نواع ماسک های ایمنی فیلتردار
ماسک ها جزء مهم ترین تجهیزات ایمنی هستند. همزمان با شیوع و همه گیری بحران کرونا، نیاز و توجه همگان به ماسک تمام صورت ایمنی جهت مقابله با بیماری ها چندین برابر شد. این در حالیست که مدت ها پیش از اینکه ماسک های جراحی و ماسک های فیلتردار N95 به این صورت وارد زندگی روزمره ما شوند، ماسک نیم صورت فیلتردار تمام صورت در صنعت مورد استفاده قرار می گرفتند. ماسک های ایمنی تجهیزات حفاظت شخصی حداکثر فیلترکنندگی را در برابر ذرات و آئروسل قطرات ارائه می دهند. آن ها در حال حاضر به طور گسترده توسط متخصصان مراقبت های بهداشتی که با COVID-19 مبارزه می کنند، استفاده می شوند.
ماسک ها وسیله ای پزشکی و یک بار مصرف اند که فقط در این زمینه استفاده می شوند، اما دستگاه های تنفسی مورد استفاده در صنعت، جزو دسته تجهیزات حفاظتی شخصی (PPE) هستند و محافظت تنفسی را ارائه می دهند. در این مقاله به معرفی کامل ماسک ایمنی و تنفسی فیلتردار، انواع آن و کاربرد های آن ها می پردازیم. زمانی که اقدامات مهندسی برای کنترل سلامت هوا موثر و کافی نباشد، کارگران ملزم به استفاده از ماسک ایمنی هستند. استفاده از ماسک های فیلتردار به دلیل ایجاد محدودیت در کار، جزو کنترل محاسبات مهندسی محسوب نمی شوند.
ماسک های محافظ سیستم تنفسی
این ماسک های ایمنی تنفسی به دو دسته بندی اصلی تقسیم می شوند:
- ماسک های تنفسی هوا رسان اتمسفری (Atmosphere Supplying Respirators)
- ماسک های تنفسی فیلترکننده هوا (Air Purifying Respirators)
ماسک های هوا رسان اتمسفری
این نوع ماسک ایمنی فیلتردار منبع تامین هوای تنفسی افراد خارج از محیط آلوده می باشد. این فرآیند در شرایطی رخ می دهد که میزان اکسیژن موجود در هوای محیط کمتر از 21% باشد و یا آلودگی محیط به قدری بالا باشد که فیلتر ماسک نتواند هوای قابل تنفس فرد را تأمین کند. این نوع ماسک ایمنی به دو دسته تقسیم می شود:
- ماسک های فیلتردار با مخازن کپسول سرخود (Self Contained Breathing Apparatus)
- ماسک های فیلتردار هوا رسان شلنگی (Air Hose Supplied Air Respirators)
که در ادامه این مطلب به بررسی ویژگی های هر یک از این ماسک ها خواهیم پرداخت:
ماسک های با مخازن کپسول سرخود
یکی از انواع ماسک ایمنی، ماسک های کپسول سرخود است. در این ماسک های فیلتردار، افراد اکسیژن مورد نیاز خود را از یک منبع تنفسی همراه خود تأمین می کنند. این ماسک ها حداکثر تا چهار ساعت اکسیژن یا هوای مورد نیاز فرد را تأمین می کنند.
ماسک های هوا رسان شلنگی
نوع دیگر از ماسک فیلتردار تنفسی، ماسک های هوا رسان شلنگی است. این تجهیزات هوای مورد نیاز فرد را از یک منبع ثابت هوای فشرده، مانند دستگاه های دمنده هوا، از طریق شلنگ تحت فشار تأمین می کنند. طول شلنگ این ماسک های ایمنی از 25 الی 300 فوت متغیر است. در پایین ترین فشار و بالاترین طول شلنگ، وسیله باید به میزان 170 L/min هوا ارسال کند. فشار دستگاه هم نباید از PSI125 بیشتر شود.
ماسک های فیلترکننده هوا
این نوع از ماسک های تنفسی، آلاینده ها و مواد سمی موجود در هوای استنشاقی را به خود جذب می کنند. و به پنج دسته مختلف تقسیم می شوند:
- ماسک های فیلترکننده ذرات (Particulate Filtering Respirators)
- ماسک های فیلترکننده انواع گاز و بخارات سمی (Vapor and Gas Removing Respirators)
- ماسک های الکتریکی تصفیه هوا (Powered Air Purifying Respirators)
- ماسک های نجات (Escape Masks)
- ماسک تنفسی با کاور زغال اکتیو (Combinations Particulate Removing and Vapor and Gas Removing)
که در ادامه هرکدام از آن ها را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می دهیم:
ماسک های فیلترکننده ذرات ( گرد و غبار)
این ماسک های حفاظت در برابر گرد و غبار به منظور حفاظت در برابر گرد و غبارها ، فیوم ها (Fumes) و یا میست ها (Mists) مورد استفاده قرار میگیرند. در این ماسک ها جهت جلوگیری از ورود آلاینده ها به داخل دستگاه تنفسی از مواد فیبری و الیافی همانند کاغذ، نمد و یا پارچه استفاده می شود.
انواع کلاس در ماسک های فیلترکننده
فیلتر ماسک های فیلترکننده کننده ذرات گرد و غبار، بر اساس استاندارد های اروپایی به سه کلاس N، R و P تقسیم می شوند.
سری N (ذرات غیر روغنی)
شامل ماسک هاییست که قابل استفاده در فضای اتمسفریک هستند، و ذرات آلاینده آن ساختار غیر روغنی دارند.
سری R (ذرات مقاوم در برابر روغن) و سری P (ذرات عایق روغن)
کلاس R و P شامل ماسک هایی هستند که فیلتر آن ها در برابر ذرات روغنی یا فیلترهای عایق روغن مقاوم هستند.بر اساس استاندارد اروپا، ماسک های تنفسی گرد و غبار به سه کلاس تقسیم می شوند. که در ادامه به بررسی جداگانه هر کدام از آن ها خواهیم پرداخت:
کلاس فیلترینگ FFP1
فیلتر حفاظتی آیروسل های جامد و مایع غیر سمی با تراکم 25/1 برابر حد مجاز
کلاس فیلترینگ FFP2
فیلتر حفاظتی آیروسل های جامد و مایع غیر سمی و یا با مسمومیت کم تا متوسط با تراکم ۱۲ برابر حد مجاز
کلاس فیلترینگ FFP3
حفاظت در برابر آیروسل های جامد و مایع غیر سمی و یا با مسمومیت کم تا متوسط یا با سمیت بالا با تراکم ۵۰ برابر حد مجاز
ماسک های فیلترکننده انواع گاز و بخارات سمی
ماسک های تنفسی تصفیه کننده هوای آلوده برای محافظت در برابر گازها و بخارات سمی مانند آمونیاک، جیوه و انواع گازهای سمی اسیدی و بخارات ترکیبات شیمیایی استفاده می شوند. انواع ماسک های محافظتی گازها و بخارات سمی به دو دسته تقسیم می شوند:
- ماسک تنفسی کارتریج دار شیمیایی یا به اصطلاح Chemical Cartridge Respirators
- ماسک تنفسی گازی کانیستر دار Gas Masks
حال به بررسی هر یک موارد بالا می پردازیم:
ماسک های تنفسی کارتریج دار
این ماسک های تنفسی کارتریج دار به دو دسته ی نیم صورت (پوشاننده بخش های تنفسی صورت مانند دهان و بینی) و یا تمام صورت (پوشاننده کل صورت) موجود می باشد. در صورتی که گاز های آلاینده و سمی موجود در محیط از راه چشم بتوانند موجب تحریک و آسیب چشم کاربر بشوند، از این نوع ماسک استفاده می شود.
ماسک تنفسی گازی کانیستر دار
سیستم پالایشی کانیسترها مانند کارتریج ها می باشد اما تفاوت اصلی آن ها با یکدیگر این است که میزان سایز ماده جاذب موجود در این دسته از کارتریج ها بزرگتر و پرحجم تر است و بزرگ ترین تمایز کانیسترها نسبت به انواع ماسک ها داشتن دریچه استنشاقی می باشد.
انواع فیلترها در ماسک های فیلترکننده گاز و بخار
فیلتر های موجود در کانیسترها و کارتریج های حذف کننده گازها و بخارات، بر اساس نوع گاز هایی که قادر به جذب آن ها هستند، بر اساس جدول زیر طبقه بندی می شوند:
- نوع A تصفیه کننده گازها و بخارات آلی مختلف
- نوع B حذف کننده گازهای معدنی و اسیدی مانند مونوکسید کربن
- نوع E تصفیه کننده دی اکسید سولفور و سایر گازهای معدنی
- نوع G تصفیه کننده مواد شیمیایی با فشار بخار پایین
- نوع K حذف کننده ورود آمونیاک و مشتقات آن
- نوع MB تصفیه کننده متیل بروماید
- نوع AX شامل تصفیه گروهی از ترکیبات آلی با نقطه جوش پایین تر از 65 درجه سانتی گراد
- نوع HG تصفیه کننده بخار جیوه
- نوع NO تصفیه کننده اکسیدهای نیتروژن
ماسک های الکتریکی فیلترکننده هوا
این ماسک ها از یک دمنده الکتریکی برای عبور هوای آلوده از داخل سیستم فیلتراسیون آلاینده ها بهره می برند. که باعث تصفیه شدن هوای آلوده می شود.
ماسک های نجات
برخی از ماسک های فیلتردار در شرایط اضطراری و فرار از منطقه آلوده که امکان خطرات جانی وجود دارد، استفاده می شوند. این ماسک ها در مناطق با امکان مسمومیت تنفسی و یا کاهش شدید اکسیژن که وجود مونوکسیدکربن بسیار است مصرف می شوند.
ماسک های با کاور زغال اکتیو
این نوع ماسک تنفسی از جنس نمد یا کاغذ پوشیده از زغال اکتیو می باشد. که جهت حذف هم زمان گازها و بخارات و همچنین گرد و غبار مورد استفاده قرار می گیرند.
نتیجه گیری
درصورتی که قصد خرید ماسک تنفسی برای خود یا برای پرسنل فعال در کارگاه یا محیط کار خود دارید، انتخاب بهترین و مناسب ترین ماسک فیلتردار ایمنی با توجه به نوع آلاینده و نوع ماده خطرناک مورد استفاده، اهمیت ویژه ای دارد. در یک محیط کاری، امکان تولید ذرات گرد و غبار یا بخار و گاز بسیار است.
هر کدام از این آلاینده ها ممکن است به نوبه خود خطرناک باشند. و همچنین باید بدانید که تنها انتخاب یک ماسک کاغذی برای استفاده در تمامی شرایط گزینه خوبی نیست. و باید تعیین گردد که این مواد آلاینده تا چه اندازه خطرناک هستند. اگر در محیطی کار می‌کنید که هر دو نوع آلاینده وجود دارد، ماسک تنفسی فیلتردار ترکیبی گزینه‌ای است که می‌تواند به شما کمک کند.