکت است که در هر حالت، چهار عدد از آنها دو به دو به یکدیگر متصل هستند.
پریز برق
پریزهای برق در دو نوع تک فاز و سه فاز وجود دارند. در ساختمان باید از پریزهای دارای اتصال زمین استفاده شود. پریزهای برق مجهز به اتصال زمین، به منظور اتصال وسایل الکتریکی خانگی و اداری مانند یخچال، فریزر، کولر، لباسشویی و غیره در ساختمان استفاده می شود.
پریزهای برق مورد استفاده در ساختمان های مسکونی، دارای ولتاژ اسمی ۴۰۰ ولت و جریان اسمی ۲۵ آمپر هستند. برای برق تک فاز ۲۳۰ ولت، باید پریز حداقل ولتاژ ۲۵۰ ولت و جریان آن ۱۶ آمپر و با اتصال زمین باشد. جهت برق سه فاز ۴۰۰ ولت باید پریز دارای حداقل ولتاز اسمی ۵۰۰ ولت و جریان اسمی ۱۶ آمپر با اتصال زمین باشد. برای سیستم برق ۶۰ ولت و ولتاژهای پایین تر باید از پریز مخصوص بدون اتصال زمین استفاده شود. پریز برق به صورت زیر طبقه بندی می شود :
الف) بر حسب نوع اتصال پریز سه فاز با یک اتصال اضافی: این اتصال منحصراً برای وصل به هادی خنثی است.
ب) پریز سه فاز با دو اتصال مخصوص هادی حفاظتی و اتصال دوم مخصوص هادی خنثی است.
ج) بر حسب درجه حفاظت: محیط مرطوب IP44 و محیط خیس و تر و خارج از ساختمان IP45
د) بر حسب روش نصب به دو قسمت روکار و توکار تقسیم بندی می شوند.
ه) از لحاظ کاربرد درب دار و بدون درب بودن.
انواع پریز
پریز قفل شو را هنگام برقدار بودن کنتاکت های اتصال، نمی توان دو شاخه را در پریز قرار داد یا از آن خارج نمود. بدون قرار دادن دو شاخه در پریز کنتاکت های اتصال برقدار نمی شود. پریز ریش تراش دارای ترانسفورماتور جداکننده و کلیدی است که در صورت عدم اتصال ریش تراش، ترانسفورماتور پریز را از منبع برق جدا می کند. اتصال پریز بی خطر پس از کشیدن دو شاخه از برق، بی برق شده یا ورودی ها کاملاً پوشانده می شوند.
نکات نصب پریز
- پریزهایی که در کف نصب می شوند، باید مجهز به درپوش مخصوص بوده و شکننده نباشند. برای مکان خشک، پریز نوع حفاظت شده در برابر رطوبت و برای مکان های مخاطره انگیز از پریز نوع ضد انفجار یا ضد اشتعال استفاده می شود.
- استفاده از پریزهای چند خانه مجاز است و از نظر ردیف هر خانه یک پریز محسوب می شود.
- پریز سه فاز باید دارای حداقل جریان اسمی ۱۶ آمپر باشد و دارای یک یا دو اتصال اضافی برای اتصال هادی حفاظتی یا هادی حفاظتی – خنثی داشته باشد.
- در قسمت داخلی پریز، باید در اتصالات مغزی داخلی پریز یک درپوش پلاستیکی شیشه ای جهت محافظت از خطر برق گرفتگی تعبیه شود تا بدون وجود خطر بتوان پریز را نصب نمود.
- در مکان های مرطوب (پارکینگ)، حیاط، دستشویی، تراس، پشت بام و غیره از پریز ارت دار درب دار استفاده شود.
بیشتر بخوانید : آموزش نصب کلید برق
پریز تلفن
پریز تلفن به دو صورت پیچی و سوئیچی در بازار وجود دارد و باید در زمان نصب آنها به موارد زیر توجه شود:
- در جعبه تقسیم اصلی لحیم کاری انجام می شود.
- در جعبه تقسیم محلی یا تأسیسات مشترکین از ترمینال پیچی استفاده می شود.
- هادی اتصال زمین سیم ها و کابل های تلفن باید از طریق یک هادی حفاظتی، ترمینال زمین جعبه اصلی تلفن یا مرکز تلفن را به الکترود زمین ساختمان وصل کند.