یکی از بهترین روش ها برای داشتن یک زندگی سالم و سبز، داشتن گیاه در محیط زندگیمان است. فواید گیاهان آپارتمانی به خصوص انواع گیاهان دارویی برای ما انسانها بسیار زیاد است و داشتن آنها در خانه یکی از واجبات زندگی هر فردیست. حال فرض کنید که خودتان این گیاهان دارویی را پرورش دهید و به وقت نیاز از آنها در پخت و پز، دمنوش، درمان بیماری ها و … استفاده کنید، به نظرتان لذت بخش نیست ؟! پس در این مقاله با ما همراه باشید تا با کاشت و پرورش گیاهان دارویی در منزل و اسم و خواص آنها آشنا شوید.
چرا باید گیاهان دارویی را پرورش دهید ؟
بر اساس گزارشات عطاری آنلاین، پرورش و استفاده از گیاهان دارویی برای درمان بیماریهای شایع، روشی مناسب برای افزایش خودکفایی است. با این وجود، داشتن دانش خوب و مفید در مورد گیاهان، کاربردها و عوارض منع مصرف آنها، برای مؤثر بودن خواص آنها و جلوگیری از بروز مشکلات ضروری است. بنابراین قبل از استفاده از گیاهان دارویی، خواص گیاهان را با دقت مطالعه کنید و همیشه قبل از شروع درمان گیاهی با هرگونه بیماری جدی که دارید، با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
این 10 گیاه دارویی که میتوانید آن ها را در خانه پرورش دهید
- آویشن
آویشن از جمله گیاهان چند ساله است که به دلیل داشتن ماده ای به نام تیمول، یک ضد عفونی کننده قوی محسوب می‌شود. این ماده مفید برای درمان سرفه های شدید ، سوء هاضمه، اسهال و گاز معده موثر است. این ادویه ی خوش بو از دیرباز در سراسر دنیا استفاده می‌شده است. برای مثال : مصریان از آویشن در سوزاندن بدن استفاده می کردند، رومی ها پنیرها و مشروبات الکلی را با آن طعم می دادند و برای پاکسازی خانه آن را در آتش می‌سوزاندند.
کاشت :
این گیاه از طریق کاشت نشاء پرورش می‌یابد و به آبیاری روزانه در ماه‌های اولیه کاشت نیاز دارد.
- ریحان
همه ی ما با نام ریحان به عنوان یکی از که می‌توان آنرا در کنار انواع غذاها مصرف کرد، آشنایی داریم. از ریحان به عنوان پادشاه گیاهان نام برده اند چرا که برگهای آن سرشار از خواص فراوان برای درمان بیماری ها است. از مواد معدنی و ویتامین های موجود در ریحان می‌توان به ویتامین k و آهن اشاره کرد که به درمان نفخ شکم، نداشتن اشتها، بهبود بریدگی و خراش کمک میکند. این گیاه در کاهش استرس موثر است و همچنین خاصیت ضد پیری دارد و به هضم غذا کمک میکند.
می‌توان آن را در کنار غذا و یا به عنوان استفاده کرد. همچنین استفاده از برگ خرد شده آن در پماد می‌تواند برای درمان انواع بیماری مانند تب و دیابت موثر واقع شود.
کاشت :
ریحان را به راحتی میتوانید در آشپزخانه و یا باغچه از طریق بذر پرورش دهید و تنها نکته در مورد رشد آن، هرس کردن منظم و دادن کود مناسب است.
- سنبل الطیب
این گیاه سنتی از دیرباز در چای و یا دمنوش ها استفاده می‌شده و به دلیل عطر خوشی که دارد می‌تواند روحیه ی شما را جلا دهد. مواد موجود درون این گیاه آن را برای کاهش استرس و سردرد، بهبود خواب و درمان مشکلات پوستی مناسب کرده است. این گیاه را میتوانید به صورت دمنوش و یا روغن استفاده کنید همچنین میتوانید برگهای آن را خشک کرده و بسوزانید تا عطر خوش آن را استشمام کنید.
کاشت :
بهتر است بذر های سنبل الطیب را از یک جای مطمئن تهیه کنید تا بذر های جوان و کمتر از یکسال سن دراختیارتان قرار دهند. این بذر ها را در سینی نشاء بکارید و به نشاء تبدیل کنید و سپس در یک گلدان بکارید.
- فلفل قرمز
فلفل قرمز یکی از ادویه های تند غذایی است که از خاصیت سم زدایی بالایی برخوردار است و میتوانید آن را در کنار غذا و یا داخل آن در هنگام پخت استفاده کنید. این گیاه دارویی اثرات بسیاری چون : افزایش متابولیسم، پاکسازی بدن، کاهش درد و کلسترول و … بر روی بدن دارد.
کاشت :
کافیست تخم های آن را در آورده خیس کنید و سپس در خاک بکارید. البته برای تاثیر بهتر میتوانید آن را از طریق بذر های آماده فلفل پرورش دهید و با استفاده از دستورات نگهداری که بر روی آنها درج شده است، یک گیاه فلفل قرمز سالم و زیبا داشته باشید.
- بابونه
بابونه گیاهی چند ساله است و می‌توان از آن درون سالاد استفاده کرد. این گیاه دارویی دارای غلظت بالایی از آنتی اکسیدان هاست و در درمان بسیاری از بیماریها مانند : سوء هاضمه، اضطراب و التهابات پوستی تاثیر دارد. خوردن یک چای بابونه قبل از خواب به شما برای داشتن آرامش بیشتر در خواب کمک میکند. همچنین میتوانید گلهای خشک شده بابونه را نیز بجوشانید.
کاشت :
بابونه در پاییز و بهار از طریق بذر کشت می‌شود و نور فراوان نقش عمده ای در گلدهی آن خواهد داشت.
- جعفری
جعفری گیاهی چند ساله است و مواد مغذی فراوانی دارد. داشتن آنتی اکسیدان زیاد، انواع ویتامین و … در این گیاه سبب شده است که برای دستگاه گوارش، تنفس و استخوان ها مفید باشد. از بین بردن نفخ شکم، بوی بد دهان و … از جمله خواص جعفری است.
کاشت :
میتوانید بذر جعفری را درون یک سینی آماده کاشت و یا گلدان کوچک بکارید و در زمان درست استفاده کنید.
- نعنا
نعنا یکی از معروف ترین عطر دهنده های غذایی است که حتی در انواع صنایع غذایی مانند آدامس ها، خمیردندان، انواع خوشبو کننده های دهان و یا مکان استفاده می‌شود. یک چای خوشمزه ازاین گیاه به خصوص برای مادران باردار، می‌تواند فواید زیادی چون : کاهش درد عضلانی و یا تهوع داشته باشد.
کاشت :
نعنا نیز مانند بیشتر سبزیجات، با استفاده از بذر کاشته می‌شود و پس از چند هفته نگهداری روزمره، قابل برداشت است.
- مریم گلی
یکی از گیاهان مناسب برای ، مریم گلی است. جالب است بدانید نام انگلیسی این گیاه به معنای بهبودی است و همین امر نشان از دارویی بودن این گیاه دارد. از جمله فواید دیگر این گیاه می‌توان به : درمان التهاب دهان و گلو، تقویت حافظه و … اشاره کرد.
کاشت :
میتوانید آن را دم کرده و میل کنید و یا به صورت ادویه در غذاها از آن استفاده کنید. همچنین میتوانید از روغن آن در کاهش دردهای موضعی استفاده کنید.
- بادرنجبویه
گیاه بادرنجبویه یک گیاه دارویی همه کاره است و می‌توان از آن در همه ابعاد دارویی استفاده کرد مانند : کاهش اضطراب، درمان زخم، تبخال، نیش حشرات، نفخ شکم و … . این گیاه چند ساله است و رشد سریعی دارد و از خانواده نعنا محسوب می‌شود. جالب است بدانید که برگ های این گیاه پشه ها و حشرات موذی را از خود دور می‌کنند و گلهای سفید و کوچک آن محبوب زنبورهای عسل است. یک لیوان از چای این گیاه همراه با لیمو یا بابونه می‌تواند در دمان معده و یا سردرد موثر باشد.
کاشت :
کاشت این گیاه نیز از طریق بذر امکان پذیر است. به اینصورت که بذر ها را به مدت 24 یا 48 ساعت در آب خیس کرده و سپس در عمق 1 سانتی متری خاک بکارید.
- رزماری
ویتامین و مواد معدنی موجود در فواید بسیاری برای بدن ما دارد. استفاده از بسیار مناسب است چرا که این گیاه خارق العاده به تامین خون مورد نیاز بافتهای بدن کمک میکند. همچنین استفاده از آن به صورت دمنوش و چای معمول است و از روغن آن میتوانید در درمان سردرد کمک بگیرید.
کاشت : آیا میدانید ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم شناخته شده جهان در ایران وجود دارد؟ این تنوع بی‌نظیر باعث شده که ایران از نظر غنای گیاهی در رتبه بالایی قرار داشته باشد. در این میان، وجود ۸ هزار گونه از گیاهان دارویی در ایران هم قابل توجه است. این مقدار حداقل دو برابر اروپا است و یک سرمایه ارزشمند داخلی به حساب می‌آید.
اما تا چه اندازه گیاهان دارویی را می‌شناسید؟ تا چه اندازه با نحوه مصرف آنها آشنا هستید؟ و آیا میدانید که هر یک چه خواص و مزایایی دارند؟
در این مطلب از همراه ما باشید تا به این سوالات و برخی سوالات مهم دیگر درباره گیاهان دارویی پاسخ دهیم.
به چه گیاهانی گیاه دارویی گفته می‌شود؟
گیاه دارویی گیاهی است که یک یا برخی اندامهای آن مانند ساقه، برگ، گل، ریشه و… دارای خواص دارویی باشد. برای مثال، پوست ساقه گیاه ، دارای خاصیت درمانی است.
این قسمت‌های دارویی، حاوی مواد فعال بیولوژیکی (مواد موثر) هستند که بر پیکر موجودات زنده اعم از انسان یا حیوان، اثرات فیزیولوزیکی دارند.
ریشه انجدان رومی و یا گلهای هم نمونه‌های دیگری هستند که اثرات درمانی دارند. کمتر دیده شده که تمام قسمت‌های یک گیاه دارای خواص درمانی باشد، ولی در این مورد هم می‌توان سرخارگل را نام برد.
جالب است بدانید که گاهی قسمت‌های مختلف گیاهان دارویی، کاربردهای مختلفی دارند. برای مثال گلهای درخت نمدار آرام‌بخش هستند در حالی که برگهای این درخت، خاصیت ملین دارند.
به علاوه از برخی گیاهان دارویی مانند و در مصارف غذایی هم استفاده می‌شود. ذکر این نکته هم لازم است که گاهی اطلاق نام گیاهان دارویی فقط درباره قسمت دارویی مورد استفاده به کار برده می‌شود. جالب است بدانید پوست برخی میوه‌ها از جمله هم می‌تواند خاصیت دارویی داشته باشد.
لیست ۱۰۰ گیاه دارویی پرخاصیت
در این قسمت می‌خواهیم به معرفی ۱۰۰ گیاه دارویی بپردازیم. در جدول زیر میتوانید این گیاهان دارویی و مهم‌ترین خاصیت هرکدام از آنها را مشاهده نمایید:
| ردیف | نام گیاه دارویی | مهم‌ترین خواص |
| ۱ | آلوئه ورا | درمان یبوست – شادابی پوست و مو – درمان تبخال – درمان سوختگی |
| ۲ | گلپر | کاهش درد قاعدگی – موثر برای ریه – مفید برای معده – مفید برای پوست |
| ۳ | آرنیکا (همیشه بهار کوهی) | درمان خونریزی داخلی – کاهش التهاب – درمان آکنه |
| ۴ | زبان گنجشک | درمان یبوست – چربی‌سوزی – دفع سنگ کلیه – درمان نقرس |
| ۵ | آشواگاندا (جینسینگ هندی) | کمک به اعصاب – رفع خستگی – کاهش کلسترول – افزایش سطح ایمنی |
| ۶ | گون | تقویت سیستم ایمنی – بهبود سلامت قلب – از بین بردن آلرژی |
| ۷ | صنوبر هندی | کاهش تب – رفع نفخ – درمان اسهال خونی – خرد کردن سنگ کلیه |
| ۸ | زرشک | کاهش تب – تنظیم ضربان قلب – از بین بردن میکروب‌ها – کاهش التهاب |
| ۹ | برگ بو | درمان شوره سر – جوان‌سازی پوست – درمان شپش سر – لاغری |
| ۱۰ | تاج خروس | درمان ریزش مو – درمان پوکی استخوان – تنظیم فشار خون |
| ۱۱ | برگ درحت راش | بهبود هضم غذا – تامین سلامت نوزاد – درمان سردرد – بهبود سلامت مو |
| ۱۲ | بلادون (شابیزک) | درمان آسم – درمان سیاه سرفه – درمان بی‌اختیاری در ادرار |
| ۱۳ | برگ درخت توس | رفع لکه‌های پوستی – تصفیه خون – تب بر – عرق آور – درمان سرگیجه |
| ۱۴ | کوهوش سیاه | کاهش فشار خون – تسکین درد قاعدگی – رفع علائم یائسگی |
| ۱۵ | کوکب کوهی | ضدعفونی کردن زخم – درمان ترک‌های لب و پاشنه پا – درمان ورم معده |
| ۱۶ | گردوی سیاه | ضدقارچ – مراقبت از پوست – بهبود سلامت قلب – تقویت سیستم ایمنی |
| ۱۷ | خار شتر | محافظت از کبد – درمان سرماخوردگی – کاهش قند خون – کاهش درد |
| ۱۸ | خار مریم | درمان کبد چرب – افزایش شیردهی مادران – کاهش قند خون |
| ۱۹ | گل گاوزبان | تقویت اعصاب – رفع عفونت ادراری – تنظیم فشار خون – کاهش درد پریود |
| ۲۰ | بیدمشک | افزایش میل جنسی – رفع تب – درمان زگیل – افزایش اشتها |
| ۲۱ | کالاندولا (گل همیشه بهار) | درمان عفونت چشم، پوست و اندام تناسلی – کاهش التهاب |
| ۲۲ | خشخاش | تقویت استخوان – تقویت سلامت مغز – بهبود سلامت مو – رفع کم خونی |
| ۲۳ | فلفل کاین | کاهش وزن – کاهش فشار خون – درمان پسوریازیس – مسکن طبیعی |
| ۲۴ | علف مرغ | درمان ورم پروستات – درمان حبس البول – درمان دل پیچه – ضد تورم |
| ۲۵ | شبدر | درمان واریس – ضد التهاب – ادرارآور – درمان هموروئید |
| ۲۶ | کامفری (گوش خر) | رفع درد مفاصل – درمان نقرس – درمان آکنه – درمان اگزما |
| ۲۷ | ذرت | پیشگیری از یبوست – افزایش وزن – محافظت از قلب و چشم |
| ۲۸ | بابونه | درمان مشکلات گوارشی – تسکین درد – رفع مشکلات سیستم عصبی |
| ۲۹ | کرچک | تقویت رشد مژه‌ها – درمان عفونت‌های قارچی – خواص آنتی باکتریال |
| ۳۰ | زغال اخته | بهبود سلامت قلب – درمان شب ادراری کودکان – کاهش وزن |
| ۳۱ | دیزی (مینای چمنی) | بهبود زخم‌های سطحی – کاهش التهاب – رفع کبودی – رفع سرفه |
| ۳۲ | قاصدک | درمان آکنه – کاهش فشار خون – رفع یبوست – جلوگیری از کم خونی |
| ۳۳ | سرخارگل (اکیناسه) | بهبود سیستم ایمنی – کاهش ریسک سرطان خون – تسکین درد |
| ۳۴ | سنجد | محافظت از پوست و مو – تقویت حافظه – تقویت سیستم عصبی |
| ۳۵ | اکالیپتوس | درمان سینوزیت – بهبود سلامت ریه – کاهش سردرد – کاهش وزن |
| ۳۶ | پامچال | کاهش علائم قبل از قاعدگی – تنظیم عملکرد هورمونی زنان |
| ۳۷ | کتان | کاهش خطر ابتلا به سرطان – بهبود عملکرد دستگاه گوارش |
| ۳۸ | انگشتانه | درمان نارسایی قلبی – درمان ذات الریه – افزایش ادرار – درمان پرسازی |
| ۳۹ | سیر | تقویت عملکرد قلب – عمل به عنوان آنتی بیوتیک – کاهش فشار خون |
| ۴۰ | زنجبیل | کمک به هضم غذا – درمان آسم و برونشیت – خاصیت ضد سرطانی |
| ۴۱ | جینکو (کهن‌دار) | ضد آلزایمر – تقویت قوای جنسی آقایان – تقویت حافظه |
| ۴۲ | جینسینگ | افزایش انرژی – کاهش استرس – درمان اختلالات جنسی آقایان |
| ۴۳ | گلدن سیل (خوک طلایی) | درمان سرماخوردگی – خواص آنتی باکتریال – درمان آنفولانزا |
| ۴۴ | پیچک | سم‌زدایی از بدن – مراقبت از پوست – کاهش احتقان – ضد باکتری |
| ۴۵ | زالزالک | تقویت بینایی – جلوگیری از سرطان – بهبود سیستم گوارشی |
| ۴۶ | فندق | چربی سوزی – ضد اسهال – هضم کننده غذا – درمان صرع |
| ۴۷ | هورهوند | رفع گرفتگی صدا |
| ۴۸ | شاه بلوط | حفظ سلامتی زنان باردار – پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلبی |
| ۴۹ | هالی هاک (گل ختمی) | نرم کننده طبیعی مو – رفع سنگ کلیه – ادرارآور – رفع درد سیاتیک |
| ۵۰ | دم اسبی | رفع اختلالات تنفسی – موثر برای تقویت مو – حفظ سلامت مو |
| ۵۱ | زوفا | درمان آسم و عفونت‌های ریوی – درمان درد گلو – درمان درد عضلانی |
| ۵۲ | یاسمن | آرام‌بخش – بهبود وضعیت قلب و عروق – کاهش وزن – درمان دیابت |
| ۵۳ | ارکیده جواهر | درمان تشنج – درمان سرماخوردگی – تقویت ریشه مو – درمان اسهال |
| ۵۴ | اسطوخودوس | درمان سردرد – درمان زخم‌های دهانی – کاهش استرس – پاکسازی کبد |
| ۵۵ | به لیمو | حفظ سلامت قلب – حفظ سلامت پوست – کمک به بهبود اعصاب |
| ۵۶ | علف لیمو (سرده) | ضد میکروب – ضد التهاب – کاهش فشار خون – کاهش کلسترول |
| ۵۷ | بادرنجبویه | درمان بی‌خوابی – درمان اضطراب – حفظ سلامت ریه – تقویت مو |
| ۵۸ | ریشه شیرین بیان | درمان آکنه – حفظ سلامت کبد – کاهش درد قاعدگی – درمان ناباروری |
| ۵۹ | زیرفون (لیندن) | رفع بی‌خوابی – کاهش فشار خون – تسکین روماتیسم – درمان سردرد |
| ۶۰ | نیلوفر آبی | درمان سرفه‌های خونی – درمان اسهال خونی – درمان گرم مزاجی |
| ۶۱ | شیره درخت افرا | جلوگیری از دیابت – حفظ جوانی پوست – درمان آکنه – درمان کم‌خونی |
| ۶۲ | نعناع | درمان آسم – کمک به فرایند هضم – جلوگیری از آلرژی – کاهش وزن |
| ۶۳ | دم شیر | کاهش علائم یائسگی – صد التهاب – درمان اضطراب و افسردگی |
| ۶۴ | ماگورت (خاراگوش) | رفع اختلالات قاعدگی – ضد سرطان – تسکین درد مفاصل |
| ۶۵ | مولین | درمان اسهال و خونریزی – کمک به رشد مجدد ابرو و مو – تقویت ریه‌ها |
| ۶۶ | پونه کوهی | کاهش دیابت نوع ۲ – کاهش کلسترول – تنظیم چرخه قاعدگی |
| ۶۷ | برگ درخت کاج | رفع عفونت سینوس‌ها – درمان شوره سر – درمان اگزما – رفع قارچ |
| ۶۸ | برگ درخت چنار | کاهش درد زانو – درمان زخم سوختگی – درمان ورم ملتحمه چشم |
| ۶۹ | گل رز | تقویت سیستم ایمنی بدن – ضد التهاب – پیشگیری از سرطان |
| ۷۰ | رزماری | درمان سرماخوردگی – بهبود اعصاب – حفظ سلامت کبد – درمان دیابت |
| ۷۱ | مریم گلی | رفع عفونت رحم – تقویت مغز و حافظه – کنترل دیابت – رفع سرفه |
| ۷۲ | برگ درحت انار | کاهش سردردهای میگرنی – کاهش سردردهای عصبی شدید |
| ۷۳ | سماق | درمان کهیر – سیاه شدن مو – درمان کبد چرب – کاهش قند خون |
| ۷۴ | چای سیاه | کاهش ریسک دیابت – حفظ سلامت قلب – بهبود هضم غذا |
| ۷۵ | چای سبز | کاهش وزن – کاهش گرسنگی – کاهش مقاومت به انسولین |
| ۷۶ | چای سفید | کاهش خطر ابتلا به سرطان – رفع سردرد – کاهش وزن – سلامت دهان |
| ۷۷ | آویشن | جلوگیری از سرفه کردن – ضد عفونی کردن – از بین بردن آفات |
| ۷۸ | تولسی (ریحان مقدس) | حفظ سلامت پوست و مو – کاهش وزن – مسکن درد چشم |
| ۷۹ | زردچوبه | کاهش خطر بیماری قلبی – ضد سرطان – دمان بیماری آلزالیمر |
| ۸۰ | شاهی | درمان ریزش مو – درمان پوکی استخوان – کمک به بهبود علائم ام اس |
| ۸۱ | ویچ هازل (فندق جادوگر) | درمان آکنه – درمان راش‌های پوستی – درمان رگ‌های واریسی |
| ۸۲ | بومادران | درمان سرماخوردگی – رفع اضطراب – بهبود سیستم گوارش |
| ۸۳ | سنبل الطیب | کاهش اضطراب – کاهش افسردگی – تسکین درد – کاهش بیقراری |
| ۸۴ | ورونیکا (سیزاب) | دفع سنگ کلیه – درمان سوءهاضمه – درمان آسم – درمان برونشیت |
| ۸۵ | بنفشه | درمان سرفه – کاهش تب – کاهش فشار خون – کمک به هضم غذا |
| ۸۶ | کاهوی وحشی | کاهش التهابات گوارشی – تسکین درد – درمان سیاه سرفه |
| ۸۷ | بید | رفع تب – رفع جوش‌های صورت – کمک به اعصاب – درمان شوره سر |
| ۸۸ | یونجه | بهبود عملکرد قلب – کاهش احتمال سرطان – کنترل قند خون |
| ۸۹ | کاسنی | پیشگیری از سرطان – کمک به سلامت قلب – درمان یبوست – کاهش وزن |
| ۹۰ | شاتره | آنتی باکتریال – کمک به سلامت کبد – درمان آرتریت – حفظ سلامت دستگاه گوارش |
| ۹۱ | پاپیتال (عشقه) | دفع سموم بدن – از بین بردن احتقان – افزایش سطح اکسیژن بدن |
| ۹۲ | حنا | کاهش ریزش مو – تقویت ناخن‌ها – خاضیت ضد پیری پوست |
| ۹۳ | پوست درخت ماگنولیا | کاهش اضطراب و استرس – بهبود خواب – درمان افسردگی |
| ۹۴ | پنیرک | درمان سنگ کلیه – ادرارآور – رفع تورم دهان و گلو – تولید شیر بیشتر |
| ۹۵ | اسپند | درمان اختلالات خواب – درمان شپش سر – درمان عفونت‌های انگلی |
| ۹۶ | گل راعی | تسکین گلو درد – ضد التهاب – درمان سنگ کلیه – درمان افسردگی |
| ۹۷ | دارچین | کاهش خطر بیماری قلبی – کاهش حساسیت به انسولین |
| ۹۸ | مرزه | التیام زخم‌های رحم – حفظ سلامتی قلب – مراقبت از مو و پوست |
| ۹۹ | میخک | رفع کمبود میل جنسی در مردان – درمان سرماخوردگی |
| ۱۰۰ | شنبلیله | افزایش شیر مادران شیرده – کاهش دردهای قاعدگی – کنترل دیابت |
محبوب‌ترین گیاهان دارویی در ایران و جهان
گیاهان دارویی لیست طویلی دارند، اما حتما قبول دارید که بعضی از آنها مثل زنجبیل یا بابونه، شناخته شده‌تر هستند. این گیاهان هم به صورت تازه و هم به صورت خشک شده قابل استفاده‌اند.
به علاوه شما میتوانید بسیاری از آنها را به راحتی در باغچه منزل یا گلدان‌های خانگی خود تکثیر کرده و پرورش دهید. در ادامه به چند نمونه از پرکاربردترین و محبوب‌ترین گیاهان داروی ایران و جهان اشاره خواهیم کرد.
سنجد
سنجد یکی از معروف و بومی آسیای غربی و مرکزی است. سه نوع درخت سنجد در دنیا وجود دارد که دو نوع آن به نام‌های هلاگنوس و هیپوفار در ایران وجود دارند.
در مقایسه این دو درخت، درخت سنجد هلاگنوس برخلاف هیپوفار، بدون خار است. به علاوه، میوه‌هایی درشت، برگ‌هایی پهن و قامتی بلند دارد و به همین دلیل بر رقیب خود برتری دارد.
در روایتی از ائمه اطهار (ع) آمده است که:«”سنجد” گوشتش گوشت می‌آورد، استخوانش، استخوان و پوستش، پوست می‌رویاند.»
سنجد طبیعتی سرد و خشک دارد و در درمان بسیاری از امراض قابل استفاده است. البته علاوه بر مصارف دارویی، در صنایع غذایی، عطرسازی، بهداشتی و چوب هم استفاده می‌شود.
خواص دارویی سنجد
از مهم‌ترین خواص دارویی سنجد می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- یکی از معروف‌ترین اثرات سنجد، خواص ضدالتهابی و ضد درد آن است. به همین دلیل برای افرادی که دچار نرمی و پوکی استخوان هستند، بسیار مفید است.
- سنجد سرشار از ویتامین C و تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن است. این گیاه در درمان سرفه، سرماخوردگی، آنفلونزا، گلودرد و تب بسیار موثر است.
- مصرف سنجد به کنترل دیابت و درمان بیماری‌هایی مانند درمان آرتریت روماتوئید، پسوریازیس، بیماریهای قلب و عروقی و اسهال هم کمک میکند.
- این گیاه مفید یک دیورتیک قوی و طبیعی است و به پاکسازی و سم‌زدایی از کلیه‌ها و کبد کمک میکند. به وسیله این پاکسازی، اختلالاتی مانند سنگ کلیه، ورم کبد و کبد چرب درمان خواهند شد.
- آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین C موجود در سنجد، موجب افزایش کلاژن پوست و طراوت و شادابی آن می‌شود.
- سنجد پخته شده در روغن هم برطرف‌کننده درد مفاصل و خارش پوست و باعث رشد بیشتر موها است.
برخی دیگر از خواص دارویی سنجد عبارتند از: توسعه و رشد استخوان‌های جنین در دوران بارداری، درمان سکسکه، کاهش فشار خون بالا در زنان باردار، از بین برنده سموم موجود در معده و روده، ضد استرس و کاهشدهنده وزن.
موارد احتیاط و منع مصرف سنجد
در هنگام مصرف سنجد به این موارد توجه داشته باشید:
- افرادی که مشکل سوءهاضمه دارند هم باید در مصرف سنجد، جانب احتیاط را نگهدارند و زیاده‌روی نکنند.
- از دیگر عوارض ناشی از مصرف بی‌رویه سنجد می‌توان به بروز آمبولی، عفونت‌های روده‌ای و حصبه اشاره کرد.
یکی از بیماری‌هایی که ممکن است با مصرف سنجد تشدید شود، یبوست است. توصیه می‌شود افراد مبتلا به یبوست یا مستعد ابتلا به آن حتما تحت نظر پزشک اقدام به مصرف سنجد کنند.
جینسینگ
یکی از مشهورترین گیاهان دارویی جهان جینسینگ است که به نام گیاه جوانی و نوش دارو هم معروف است. ریشه، برگها و میوه این گیاه برای اهداف دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
البته بیشترین خاصیت درمانی جینسینگ در ریشه این گیاه وجود دارد. جینسینگ از تنوع بالایی برخوردار است که شامل جینسیگ هندی، آمریکایی، سیبری و کره‌ای است.
البته تقریبا تمام انواع آن خواص مشترکی دارند. این گیاه به عنوان یک گیاه دارویی موثر، در آمریکای شمالی و آسیا، محبوبیت بسیار بالایی دارد.
خواص درمانی جینسینگ
تقویت قوای جنسی و از بینبرنده ضعف جسمی و روحی، تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن، بهبوددهنده عملکرد قلب و عروق، نیرودهنده سیستم عصبی، کاهشدهنده استرس، حفاظتکننده در برابر آسیبهای کبدی، تسریع‌کننده سوخت و ساز بدن، بهبوددهنده سیستم گوارش، پایین‌آورنده قند خون، کاهشدهنده التهاب، بهبوددهنده عملکرد ریه، جلوگیری از روند پیری و… این گیاه یکی از درمان‌های طبیعی شناخته‌شده برای درمان ناباروری است.
موارد احتیاط و منع مصرف جینسینگ
برخی از عوارض مصرف زیاد جینسینگ عبارتند از:
- خونریزی در زنان یائسه، درد سینه، پرفشاری خون، افزایش ضربان قلب، تحریک‌پذیری، اسهال، بروز دانه‌های جلدی پوست، سردرد، بی‌خوابی، عوارض معده‌ای، روده‌ای و تغییرات خلق‌و‌خو و…
- به یاد داشته باشید که قطع یکباره جینسنگ، باعث بالا رفتن فشار خون و ایجاد ضعف و لرزش در افراد می‌شود.
- مصرف این گیاه برای افراد مبتلا به دیابت، فشار خون و بیماریهای قلبی- عروقی و همچنین زنان شیرده و باردار توصیه نمی‌شود.
- زنانی که قصد بارداری دارند و کودکان و بیماران کلیوی هم باید از مصرف این گیاه خودداری کنند.
- قبل از مصرف خوراکی یا موضعی این گیاه حتما با پزشک خود مشورت کنید.
بیشترین عوارض این گیاه دارویی بر اثر مصرف طولانیمدت و با دوز زیاد به وجود می‌آید، بنابراین نباید از جینسنگ بیشتر از یک ماه و به صورت مستمر استفاده کرد.
زنجبیل
زنجبیل یک گیاه دارویی معروف و از نوع زیرزمینی است. ساقه ریشه‌دار آن بخش اصلی این گیاه است و ریشه آن از طریق گره‌های موجود روی همین ساقه‌ها رشد و نمو میکند و خواص درمانی بسیار زیادی دارد.
برگهای این گیاه، باریک، طولانی و سبز با گلهای سفید و سبز مایل به زرد است. ریشه زنجبیل، طعمی تند و تیز و طبعی گرم دارد و در آشپزی، به خصوص در کشورهای چین و هند، بسیار پرکاربرد است.
خواص درمانی زنجبیل
زنجبیل، استفاده‌های درمانی بسیاری دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- این گیاه دارویی، یک آنتی‌اکسیدان و آنتی‌بیوتیک قوی و ضد‌التهاب و ضد‌اسپاسم است.
- زنجبیل، خواص ضد‌ویروسی و ضد‌قارچی دارد، بنابراین در درمان گلودرد، سردرد و تب و دردهای ناشی از سرماخوردگی و آنفولانزا بسیار موثر است و دردهای قاعدگی را هم کاهش می‌دهد.
- ریشه زنجبیل ضد‌تهوع است و کسانی که دچار دریازدگی می‌شوند بهتر است در سفرهای دریای مقداری از آن را همراه خود داشته باشند.
- زنجبیل، تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن است و رادیکال‌های آزاد را کاهش می‌دهد.
- این گیاه، از تجمع سموم در بدن جلوگیری میکند و بهبوددهنده سیستم گوارش و گردش خون است.
- این گیاه دارویی، سطح قند خون را متعادل کرده و اشتها را تنظیم میکند.
- سوزش سر دل و نفخ را تسکین داده و ضد‌سرفه و سرطان است.
میتوانید برش‌هایی از ریشه زنجبیل تازه را به سالادهای خود اضافه کنید و یا آن را به صورت دمنوش دم کرده و نوش جان کنید. شربت زنجبیل یکی از موثرترین درمان‌ها برای زخم معده در طب چینی است.
موارد احتیاط و منع مصرف زنجبیل
همانطور که گفتیم، زنجبیل باعث بهبود گردش خون در افراد سالم می‌شود. البته همین خاصیت می‌تواند بیمارانی را که با مشکل لخته شدن خون مواجه‌اند، دچار مشکل کند.
به عبارت دیگر چنین افرادی با مصرف زنجبیل، مستعد تشدید خونریزی می‌شوند. بنابراین مبتلایان به اختلالات خونی مانند هموفیلی، باید از مصرف این گیاه دارویی خودداری کنند. به این موارد هم توجه کنید:
- افرادی که داروهای قلبی، دیابت یا فشار خون مصرف می‌کنند هم حتما باید در مورد مصرف زنجبیل و همچنین با پزشک خود مشورت کنند.
- توجه داشته باشید که گاهی تداخلات دارویی در این موارد بسیار جدی است. وقتی داروهایی مانند “بتابلاکرها”، داروهای ضد‌انعقاد خون و انسولین با زنجبیل ترکیب شوند، می‌توانند بسیار خطرناک باشند.
- زنان باردار هم باید در مصرف زنجبیل احتیاط کنند. معمولا مصرف این گیاه دارویی در سه ماه اول بارداری باعث کاهش تهوع صبحگاهی و ضعف مادر می‌شود، اما در سه ماهه آخر می‌تواند خطر زایمان زودرس را به همراه داشته باشد!
معمولا متخصصان تغذیه به افرادی که منع مصرف زنجبیل دارند توصیه می‌کنند به جای آن، از فلفل دلمه‌ای قرمز و فلفل شیرین استفاده کنند.
سنبل الطیب
سنبل الطیب یا علف گربه گیاهی است که در جنگل‌های کم‌درخت و در حاشیه جویبارها و گودال‌ها و در بیشتر مناطق آسیایی می‌روید. ساقه آن تا دو متر به صورت عمودی رشد میکند و گل‌هایی به رنگ سفید یا صورتی و به صورت خوشه‌ای دارد.
طعم سنبل الطیب تلخ است اما بسیار خوشبو و معطر است. به علاوه عطر این گیاه بسیار مورد علاقه گربه‌ها است و این حیوانات بوی این گیاه را حتی از فواصل دور هم تشخیص داده و به سمت آن می‌روند.
قسمت مورد استفاده و دارویی این گیاه، ریشه آن است که پس از خشک شدن به رنگ قهوه‌ای در می‌آید. طبیعت این گیاه گرم و خشک است و خواص درمانی بینظیری دارد.
خواص دارویی سنبل الطیب
مهم‌ترین خاصیت سنبل الطیب تاثیر فوق‌العاده آن بر آرامش اعصاب و آرام‌سازی عضلات است. صدها سال است که این گیاه دارویی برای درمان بی‌خوابی مورد استفاده قرار می‌گیرد و اگر در حد اعتدال مصرف شود، برخلاف قرص‌های خواب‌آور هیچ‌گونه عوارض جانبی مانند وابستگی یا اعتیاد ندارد.
- سنبل الطیب، ضدتشنج و ضد‌هیجان است و میگرن را برطرف میکند.
- این گیاه، ضد کرم روده و معده است و به عنوان یک ضد‌اسپاسم طبیعی، دردهای دوران قاعدگی را کاهش می‌دهد.
- این داروی طبیعی، کاهشدهنده فشار خون است و از این طریق به سلامت قلب و عروق کمک میکند.
- سنبل الطیب درمان موثری برای درد سیاتیک، سکسکه‌های مداوم، حالت تهوع، بیماری مالیخولیا و مرض قند است.
بر اساس تحقیقات انجام شده، سنبل الطیب دارویی موثر برای درمان مشکلات بیقراری در کودکان بیش‌فعال است.
موارد احتیاط و منع مصرف سنبل الطیب
دقت داشته باشید که سنبل الطیب ممکن است با داروهای خواب یا ضد‌حساسیت شما تداخل داشته باشد، بنابراین حتما پیش از مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.
- زیاده‌روی در مصرف سنبل الطیب می‌تواند باعث سردرد، سرگیجه و ناراحتی‌های معده شود.
- خاصیت آرام‌بخش این گیاه دارویی باعث خواب‌آلودگی می‌شود، بنابراین پیش از رانندگی از مصرف آن خودداری کنید.
توصیه می‌شود از مصرف سنبل الطیب برای کودکان زیر ۵ سال، خودداری کنید.
بابونه
بابونه گیاهی بسیار معطر با ارتفاع تقریبی ۳۰ سانت است. این گیاه دارویی ساقه‌ای سبز رنگ مایل به سفید و برگ‌هایی کوچک و کرک‌دار دارد. گلهای آن در قسمت وسط زرد رنگ و دارای گلبرگ‌هایی سفید رنگ هستند که در انتهای ساقه و در تابستان رشد می‌کنند.
نمونه آلمانی این گیاه در دنیا معروف است و در ایران هم در استان‌های غربی کشور مانند یاسوج به صورت خودرو می‌روید
هرچند چای بابونه یکی از معروف‌ترین و پرطرفدارترین چای‌های گیاهی است، اما این گیاه از آن دست گیاهان دارویی است که مصرف روغن و ضماد آن هم در درمان بسیاری از بیماریها موثر است. بخش دارویی این گیاه مربوط به گلهای آن است.
خواص دارویی بابونه
بابونه خواص دارویی فراوانی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- این گیاه فوق‌العاده، ضد‌التهاب، ضد‌میکروب، ضد‌اسپاسم، ضد‌اضطراب، ضد‌اسهال و ضد‌سرطان است.
- بابونه، تقویت‌کننده طبیعی مغز و اعصاب، معده، حافظه و سیستم ایمنی بدن است.
- این گیاه، فشار خون را کاهش می‌دهد و گشادکننده عروق بدن است.
- جوش‌های غرور و آکنه، زخم‌های جلدی و ورم و قرمزی پوست را برطرف میکند.
- یک گیاه بسیار موثر برای بهبود محل سوختگی پوست است.
- بابونه هم مانند سنبل الطیب یک آرام‌بخش قوی است و مشکلات مربوط به خواب، بیقراری و اضطراب را درمان میکند.
- این گیاه با محتوای آنتی‌اکسیدانی بالای خود از بدن در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت میکند.
- خاصیت ضد‌اسپاسم بابونه، رفع‌کننده دردهای قاعدگی است.
- این گیاه، تاثیر فوق‌العاده‌ای در کاهش وزن دارد.
موارد احتیاط و منع مصرف بابونه
به موازات اثرات درمانی، مصرف بی‌رویه این گیاه دارویی، می‌تواند عوارضی هم به دنبال داشته باشد که بعضی از مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- بابونه یک رقیق‌کننده طبیعی خون است، بنابراین حداقل ۷ روز قبل از عمل جراحی، مصرف این گیاه را قطع کنید.
- اگر بعد از مصرف این گیاه دچار واکنش‌های آلرژیک مانند ضخیم شدن زبان، تورم لب‌ها، چشم‌ها و گلو یا احساس سفت شدن گلو و خارش بدن شدید، مصرف آن را متوقف کنید. البته این حالت‌ها به ندرت اتفاق می‌افتد.
- زنان باردار نباید بابونه مصرف کنند، چون این گیاه می‌تواند باعث سقط جنین شود. به علاوه امکان ایجاد آلرژی بر اثر مصرف بابونه در دوران بارداری و شیردهی بیشتر است. در این شرایط برای جلوگیری از تحریک، از مصرف آن خودداری کنید.
- خانم‌هایی که قصد بارداری دارند هم باید در مقدار مصرف بابونه احتیاط کنند. توصیه می‌شود در این مورد حتما با پزشک خود مشورت داشته باشند.
- بابونه حاوی ماده‌ای به نام کومارین است که احتمال خونریزی را افزایش می‌دهد. بنابراین افرادی که دارای اختلالات خونریزی هستند باید از مصرف آن خودداری کنند.
- زیاده‌روی در مصرف چای بابونه می‌تواند باعث استفراغ شود.
توجه داشته باشید که مصرف این گیاه ممکن است وضعیت آسم را حادتر کند.
آویشن
این گیاه دارویی معروف و محبوب هم مانند درختچه‌ای همیشه سبز و کوتاه است. برگ‌هایی کرکی شکل و دم برگ‌هایی کوچک دارد.
رنگ برگهای آن خاکستری روشن است و گل‌هایی صورتی رنگ در نوک شاخه‌ها دارد. آویشن، بومی قسمت‌های مرکزی و جنوب اروپا، قفقاز و بالکان است.
این گیاه همچنین در مناطق زیادی از ایران مانند مازندران، گیلان، آذربایجان، زنجان، کردستان، اطراف تهران و اطراف قزوین هم می‌روید. طبیعت این گیاه دارویی، گرم و خشک است و بویی بسیار نافذ و طعمی تند، تلخ و کافور مانند دارد. علاوه بر مصارف درمانی، این گیاه در صنایع غذایی، بهداشتی و آرایشی هم استفاده می‌شود.
جالب است بدانید که مصریان باستان از گیاه آویشن برای مومیایی کردن استفاده می کردند. یونانیان هم سوزاندن شاخ و برگهای آویشن را باعث افزایش شجاعت و اعتماد به نفس می‌دانستند.
خواص دارویی آویشن
آویشن یک ضدعفونی‌کننده طبیعی و یک ضدباکتری است. این گیاه از قدیم تا امروز برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی و عفونت‌های مجاری تنفسی استفاده می‌شده است.
باید گفت که مهم‌ترین خاصیت درمانی آویشن هم مربوط به همین اثرات ضد‌برونشیتی و ضد‌سرفه بودن آن است. به علاوه، این موارد را هم به دانسته های خود از خواص درمانی آویشن اضافه کنیئ:
- آویشن، ضد تشنج و ضد صرع و ضد نفخ است.
- این گیاه مفید، فشار خون و چربی خون را کاهش داده و باعث تقویت قدرت بینایی و عملکرد معده می‌شود.
- شستن سر با دم کرده آویشن، در درمان و کاهش ریزش مو موثر است.
معمولا برای استفاده‌های درمانی از دمنوش، جوشانده یا بخور آویشن استفاده می‌شود. برخی از بیماری‌هایی که آویشن می‌تواند در درمان آنها موثر باشد، عبارتند از:
سردرد، درد سیاتیک، آرتروز، واریس، سنگ کلیه، ورم کلیه، دندان درد، درد معده، ناراحتی‌های کبد، سرطان، آسم، ناتوانی و ضعف جسمی، مسمومیت، اختلالات مغزی و کلیوی، ورم روده، برفک دهان، ترشحات رحم، زکام، سوء هاضمه، گوش درد، تقویت اعصاب، درمان بی‌خوابی و افسردگی و…
موارد احتیاط و منع مصرف آویشن
در موارد زیر از حمام کامل این گیاه خودداری کرده و پیش از آن حتما با پزشک مشورت کنید.
آسیب و زخم های پوستی وسیع، بیماری های عفونی و تب دار، بیماری های جلدی حاد، نارسایی قلبی و هایپرتونی
- این گیاه به ندرت در بعضی افراد باعث واکنش‌های حساسیتی می‌شود.
- در دوران بارداری از مصرف مقادیر درمانی بپرهیزید.
این گیاه را در جای خشک و دور از نور و رطوبت قرار دهید.
گل گاوزبان
گل گاوزبان گیاهی علفی و یک ساله است که ارتفاع ساقه‌های آن تا ۶۰ سانتی‌متر هم می‌رسد. ساقه‌های این گیاه خاردار شیاردار و برگهای آن ساده، مخملی و پوشیده از تارهای خشن است.
گل گاوزبان از اردیبهشت تا شهریور گل می‌دهد و گل‌هایی به رنگ‌های سفید، آبی و بنفش دارد. خاستگاه اصلی این گیاه شمال آفریقا است و یکی از غنی‌ترین منابع اسیدهای چرب اصلی است.
گل گاوزبان در ایران در دامنه کوه‌های البرز و به صورت خودرو می‌روید و گونه‌های زیادی دارد. بخش مصرفی و دارویی این گیاه، برگها و گلهای آن است.
طبیعت این گیاه گرم و تر است و سرشار از آنتی‌اکسیدان و انواع ویتامین‌ها مانند B و C و املاح معدنی مانند منیزیم و پتاسیم است.
خواص دارویی گل گاوزبان
از گل گاوزبان در این موارد میتوانید استفاده کنید:
- این گیاه، غم و اندوه را از بین میبرد و ضد وحشت و اضطراب است.
- دمنوش این گیاه دارویی مفید، حواس پنجگانه را تقویت میکند؛ همچنین، بازکننده رنگ رخسار و بسیار نشاط‌آور است.
- افرادی که یبوست دارند می‌توانند به عنوان یک مسهل قوی و موثر روی این گیاه حساب کنند.
- مصرف این گیاه، حواس‌پرتی را رفع کرده و در بهبود تنگی نفس ناشی از آشفتگی ذهنی موثر است.
- برگهای تازه گل گاو زبان دارای مقدار زیادی ویتامین C هستند. می‌توان از آنها برای تقویت سیستم ایمنی بدن در انواع سالادها و یا به صورت دمنوش استفاده کرد.
- تصفیه کننده خون و آرام‌کننده اعصاب است.
- برطرف‌کننده سرماخوردگی، درمان‌کننده برونشیت و از بین برنده سرفه است.
- تقویت‌کننده کلیه‌ها است و می‌توان از آن تحت نظر پزشک برای درمان التهاب و ورم کلیه استفاده کرد.
- ادرارآور و کاهنده قند خون است.
- درمان‌کننده بیماری‌هایی مانند سرخک و مخملک است.
- تنظیم‌کننده ضربان قلب و موثر در درمان افسردگی است.
موارد احتیاط و منع مصرف گل گاوزبان
داروهای ضد‌انعقاد مانند آسپرین، پلاویکس، دیکلوفناک، ناپروکسن، ایبوپروفن با مصرف گل گاوزبان تداخل دارند. دلیل این موضوع آن است که دمنوش گل گاو زبان و همچنین روغن دانه این گیاه، سرعت لختگی خون را کاهش می‌دهند. در چنین حالتی، احتمال افزایش خونریزی و کبودی وجود دارد.
برخی داروهایی که در حین عمل جراحی و برای بیهوشی استفاده می‌شوند هم ممکن است با گل گاوزبان تداخل داشته باشند. توصیه می‌شود حداقل دو هفته قبل از انجام عمل جراحی، مصرف گل گاوزبان را متوقف کنید.
دمنوش گل گاوزبان سرشار از ماده‌ای به نام آلکالوئید است که می‌تواند برای مادران باردار، شیرده و حتی جنین خطراتی به همراه داشته باشد. این ماده برای کودکان هم مضر است. دقت کنید تا بدون توصیه پزشکان ، از این گیاه دارویی برای کودکان استفاده نکنید.
استفاده طولانیمدت و بی‌رویه از گل گاوزبان می‌تواند مسمومیت کبدی، بالا رفتن فشار خون و ناراحتی‌های کلیوی و گوارشی را به دنبال داشته باشد.
یونجه
یکی از اولین گیاهان دارویی شناخته شده توسط بشر است که لقب سلطان گیاهان دارویی را به خود اختصاص داده است. ریشه این گیاه مفید بسیار عمیق بوده و گاهی تا ۳ متری عمق زمین نفوذ میکند.
با این اوصاف تعجبی ندارد که این گیاه منبع غنی ویتامین‌ها و مواد معدنی‌‌ای باشد که از دل خاک می‌گیرد. یونجه ساقه‌هایی بلند و برگچه‌هایی نازک، نوک‌تیز و بیضی شکل دارد.
گلهای آن غالبا بنفش و گاهی زرد رنگ و کوچک هستند و میوه‌ای شبیه صدف با دانه‌هایی مانند لوبیا ولی کوچکتر از ان دارد. این گیاه در اکثر نقاط جهان از جمله نواحی معتدل آسیا و شمال آفریقا به صورت وحشی رشد میکند. در ایران هم در مناطق مرکزی و جنوبی به مقدر بسیار زیاد کشت می‌شود و خواص آن تا ۵ سال باقی می‌ماند.
طبیعت یونجه تازه گرم و تر است، اما یونجه خشک، طبیعتی گرم و خشک دارد. جالب است بدانید که خوردن یونجه به عنوان غذایی کامل و چاق کننده، تمام اعضای بدن را تقویت میکند و آهن بسیار زیادی دارد.
خواص دارویی یونجه
- جوانه یونجه سرشار از آنتی‌اکسیدان است و رادیکال‌های آزاد بدن را کاهش می‌دهد.
- این گیاه دارویی، ضد سرطان و تقویت‌کننده سیستم گوارش بدن است.
- یونجه ادرارآور است، بنابراین به کنترل میزان قند خون بدن کمک کرده و مانع افزایش آن می‌شود. حتی مصرف یونجه می‌تواند از بروز دیابت نوع دوم هم پیشگیری کند.
- یونجه یکی از مفیدترین گیاهان دارویی برای برطرف کردن تصلب شرایین است. مصرف آن خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی را کاهش می‌دهد.
- برای بهره‌مند شدن از خواص دارویی یونجه میتوانید شربت یا عرق یونجه میل کنید. به علاوه، به صورت ضماد هم قابل استفاده است.
- شربت یونجه چاق‌کننده، مدر حیض و مولد خون صالح است. به علاوه مصرف آن باعث رفع خشونت سینه و سرفه می‌شود.
- به طور کلی یونجه پخته شده ملین است، در حالی که خشک آن قابض است.
- تخم یونجه، شیر زنان و منی مردان را زیاد میکند؛ همچنین رافع یبوست است و جلوی خونریزی را می‌گیرد.
جالب است بدانید که از یونجه برای درمان اعتیاد هم استفاده می‌شود.
موارد احتیاط و منع مصرف یونجه
در مصرف یونجه، به این موارد دقت کنید:
- افرادی که مستعد ابتلا به آلرژی هستند، باید در مصرف یونجه و تمام محصولات آن احتیاط کنند. یونجه ممکن است پوست برخی افراد را نسبت به تابش خورشید بسیار حساس کند. در چنین مواردی مصرف یونجه را محدود کرده و از کرم ضد‌آفتاب استفاده کنید.
- در رابطه با بیماریهای خودایمنی، مشکلات کیسه صفرا و پانکراتیت هم احتیاط و منع مصرف یونجه وجود دارد.
- در بیماریهای حساس به هورمون مانند سرطان رحم، تخمدان یا پستان، ممکن است یونجه اثراتی شبیه به هورمون زنانه استروژن داشته باشد. اگر شرایطی دارید که با قرار گرفتن در معرض استروژن ممکن است وضعیت بیماری شما بدتر شود، از یونجه استفاده نکنید.
- روغن دانه یونجه باید از رژیم غذایی زنان باردار، مادران شیرده و کودکان زیر ۱۲ سال، حذف شود.
مریم گلی
گیاهی علفی و چند ساله با ارتفاع تقریبی ۴۰ تا ۸۰ سانتی‌متر است. قسمت‌های مختلف این گیاه پوشیده از کرک‌های خاکستری رنگ است. گلهای آن که در امتداد ساقه رشد می‌کنند، آبی مایل به بنفش هستند.
این گیاه بوته‌ای همیشه‌سبز ، در مناطق مدیترانه‌ای می‌روید. مریم گلی از نظر خواص، ارتباط نزدیکی با گیاه رزماری دارد. طعم این گیاه بسیار تلخ و تند و تیز است، اما رایحه‌ای بسیار خوش دارد.
پیشینه استفاده از این گیاه، به هزاران سال قبل باز می‌گردد. جالب است بدانید که مریم گلی در ابتدا برای درمان مارگزیدگی، حفاظت در برابر شَر و افزایش قدرت باروری زنان استفاده می‌شد.
این گیاه طبیعتی گرم و خشک داشته و علاوه بر مصارف دارویی در آشپزی و فرایندهای فراوری و آماده‌سازی گوشت هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خواص دارویی مریم گلی
سیج یا مریم گلی سرشار از روغن‌های فرار و فلاونوئیدها است. این گیاه دارویی یک محرک و آنتی‌بیوتیک طبیعی است. این گیاه به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی، قابض بودن و ضدنفخ بودن، خواص درمانی بسیاری دارد. بعضی از مهم‌ترین موارد عبارتند از:
- مریم گلی، ضد‌درد، ضد‌سرطان، ضد میکروب، ضد‌آلزایمر و ضد‌تعریق است.
- این گیاه، کاهنده فشار خون و قند خون است. توصیه می‌شود افراد دیابتی این گیاه مفید را در سفرها همراه خود داشته باشند.
- جالب است بدانید که مریم گلی به بهبود خلق‌و‌خو و تسکین اضطراب کمک کرده و کیفیت خواب شما را بالا میبرد.
- این گیاه دارویی مفید، یک مسکن فوق‌العاده برای گلودرد و ضدباکتری است.
- مریم گلی، در کاهش وزن و تقویت سیستم ایمنی بدن هم تاثیر چشمگیری دارد.
موارد احتیاط و منع مصرف مریم گلی
در این موارد درباره مصرف مریم گلی، احتیاط کنید:
- مریم گلی کاهشدهنده شیر در زنان باردار و همچنین کاهشدهنده میل جنسی و قاعده‌آور است. به همین دلیل مصرف آن به زنان باردار و شیرده توصیه نمی‌شود. البته در این مورد استثنایی وجود دارد. با این توضیح که برخی مادران شیرده با تولید بیش از اندازه شیر مواجه هستند؛ برخی قصد دارند کودک خود را از شیر بگیرند. در چنین مواردی، توصیه می‌شود که این خانم‌ها برای کاهش تولید شیر خود از چای مریم گلی استفاده کنند. به هر حال در تمام این موارد مشورت با پزشک یک اصل اساسی و مهم است که نباید فراموش شود.
- مصرف مقدار زیاد آن در طولانیمدت می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب، خشکی دهان، گرگرفتگی، تشنج و سرگیجه شود.
- بعضی از انواع مریم گلی مانند مریم گلی اسپانیایی، اثراتی شبه استروژنی دارند، به همین دلیل افرادی که مشکلات هورمونی دارند، نباید مریم گلی مصرف کنند.
- دقت داشته باشید که مصرف مریم گلی در مقادیر زیاد می‌تواند با داروهای مختلفی مانند داروهای دیابت، آرام‌بخش‌ها و داروهای ضدتشنج تداخل پیدا کند.
جینکو
جینکو که در زبان چینی به آن “موی دوشیزه” هم گفته می‌شود، یکی از گیاهان دارویی است که قرن‌هاست برای مصارف مختلف، پرورش داده می‌شود.
در حالی که در طب سنتی چینی، بیشتر از برگها و دانه‌های جینکو استفاده می‌شود، تحقیقات جدید نشان داده‌اند که عصاره این گیاه هم می‌تواند خواص بینظیری داشته باشد.
خواص دارویی گیاه جینکو
- یک آنتی اکسیدان بسیار قدرتمند است که می‌تواند در کاهش ابتلا به برخی از سرطان‌ها نقش داشته باشد.
- باعث بهبود سیستم ایمنی بدن می‌شود.
- گردش خون و سلامت قلب را بهبود می‌بخشد.
- علائم اختلالات روانپزشکی و زوال عقل را کاهش می‌دهد.
- عملکرد و سلامت مغز را بهبود می‌بخشد.
- در مواردی می‌تواند باعث کاهش اضطراب شود.
- ممکن است برخی از انواع افسردگی را بهبود ببخشد.
- می‌تواند بینایی و سلامت چشم را بهبود ببخشد.
- سردرد و میگرن را درمان میکند.
- …
موارد احتیاط و منع مصرف جینکو
اگر به گیاهان حاوی آلکیل فنول حساسیت دارید یا از داروهای خاصی استفاده می‌کنید، نباید جینکو مصرف کنید. به طور کلی می‌توان گفت که مصرف این گیاه در بزرگسالان، خطری جدی ایجاد نمی‌کند.
با این‌حال برخی از عوارض جانبی احتمالی عبارتند از:
- حالت تهوع
- اسهال
- سرگیجه
- سردرد
- دل درد
- واکنش آلرژیک
علاوه بر موارد یاد شده، در صورتی که جینکو با برخی از داروهای شیمیایی تداخل داشته باشد، ممکن است باعث ایجاد خونریزی داخلی شود.
خار مریم
خار مریم گیاهی است گلدار و مربوط به خانواده گلهای مروارید که بومی مدیترانه محسوب می‌شود. در برخی از فرهنگ‌ها به آن مریم خار یا خار مقدس هم گفته می‌شود.
در گذشته‌های دور، مردم از خار مریم برای درمان بیماریهای مربوط به کیسه صفرا و کبد استفاده می‌کردند. دانشمندان معتقدند که ماده اصلی این گیاه، یک آنتی اکسیدان به نام سیلیمارین است که در دانه‌های خار مریم یافت می‌شود.
اگرچه هنوز مشخص نیست که این آنتی اکسیدان چه فوایدی در بدن به همراه دارد، اما گاهی به عنوان یک درمان طبیعی برای بیماریهای کبد از قبیل سیروز، یرقان، هپاتیت و اختلالات کیسه صفرا، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خواص دارویی گیاه خار مریم
- ممکن است اثر محافظتی روی کبد داشته باشد و از آسیب رسیدن به این اندام جلوگیری کند.
- ممکن است به افرادی که کبدشان توسط سموم صنعتی مانند تولوئن و زایلن آسیب دیده است، کمک کند.
- باعث کاهش سطح قند خون و بهبود کلسترول در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ می‌شود.
- با کاهش سطح کلسترول بد در بدن، باعث کاهش احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی می‌شود.
- می‌تواند باعث کاهش عوارض جانبی استفاده از داروهای شیمیایی در کبد شود.
- …
موارد احتیاط و منع مصرف خار مریم
خار مریم می‌تواند باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک شود. افرادی که به کنگر فرنگی، کیوی، ابروسیا، بابونه، گل همیشه بهار و گل داوودی حساسیت دارند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
اگر باردار هستید یا در دوران شیردهی قرار دارید، قبل از استفاده از خار مریم، با پزشک خود مشورت کنید. همچنین مصرف خار مریم برای کودکان توصیه نمی‌شود.
بادرنجبویه
بادرنجبویه یکی گیاه دارویی است که به صورت سنتی، از روغن و برگ آن، برای تهیه دارو استفاده می‌شود. علاوه بر این، در بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌ها، به عنوان یک طعم دهنده به کار می‌رود.
جالب است بدانید علاوه بر خاصیت‌های فراوان پزشکی و غذایی بادرنجبویه، از عصاره این گیاه در ساخت صابون‌ها و لوازم آرایشی هم استفاده می‌شود.
به نظر می‌رسد که بادرنجبویه می‌تواند به جلوگیری از رشد برخی از باکتری‌ها و مخمرها در بدن کمک کند. این گیاه همچنین حاوی موادی است که می‌توانند درد و تورم را تسکین دهند.
خواص دارویی گیاه بادرنجبویه
- مصرف روغن خوراکی بادرنجبویه می‌تواند باعث کاهش سطح کلسترول بد خون شود.
- استفاده از محلول بادرنجبویه روی موهای سر، می‌تواند شوره سر را از بین ببرد.
- نوشیدن چای بادرنجبویه علائم برفک دهان را در افراد مبتلا به HIV/AIDS کاهش می‌دهد.
- در مواردی ممکن است درد معده را کاهش دهد.
- می‌تواند فشار خون بالا را کاهش می‌دهد.
- در درمان سرماخوردگی موثر است.
- استفراغ را کاهش می‌دهد.
موارد احتیاط و منع مصرف بادرنجبویه
بادرنجبویه در صورتی که به مقدار مناسب و در مواد غذایی مورد استفاده قرار بگیرد، معمولا بی‌خطر است. در موارد معدودی، ممکن است استفاده از این گیاه روی پوست، باعث ایجاد بثورات پوستی شود.
اسطوخودوس
اسطوخودوس گیاهی همیشه سبز و بومی مدیترانه است. گل و روغن این گیاه، رایحه بسیار محبوبی دارد و از روغن آن هم به عنوان دارو استفاده می‌شود.
اسطوخودوس حاوی روغنی است که می‌تواند در شل کردن عضلات نقش داده باشدو همچنین باعث تسکین درد و افزایش آرامش شود.
با این حال، مردم از این گیاه بیشتر برای رفع اضطراب، استرس، بی‌خوابی، افسردگی، زوال عقل، درد و بسیاری از موارد دیگر استفاده می‌کنند.
خواص دارویی گیاه اسطوخودوس
- مصرف روغن خوراکی اسطوخودوس به کاهش اضطراب کمک میکند.
- مصرف چای اسطوخودوس، در بهبود افسردگی نقش دارد.
- رایحه درمانی روغن اسطوخودوس به کاهش درد قاعدگی کمک میکند.
- استفاده از رایحه درمانی روغن اسطوخودوس همراه با داروهای مسکن استاندارد، به کاهش درد پس از جراحی در برخی افراد کمک میکند.
- …
موارد احتیاط و منع مصرف اسطوخودوس
عوارض جانبی مصرف اسطوخودوس خوراکی، ممکن است شامل سردرد، اسهال و یبوست باشند. با این حال، به نظر می‌رسد مصرف این گیاه در اندازه معقول، بی‌خطر است.
در صورتی که از روعن اسطوخودوس روی پوست خود استفاده کنید، در موارد محدودی ممکن است باعث ایجاد تحریک روی پوست شود.
اقدامات احتیاطی در استفاده از گیاهان دارویی
همانطور که گفته شد، بسیاری از گیاهان دارویی، علاوه بر مصارف درمانی، در موارد دیگری مثل آشپزی هم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تفاوت در این است که استفاده از چنین گیاهانی به عنوان دارو باید طبق برنامه زمانی مشخص و با دوز مناسب تجویز شود. اگر قصد دارید برای بیماری خود از گیاهان دارویی استفاده کنید، این موارد را در نظر داشته باشید:
نکات ایمنی درباره گیاهان دارویی
مهم‌ترین مواردی که در بحث ایمنی باید به آنها توجه کنید، عبارتند از:
- پیش ار هر چیز از مصرف خودسرانه گیاهان دارویی و مکمل‌های گیاهی خوداری کنید.
- داروهای گیاهی کاملا بی‌خطر و بدون عارضه نیستند؛ بنابراین نمی‌توان از آنها بدون نظر پزشک و در هر شرایطی استفاده کرد.
- در صورت بروز هر گونه واکنش حساسیتی، باید بلافاصله مصرف گیاهان دارویی را قطع کنید.
- عوارض جانبی گیاهان دارویی را جدی گرفته و در صورت بروز آنها، پزشک خود را مطلع کنید.
- در صورت وجود هر گونه بیماری زمینهای مانند فشار خون یا دیابت و مصرف داروهای شیمیایی، پزشک خود را مطلع کنید. همزمانی مصرف برخی داروهای شیمیایی و گیاهان دارویی می تواند عوارضی جدی به دنبال داشته باشد.
بررسی تضمین کیفیت درباره گیاهان دارویی
مهم‌ترین مواردی که در بحث کنترل کیفیت گیاهان دارویی باید مدنظر قرار گیرند، عبارتند از:
- گیاهان دارویی باید عاری از علائم آلودگی با حشرات یا مواد دفعی سایر حیوانات و انواع کپک‌ها باشند.
- به بو و رنگ گیاهان دقت کنید. وجود هر گونه بوی غیرطبیعی یا تغییر رنگ می‌تواند نشانه خرابی و فساد گیاه باشد.
- فرایند ذخیره‌سازی باید در محیط‌های تمیز و بهداشتی صورت گیرد.
- پیش از هرگونه استفاده از گیاهان دارویی باید خاک، گرد و غبار، شن یا سایر مواد غیر آلی به طور کامل از بین برود.
- همواره سعی کنید گیاهان دارویی را تحت‌نظر یک پزشک حاذق و از داروخانه‌ها یا عطاری‌های مجاز تهیه کنید.
سخن آخر
در این مقاله سعی کردیم اطلاعاتی جامع و مفید درباره بهترین گیاهان دارویی و خواص آنها ارائه دهیم. همانطور که گفتیم این گیاهان بدون عوارض نیستند. البته در بسیاری موارد، عوارض آنها در مقایسه با داروهای شیمیایی بسیار کمتر است. به علاوه، بسیاری از آنها به راحتی در دسترس هستند.
از لحاظ هزینه‌های درمانی هم معمولا به صرفه‌تر خواهند بود. باز هم تاکید میکنیم تا فراموش نکنید که مصرف هرگونه گیاه دارویی حتما باید به تجویز پزشک و تحت‌نظر او صورت گیرد. از مصرف خودسرانه و تجویزهای شخصی درباره گیاهان دارویی جدا بپرهیزید. شاد و سلامت باشید.
سوالات متداول
به چه گیاهانی، گیاهان دارویی می‌گویند؟
گیاهان دارویی گیاهانی هستند که یک یا برخی از اندامهای آنها حاوی ماده دارویی یا در اصطلاح، ماده موثره است. این ماده کمتر از ۱٪ وزن خشک گیاه را تشکیل می‌دهد و می‌تواند در درمان بیماریهای انسان و حیوانات موثر باشد.
آیا گیاهان دارویی بدون عارضه هستند؟
خیر، با وجود اینکه عوارض گیاهان دارویی در مقایسه با داروهای شیمیایی بسیار کمتر است، اما این گیاهان هم می‌توانند عوارضی ناخواسته بر جای بگذارند. برخی از این عوارض مربوط به خود گیاه و نحوه مصرف آن است. برخی دیگر ممکن است در اثر تداخلات دارویی و یا وجود بیماریهای زمینهای در فرد به وجود آیند.
تفاوت میان گیاهان دارویی و داروهای گیاهی چیست؟
گیاهان دارویی شامل بخش‌هایی از گیاه است که پس از خشکاندن یا به صورت تازه و بدون ایجاد هیچ گونه تغییری در عطاری‌ها و مغازه‌ها به فروش می‌رسد. این گیاهان عمدتا بی‌ضرر یا کم ضرر بوده و برخی خواص درمانی آنها به اثبات رسیده است.
اما داروهای گیاهی، داروهایی هستند که از تبدیل برخی گیاهان به دارو طی فرایندی خاص و استریل تولید می‌شوند. این کار در کارخانه‌های داروسازی انجام می‌شود.
روش‌های مصرف گیاهان دارویی چیست؟
این گیاهان را می‌توان به صورت دمنوش، جوشانده، خیسانده، شیرابه، پودر شده، بخور، ضماد یا کمپرس، بانداژ، داروهای مخصوص شستشو و دارو به طور همزمان، گیاهان دارویی فواید سلامت بسیاری نیز ارائه می کنند. در حقیقت، داروهای گیاهی هزاران سال است که برای درمان بیماری های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. توانایی های بهبودی و ترمیمی انواع مختلف گیاهان دارویی بسیار چشمگیر و شناخته شده هستند.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از عصر ایران، علم مدرن هر چه بیشتر قدرت دارویی انواع مختلف گیاهان دارویی را به عنوان سلاحی موثر در برابر بیماری ها – از مشکلات سلامت تا سرطان – آشکار ساخته است. بر همین اساس است که گیاهان دارویی هم به صورت تازه و هم خشک شده در نقاط مختلف جهان در دسترس هستند. در ادامه با برخی از بهترین گیاهان دارویی که سلامت انسان را ارتقا می دهند، بیشتر آشنا می شویم.
ریحان
ریحان دارای ویژگی های آنتی اکسیدانی، ضد التهابی، ضد عفونی کنندگی و ضد باکتریایی است. این گیاه معطر توانایی کاهش استرس از طریق تنظیم سطوح سروتونین که بر خلق و خو تاثیرگذار است، را دارد. با زیر کنترل نگه داشتن استرس، ریحان در بسیاری موارد دیگر نیز به سود سلامت انسان است.
نوشیدن چای تهیه شده از برگ های ریحان می تواند سوء هاضمه را از بین ببرد، با سردرد مبارزه کند، سرطان پستان را مهار کند، نفخ شکم را درمان کند، اشتها را افزایش دهد، بریدگی ها و خراش ها را بهبود ببخشد، سیستم ایمنی بدن را تقویت کند، سرماخوردگی و سرفه را درمان کند و بسیاری موارد دیگر.
شما می توانید از این گیاه دارویی به عنوان ادویه در پخت و پز استفاده کنید یا 10 تا 12 برگ آن را با معده خالی بجوید. همچنین، می توانید دو یا سه بار در روز چای ریحان بنوشید تا از سلامت بهتر بهره‌مند شوید. برای تهیه این چای:
10 تا 15 برگ تازه ریحان را در یک فنجان بزرگ بریزید.
دو فنجان آب جوش به آن اضافه کنید.
یک درپوش روی فنجان قرار دهید و اجازه دهید به مدت پنج دقیقه دم بکشد.
چای را صاف کنید و آن را بنوشید.
رزماری
رزماری یک گیاه دارویی محبوب و مفید برای سلامت انسان است. این گیاه حاوی کارنوزول و رزمارینیک، دو آنتی اکسیدان قدرتمند که نقشی کلیدی در بهبود سلامت انسان ایفا می کنند، است. همچنین، رزماری از ویژگی های قوی ضد عفونی کنندگی، ضد سرطانی، و ضد التهابی بهره می برد.
یکی از فواید جالب توجه رزماری عملکرد آن به عنوان یک محرک شناختی موثر است و بر همین اساس، به بهبود حافظه و تمرکز ذهنی کمک می کند.
رزماری با استرس مبارزه می کند، اضطراب را کاهش می دهد، سردرد را تسکین می دهد، رشد مو را تحریک می کند، با درد مفاصل مقابله می کند، التهاب را کاهش می دهد، گوارش را بهبود می بخشد، از سرطان پیشگیری می کند، و پشتیبان سلامت قلب و عروق است.
رزماری از عطر و طعم قوی بهره می برد و در سوپ ها، ساندویچ ها، سالادها، و … قابل استفاده است. همچنین، می توانید از برگ های تازه یا خشک شده این گیاه چای درست کنید. برای تهیه این چای:
یک یا یک و نیم قاشق رزماری را به یک فنجان آب داغ اضافه کنید.
روی فنجان یک درپوش بگذارید و اجازه دهید به مدت پنج دقیقه دم بکشد.
چای را صاف کنید و در شرایطی که هنوز گرم است، آن را بنوشید.
شما می توانید دو یا سه بار در روز این چای را بنوشید.
توجه: در دوران بارداری و یا اگر به صرع، فشار خون بالا یا اختلالات خونریزی مبتلا هستید از مصرف رزماری پرهیز کنید.
ارگانو
عطر و طعم ارگانو فوق العاده است و فواید سلامت بسیاری را ارائه می کند. ارگانو حاوی دو ترکیب قدرتمند به نام های کارواکرول و تیمول است که ویژگی های ضد باکتریایی و ضد قارچی دارند. همچنین، این گیاه دارویی از ویژگی های آنتی اکسیدانی، ضد التهابی، ضد میکروبی، ضد نفخ، ادرارآور، معرق و خلط آور بهره می برد.
از این گیاه می توان برای درمان سرماخوردگی، رفع گرفتگی بینی، تقویت سیستم ایمنی بدن، رفع گرفتگی های قاعدگی، بهبود سلامت قلب، کاهش خستگی آدرنال، و مبارزه با دندان درد استفاده کرد. ارگانو در پیشگیری و درمان قند خون بالا نیز موثر است.
شما می توانید مقداری ارگانو خشک شده را در سوپ ها، سالادها، یا اسموتی ها اضافه کنید تا هر چه بیشتر عطر و طعم آنها را بهبود ببخشید. همچنین، می توانید روزانه چای ارگانو بنوشید. برای تهیه این چای:
سه قاشق چایخوری برگ ارگانو را در یک فنجان آب داغ بریزید و اجازه دهید پنج تا 10 دقیقه به همان حالت باقی بماند. چای را صاف کرده و بنوشید.
سیج (مریم گلی)
این گیاه به واسطه ویژگی های محرک، آنتی بیوتیک، قابض، و ضد نفخ خود برای اهداف دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. سیج سرشار از روغن های فرار و فلاونوئیدها است، و همچنین از ویژگی های ضد فشار خون، ضد دیابت، ضد التهاب و ضد میکروبی بهره می برد.
از جمله فواید سلامت سیج می توان به بهبود خلق و خو، تسکین اضطراب، تسکین گلو درد، تقویت سیستم ایمنی، کمک به کاهش وزن، کاهش التهاب، بهبود خواب خوب، و کاهش سطوح کلسترول و فشار خون اشاره کرد.
شما می توانید سیج تازه یا خشک شده را برای بهبود عطر و طعم به غذاهای مختلف اضافه کنید. همچنین، می توانید روزی دو بار چای سیج بنوشید. برای تهیه این چای:
یک قاشق غذاخوری برگ های تازه سیج یا یک قاشق چایخوری برگ های خشک شده را به یک فنجان آب داغ اضافه کنید.
اجازه دهید پنج دقیقه دم بکشد، سپس چای را صاف کنید.
مقداری لیمو و عسل برای بهبود مزه به چای سیج اضافه کنید و آن را بنوشید.
توجه: مصرف سیج برای بانوان باردار یا شیرده توصیه نمی شود.
نعناع بیابانی
نعناع بیابانی سرشار از منتول است و اثر آرامش بخش و خنک کننده روی بدن و ذهن دارد. همچنین، این گیاه از ویژگی های آنتی اکسیدانی، ضد باکتریایی، ضد قارچی، ضد ویروسی و ضد نفخ بهره می برد.
نعناع بیابانی می تواند به تسکین سوء هاضمه، درمان سندرم روده تحریک پذیر، از بین بردن گاز و نفخ، درمان اسپاسم های عضلانی، درمان تهوع، کمک به کاهش وزن، مبارزه با استرس، از بین بردن نفس بدبو، تسکین سردرد، درمان میگرن، پشتیبانی از بهداشت دهان و دندان، و پیشگیری از آلرژی ها و آسم کمک کند.
برگ های تازه و خشک شده نعناع بیابانی را می توان برای بهبود عطر و طعم به سالادها، سوپ ها، اسموتی ها، آبمیوه ها، سس ها یا دیگر غذاها اضافه کرد. همچنین، می توانید دو یا سه بار در روز چای نعناع بیابانی بنوشید. برای تهیه این چای:
یک قاشق غذاخوری برگ های تازه نعناع بیابانی را در یک قوری آب داغ ریخته و اجازه دهید به مدت 10 دقیقه دم بکشد.
چای را صاف کنید.
اجازه دهید دمای چای پایین بیاید و سپس آن را بنوشید.
زنجبیل
این ریشه محبوب به عنوان یک گیاه دارویی مشهور در نقاط مختلف جهان مورد استفاده قرار می گیرد. زنجبیل دارای ویژگی های آنتی اکسیدانی، ضد التهابی، ضد ویروسی، ضد قارچی، آنتی بیوتیک، ضد سرطانی، ضد تهوع، ضد اسپاسم، و ضد سرفه است.
زنجبیل سیستم ایمنی بدن را به واسطه کاهش رادیکال های آزاد تقویت می کند. همچنین، این گیاه گردش خون در بدن را بهبود می بخشد، با سرماخوردگی مبارزه می کند، التهاب را کاهش می دهد، گوارش را بهبود می بخشد، سطوح قند خون را عادی می سازد، با تهوع مبارزه می کند، اشتها را تنظیم می کند، و سوزش سر دل و نفخ را تسکین می دهد.
زنجبیل از تجمع سموم در بدن که خطر عفونت های ویروسی، قارچی، و باکتریایی را افزایش می دهند، پیشگیری می کند.
شما می توانید برش هایی از زنجبیل تازه را به سالاد اضافه کنید. همچنین، نوشیدن دو تا سه فنجان چای زنجبیل در روز را مد نظر قرار دهید. برای تهیه این چای:
یک قاشق غذاخوری برش های زنجبیل و دو فنجان آب را به یک قوری اضافه کنید.
آب را به جوش آورید.
سپس حرارت را کم کنید و اجازه دهید چای به مدت 10 دقیقه دم بکشد.
چای را صاف کنید.
مقداری عسل و آبلیموی تازه را به چای اضافه کنید و آن را بنوشید.
توجه: افرادی که داروهای قلبی یا فشار خون مصرف می کنند باید زیر نظر پزشک زنجبیل مصرف کنند.
سیر
سیر حاوی ترکیبی به نام آلیسین است که از ویژگی های دارویی قوی از جمله ویژگی های ضد باکتریایی، ضد ویروسی، ضد قارچی، ضد سرطانی، و آنتی اکسیدانی بهره می برد.
سیر به سم زدایی بدن کمک می کند. این گیاه سلامت قلب و عروق را بهبود می بخشد، سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند، فشار خون را کاهش می دهد، کبد را پاکسازی می کند، کلسترول را کاهش می دهد، سطوح قند خون را کنترل می کند، التهاب را کاهش می دهد و با سرطان مبارزه می کند.
برای بهره‌مندی از تمام فواید سیر باید آن را به صورت خام مصرف کنید. بهتر است یک یا دو حبه سیر با معده خالی مصرف شوند.
توجه: سیر به عنوان یک رقیق کننده خون عمل می کند و ممکن است با داروهای رقیق کننده خون تداخل داشته باشد. در نتیجه، پیش از مصرف سیر با پزشک خود مشورت کنید.
جینسینگ
جینسینگ انواع مختلفی دارد که شامل جینسینگ هندی، کره ای، سیری، و آمریکایی می شوند و هر نوع آن برای سلامت انسان مفید است. جینسینگ از گیاهان دارویی محبوب در آسیا و آمریکای شمالی محسوب می شود.
ریشه ها، برگ ها و میوه جینسینگ برای اهداف دارویی استفاده می شوند. آنها سرشار از ویژگی های تقویت کنندگی سیستم ایمنی، ضد التهابی، ضد استرس، خواب آور، و ضد باکتریایی هستند.
جینسینگ می تواند سطوح انرژی را افزایش دهد، سوخت و ساز را تسریع کند، به سوزاندن کالری کمک کند، سردرد را درمان کند، گوارش را بهبود ببخشد، سلامت روانی را تقویت کند، استرس را کاهش دهد، عملکرد ریه را ارتقا دهد، سطوح قند خون را کاهش دهد، سیستم ایمنی را تقویت کند و التهاب را کاهش دهد. همچنین، جینسینگ به عنوان یک درمان طبیعی برای ناباروری مورد استفاده قرار می گیرد.
توجه: مصرف جینسینگ برای بانوان باردار (برای سه ماه نخست) توصیه نمی شود.
بابونه
هنگامی که درباره چای گیاهی فکر می کنیم، احتمالا چای بابونه یکی از نخستین گزینه هایی است که به ذهن خطور می کند. بابونه به شیوه های مختلف سلامت را بهبود می بخشد. این گیاه دارای ویژگی های ضد تحریک کنندگی، ضد التهابی، ضد میکروبی، ضد اضطراب، ضد اسپاسم، ضد اسهال و ضد سرطانی است.
بابونه می تواند سردرد را تسکین دهد، درد عضلانی را کاهش دهد، استرس را زیر کنترل درآورد، گرفتگی های قاعدگی را رفع کند، مشکلات معده را درمان کند، به کاهش وزن کمک کند، سیستم ایمنی را تقویت کند، و بی خوابی و دیگر مشکلات خوب را درمان کند. با توجه به محتوای آنتی اکسیدانی بالا، این گیاه دارویی به محافظت از بدن در برابر رادیکال های آزاد کمک می کند.
گل های تازه و خشک شده بابونه می توانند برای تهیه چای استفاده شوند. برای تهیه این چای:
یک قاشق چایخوری گل های خشک شده بابونه را به یک فنجان آب داغ اضافه کنید.
یک درپوش روی فنجان قرار دهید و اجازه دهید پنج دقیقه دم بکشد، سپس چای را صاف کنید.
مقداری عسل به چای اضافه کنید و در شرایطی که هنوز گرم است آن را بنوشید.
توجه: اگر باردار هستید یا قصد دارید باردار شوید از مصرف این چای پرهیز کنید.
قاصدک
قاصدک توسط بومیان آمریکا و شرق برای کمک به رفع مشکلات کبد، کلیه و طحال مورد استفاده قرار می گرفته است.
ریشه ها، برگ ها و گل های قاصدک خوراکی و بسیار مغذی هستند. این گیاه از ویژگی های ادرارآور، آنتی اکسیدانی، ضد سرطانی، ضد التهابی، و ملین بهره می برد.
مصرف قاصدک برای افرادی که اضافه وزن دارند، مفید است زیرا به خلاص شدن از شر وزن آبی کمک می کند. افزون بر این، قاصدک به عادی سازی سطوح قند خون، دفع سموم از بدن، کاهش اشتها، مبارزه با التهاب، بهبود سلامت کبد، پیشگیری از سرطان، تنظیم فشار خون و پیشگیری از اختلالات ادراری کمک می کند.
شما می توانید برگ های تازه قاصدک را به سالادها، سوپ ها یا غذاهای سرخ شده اضافه کنید. همچنین، می توانید یک فنجان چای قاصدک در روز بنوشید. برای تهیه این چای:
دو قاشق چایخوری ریشه قاصدک خشک شده را به یک فنجان آب اضافه کنید.
آب را به مدت یک دقیقه بجوشانید.
چای را از روی حرارت برداشته و اجازه دهید به مدت 10 دقیقه دم بکشد.
چای را صاف کرده و آن را بنوشید.
توجه: در دوران بارداری از مصرانواع گیاهان دارویی برای هزاران سال منبعی برای شفا در جوامع محلی در سراسر جهان بوده اند. هنوز هم به عنوان یک روش مراقبت بهداشتی اولیه برای 85٪ از جمعیت جهان استفاده می شود. همچنین این گیاهان، منبعی برای کشف دارو هستند و بخش اعظمی از تمام داروهای مصنوعی از آن ها نشآت می گیرد. از آنجایی که پرورش گیاهان دارویی محصولات طبیعی هستند، عاری از عوارض جانبی خواهند بود، نسبتا ایمن، سازگار با محیط زیست و در دسترس می باشند.
گیاهان دارویی، خواص و فواید فراوانی برای داشتن یک زندگی سالم دارا می باشند.
به طور سنتی گیاهان زیادی برای بیماری های مربوط به فصول مختلف استفاده می شود. برای نجات جان انسان ها نیازی اساسی به ترویج آنها وجود دارد. برای شناخت انواع و شرایط پرورش آن ها، حتما مقاله مربوطه را مطالعه نمایید. در این مقاله نیز، به معرفی انواع گیاهان دارویی، خواص و کاربرد آن ها پرداخته می شود. در ادامه، آموزش های لازم برای پرورش گیاهان دارویی در منزل داده شده و جنبه های اقتصادی کاشت گیاهان دارویی در گلخانه و منزل بررسی می گردد.
مزیت های داروهای گیاهی بر داروهای شیمیایی
داروهای ساخته شده از انواع گیاهان دارویی، مزیت های فراوانی بر داروهای شیمیایی دارند. شاید یکی از دلایل محبوب شدن این داروها در این روزها، همین برتری ها باشد. مهم ترین مزیت های داروهای گیاهی بر شیمیایی به شرح زیر است:
1) اغلب داروهای گیاهی سمیت بسیار کمتری دارند.
2) در کنار کاهش سمیت، ماهیت فعل و انفعال در ترکیبات گیاهان ممکن است منجر به تاثیرات دارویی بالاتر شود. اگرچه باید توجه داشت که همه داروهای گیاهی ایمن نیستند و باید با تجویز نسخه درست، به مصرف برسند.
3) معمولا ارزان قیمت هستند.
4) داروهای گیاهی، در مقابل پاتوژن های مقاوم شده به داروهای شیمیایی، به خوبی پاسخگو هستند.
5) ممکن است برخی بیماری ها با داروهای شیمیایی امروزی قابل درمان نباشند. تاثیرات درمانی تعداد بسیار زیادی از داروهای گیاهی بر روی این گونه بیماری ها، ممکن است هنوز ناشناخته باشد.
6) داروهای گیاهی ارزش اقتصادی به همراه دارند و فرصت های تجاری را گسترش می دهند.
شیمی انواع گیاهان دارویی در طب سنتی
انواع گیاهان دارویی سابقه استفاده هزاران ساله طولانی داشته و در طب سنتی مورد استفاده قرار می گرفتند. با این حال، حتی امروزه، آنها بخشی ضروری از پزشکی مدرن هستند. بسیاری از داروهای سنتز شده از عصاره های گیاهی ساخته می شدند. اثرات درمانی گیاهان دارویی با ویژگی های شیمیایی آنها مرتبط است. همانطور که از سایر گیاهان متمایز است، گیاهان دارویی ماده فعال فیزیولوژیکی طبیعی را با فعالیت های فیزیولوژیکی مشخص سنتز و انباشته می کنند. برای آشنایی بیشتر با کاربرد گیاهان دارویی در طب سنتی، پیشنهاد میکنیم حتماً مقاله؛ را مطالعه نماید.
انواع گیاهان دارویی حاوی انواع مختلفی از ترکیبات شیمیایی هستند که ممکن است برای گیاه میزبان مفید باشد. این ترکیبات ممکن است گیاه را از علفخواران محافظت کند، گرده افشان ها را جذب کند یا از جوانه زنی رقابتی در فضای رشد گیاه جلوگیری کند. بیش از 5000 آلکالوئید شناسایی شده ترکیبات آلی که، دارای خواص قلیایی هستند در خانواده گیاهان گلدار یافت می شوند که عبارتند از کافئین، نیکوتین، مورفین و کینین. در مقابل گلیکوزیدها، ترکیبات شیمیایی با یک یا چند مولکول قند در گیاهانی مانند جینسنگ، بادام و دستکش روباه یافت می‌شوند.
گیاهان دارویی همچنین سرشار از عناصر معدنی مفید هستند. بخش اعظمی از انواع گیاهان دارویی حاوی عناصری مفید همچون کلسیم، سدیم، روی، مس، ید، منگنز، پتاسیم، آهن، و غیره است و گاها در میزان بسیار کمتر از حد خطرناک، حاوی ترکیبات مضر همچون آرسنیک و جیوه و سرب است. طب سنتی با شناسایی عناصر مفید، و با بهره مندی از دانش گیاهان دارویی، به درمان بیماری ها می پردازد. سایر ترکیبات شیمیایی موجود در داروها که قابل استفاده در طب سنتی و پزشکی مدرن است، به شرح زیر است:
- آلکالوئیدها
- ترپنوئیدها (تری ترپن و ساپونین های استروئیدی)
- ترکیبات فنلی (ترکیبات فنلی با ترکیبات شیمیایی مختلف در گیاهان به وفور یافت می شود)
- گلیکوزیدها
- پلی ساکاریدها (پلی ساکاریدها پکتین ها، رزین ها و موسیلاژها پلی ساکاریدهای اصلی مورد استفاده در پزشکی هستند)
نام انواع گیاهان دارویی
به دلیل تعداد بسیار زیاد و گونه های ناشناخته، امکان ذکر اسم تمام گیاهان دارویی میسر نیست. لذا در جدول زیر لیست تمام گیاهان دارویی رایج (40 مورد) آورده شده است و سپس برخی از آن ها به تفصیل ارائه شده است.
جدول 1: لیست گیاهان دارویی رایج
| چریش | بابونه | خولان دریا | کاستوس |
| تولسی | خردل | درخت چای | بریوفیلوم |
| نعنا | گل همیشه بهار | جنتیان زرد بزرگ | گیلاس زمستانی |
| جعفری | زنجبیل | جینسینگ سیبری | کنگر فرنگی |
| آلوئه ورا | آویشن | اکیناسه | بادرنجبویه |
| شنبلیله | باکوپا | بیدمشک بزرگ | نعناع تند |
| علف لیمو | اسطوخودوس | مارش مالو | کالاندولا |
| خوس (علف وتیور) | گیاه رزماری | استویا | گوتو کلا |
| آجوین | زردچوبه | ساگارگوتا | یام چینی |
| سیر | مریم گلی | وایتکس نگوندو | گل گاوزبان |
با توجه به شرایط آب و هوایی کشور، برخی از موارد ذکر شده در جدول فوق، قابل کشت و پرورش در منطقه جغرافیایی کشور نیستند. لذا در ادامه، نام گیاهان دارویی که بیشتر بومی جغرافیایی کشور هستند به همراه کاربردهای آن ها آورده شده است:
معرفی 22 گیاه دارویی پرخاصیت برای سلامتی:
آلوئه ورا فقط در زیر نور خورشید با خاک خشک یا مرطوب با زهکشی خوب رشد می کند. اگرچه طعم آن شبیه به گیاه تور و کمی به تلخی می زند، اما همچنان خوراکی است.
مزایای سلامتی آلوئه ورا
شیره آلوئه ورا برای تسریع بهبود و کاهش خطر عفونت در موارد زیر بسیار مفید است:
♦ زخم ها
♦ بریدگی ها
♦ سوختگی ها
♦ کاهش التهاب
آلوئه ورا علاوه بر استفاده خارجی برای پوست، به صورت داخلی در درمان موارد زیر نیز مصرف می شود:
♦ کولیت اولسراتیو (نوشیدن آب آلوئه ورا)
♦ یبوست مزمن
♦ اشتهای ضعیف
♦ مشکلات گوارشی
موارد استفاده آلوئه ورا
♣ مصارف آرایشی-بهداشتی (در کرم های درمانی پوستی، ژل ها)
♣ درمان ریزش مو (شامپوها)
♣ در نوشیدنی ها
2) آویشن (Thyme)
آویشن گیاهی مدیترانه ای است که مصارف غذایی، دارویی و زینتی دارد. گل، برگ و روغن آویشن برای درمان طیف وسیعی از علائم و بیماری ها استفاده می شود. بسیار معطر، دارای برگهای سبز خاکستری کوچک و طعمی شیرین است. انواع مختلفی از آویشن وجود دارد، اما معمول ترین آن، آویشن لیمویی است که دارای برگ های کمی بزرگتر و با رنگ لیمویی پوشانده شده است.
مزایای سلامتی آویشن
بیشتر به دلیل خاصیت ضد عفونی کننده قوی خود شناخته شده است. وقتی صحبت از درمان به میان می آید فوق العاده است:
♦ هضم
♦ گاز معده
♦ سرفه ها
موارد استفاده آویشن
♣ به عنوان عطر دهنده و طعم دهنده و چاشنی های غذا (برای پیتزا،..)
♣ شربت سرفه
♣ دمنوش ها و چای ها
3) گیاه دارویی شنبلیله و تخم شنبلیله ( Fenugreek, Methi)
شنبلیله گیاهی است که مدت ها در طب جایگزین استفاده می شود. این یک عنصر رایج در غذاهای هندی است و اغلب به عنوان مکمل مصرف می گردد. این گیاه فواید زیادی برای سلامتی دارد.
مزایای سلامتی تخم شنبلیله
تخم های شنبلیله مغذی هستند و به موارد زیر مصرف می شوند:
♦ تشویق به افزایش وزن (مبارزه با بی اشتهایی)
♦ مهار سرطان کبد
♦ کاهش سطح کلسترول خون
♦ درمان التهاب و زخم معده و روده
♦ تخلیه مجاری عرق
♦ بدن سازی
♦ دیابت دیررس
♦ حل مشکلات هضم ضعیف
♦ رفع مشکل شیردهی ناکافی
♦ تسکین قاعدگی دردناک
♦ تسکین درد زایمان
♦ رفع بوی بد دهان
♦ بازگرداننده حس چشایی
موارد استفاده تخم شنبلیله
♣ مصارف دارویی (داخلی یا موضعی)
♣ مصارف آشپزی(طعم دهنده در غذا، ترشی و سالاد)
کنگر فرنگی یا آرتیشو، گیاهی با طعم تلخ است که نیاز به آفتاب زیادی دارد. در سال های اخیر پس از کشف سینارین به عنوان یک گیاه دارویی اهمیت پیدا کرده است. برگ های آن بهتر است قبل از گلدهی برداشت شود.
مزایای سلامتی کنگر فرنگی
♦ بهبود عملکرد کبد و کیسه صفرا
♦ تحریک ترشح شیره های گوارشی
♦ کاهش سطح کلسترول خون
♦ درمان بیماری های مزمن کبد و کیسه صفرا
♦ درمان زردی (یرقان)
♦ درمان هپاتیت
♦ بهبود تصلب شرائین
♦ مراحل اولیه دیابت دیررس
موارد استفاده کنگر فرنگی
♣ در آشپزی و طبخ غذاها به صورت خام یا پخته
♣ مصرف برگ آن به شکل دمنوش
♣ تهیه شربت از شیره این گیاه و مصرف خوراکی به همراه غذا برای کمک به هضم غذا
بومادران گیاهی است که در سراسر جهان می روید. از قسمت های گل و برگ آن برای ساخت داروهای مختلف، استفاده می شود.
مزایای سلامتی گیاه بومادران
♦ برای بهبود تب، سرماخوردگی، تب یونجه، عدم قاعدگی، اسهال خونی، اسهال، از دست دادن اشتها، ناراحتی دستگاه گوارش (GI) و برای القای تعریق
♦ تسکین درد دندان با جویدن برگ های تازه آن
♦ برای جلوگیری از خونریزی ناشی از هموروئید
♦ برای التیام زخم ها
♦ به عنوان حمام نشسته برای شرایط دردناک، تحتانی لگن، مانند گرفتگی رحم در زنان
♦ در ترکیب با گیاهان دیگر برای نفخ، گاز روده (نفخ شکم)، گرفتگی خفیف دستگاه گوارش (GI) و سایر مشکلات گوارشی
موارد استفاده گیاه بومادران
♣ در غذاها از برگ ها و گل های جوان بومادران در سالاد استفاده می شود.
♣ در تولید از بومادران به عنوان پاک کننده آرایشی و در انفیه نیز استفاده می گردد. از روغن بومادران در شامپو نیز استفاده می شود.
6) گیاه دارویی گل گاوزبان (Echium)
گل گاوزبان بیشتر به خاطر خوشه‌های بلند آبی رنگش که در تابستان می روید، شناخته می‌شود. با این حال، اندازه آنها متفاوت است. گل های لوله ای شکل می توانند آبی، بنفش، صورتی، قرمز یا سفید باشند و در ماه های تابستان رنگ می دهند. گل گاوزبان مقاوم به خشکی است و منبع عالی شهد برای زنبورها و سایر گرده افشان ها است.
مزایای سلامتی گل گاوزبان
♦ ساخت کلاژن
♦ حفاظت از منافذ پوست
♦ تامین پروتئین های ساختاری پوستی
♦ کاهش خطوط ریز و چین و چروک
♦ فعالیت ضد التهابی
♦ کاهش اضطراب
موارد استفاده گل گاوزبان
♣ به عنوان دمنوش
♣ در کرم های پوستی
7) گیاه دارویی گل ختمی (Hollyhocks)
مزایای سلامتی گل ختمی
♦ به عنوان رنگ طبیعی مو
♦ مرطوب ساختن پوست
♦ سلامت مو
♦ کمک به گردش خون
♦ درمان سوختگی
♦ دندان درآوردن در نوزادان
♦ تندرستی بانوان
♦ بهبود اشتها
♦ رفع مشکلات تنفسی
♦ رفع بیماری های گوارشی
♦ التیام زخم ها
♦ درمان گلودرد
♦ درمان تب
موارد استفاده گل ختمی
♣ گلبرگ ها به رنگ دادن محصولات قنادی کمک می کنند و میوه به نوشیدنی های غیر الکلی، ژله، مربا و سوسیس رنگ می بخشد.
♣ گلبرگ ها و جوانه های گل به سالاد اضافه می شود.
♣ برگ های جوان آن را به صورت خام و یا به صورت پخته می خورند.
♣ ساقه های جوان را نیز به صورت خام مصرف می کنند.
♣ این گیاه به خورشت ها و سوپ ها اضافه می شود.
ریشه سنبل الطیب یک داروی گیاهی است که ریشه در یونان باستان دارد. گیاه سنبل الطیب دارای گلهای صورتی یا سفید است. بومی اروپا و آسیا است، اما اکنون در آمریکای شمالی نیز رشد می کند.
مزایای سلامتی سنبل الطیب
♦ درمان بی خوابی
♦ مدیریت اضطراب و استرس
♦ درمان گُرگرفتگی در بانوان یائسه
♦ درمان اختلالات قاعدگی
♦ سلامت قلب
♦ بهبود پارکینسون
♦ ضدتشنج
موارد استفاده از سنبل الطیب
به اشکال مختلفی به مصرف می رسد:
♣ داروی سنتی تنتور
♣ قرص خواب و قرص اعصاب
♣ چای و دمنوش
بابا آدم، یک گیاه طب سنتی مشهور است که در طول تاریخ به عنوان یک داروی ادرار آور استفاده می شود. این درخت خیلی سریع رشد می کند و می تواند با محیط های مختلف سازگار شود. این گیاه بسیار مقاوم است و می تواند در جایی رشد کند که زمستان به زیر 40 درجه سانتیگراد برسد. ارتفاع این گیاه حدود یک متر است. برگ های آن پهن و در هنگام لمس احساس درشتی دارند. برگها در بالا بسیار سبز و در قسمت زیرین سبز روشن هستند.
مزایای سلامتی باباآدم
♦ مارگزیدگی
♦ سوختگی
♦ بیماری های پوستی
♦ تب
موارد استفاده باباآدم
♣ ریشه های جوان را می توان به صورت خام یا آماده مانند ازگیل مصرف کرد.
♣ برگ های پهن، قلبی شکل و درشت آن ساقه های مغذی می دهد که پخته می شوند.
10) گیاه دارویی ریحان
مزایای سلامتی ریحان :
- استرس را کاهش می دهد.
- خواص ضد باکتری قوی دارد.
- منبع غنی از آنتی اکسیدان ها است.
- از برخی اثرات مضر پیری جلوگیری می کند.
- التهاب و تورم را کاهش می دهد.
- استخوان ها و کبد را تقویت می کند.
- ایمنی را افزایش می دهد.
- متابولیسم را تقویت می کند.
- هضم را بهبود می بخشد.
موارد استفاده :
- به عنوان چاشنی در کنار غذا سرو می شود.
- از آن به عنوان ماده ای برای اسموتی ها استفاده می شود.
11) گیاه دارویی بابونه
بابونه (گل بابونه) دارای غلظت بالایی از آنتی اکسیدان است که آن را به یک گیاه عالی برای تسکین انواع بیماری ها تبدیل می کند. بابونه معمولاً به عنوان چای مصرف می شود و می توانید با دم كردن گلهای خشک بابونه در خانه از فواید آن بهره مند شوید. نوشیدن یک فنجان چای بابونه قبل از خواب می تواند به شما در آرامش و خواب راحت تر شب کمک کند. پرورش گیاهان دارویی از قبیل بابونه تقریباً در اکثر خاک ها امکان پذیر است.
فواید سلامتی بابونه :
- باعث بهبود سلامت کلی پوست می شود.
- درد را تسکین می دهد.
- به خواب کمک می کند.
- باعث کاهش یافتن التهاب و تورم می شود.
- منبع غنی از آنتی اکسیدان ها است.
- یبوست را برطرف می کند.
موارد استفاده :
- دم کردن گل های خشک به عنوان چای.
- استنشاق اسانس آن.
- روغن های آن را به صورت موضعی استفاده کنید.
12) گیاه دارویی اکیناسه
اکیناسه (اکیناسه پورپوره) معمولاً به عنوان تخم گل بنفش شناخته می شود. این گل دیگری است که به طور معمول در چای برای تسکین علائم مختلف و تقویت سیستم ایمنی بدن استفاده می شود. این گیاه محبوب اغلب برای تسریع بهبودی از سرماخوردگی استفاده می شود. توجه به این نکته مهم است که در صورت مصرف مداوم دوزهای بالا ، اکیناسه می تواند اثرات منفی مانند حالت تهوع و سرگیجه ایجاد کند. پرورش گیاهان دارویی اکیناسه بیشتر در خاک های شنی و لومی انجام می پذیرد.
مزایای سلامتی گیاه اکیناسه :
- باعث جلوگیری از عفونت های دستگاه ادراری و درمان آن می شود.
- سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند.
- مشکلات تنفسی فوقانی را برطرف می کند.
- با عفونت ها مبارزه می کند.
- علائم ناشی از سرماخوردگی را کاهش می دهد.
موارد استفاده :
- ریشه ها، برگ ها و گل ها را برای یک چای دم کنید.
- به صورت قرص مصرف کنید.
13) گیاه دارویی قاصدک
قبل از بیرون آوردن قاصدک های مزاحم (تاراکساکوم) از حیاط خانه خود باید خوب فکر کنید. قاصدک ها نه تنها خوراکی هستند ، بلکه پر از فواید سلامتی نیز هستند. این گیاهان دارویی مملو از مواردی هستند که برای شما مناسب هستند: ویتامین K ، ویتامین C ، آهن ، کلسیم و غیره. این ویتامین ها و مواد معدنی به سلامت استخوان و کبد قوی کمک می کنند. تمام قسمت های یک قاصدک برای شما مفید است. به عنوان مثال ، ریشه قاصدک معمولاً برای چای استفاده می شود ، برگها به عنوان تزیین غذاهای مختلف و شیره قاصدک برای پوست شما عالی است. پرورش گیاهان دارویی قاصدک در خاک های ماسه ای و شنی بهتر انجام می پذیرد.
فواید سلامتی قاصدک :
- سم زدایی از کبد و پشتیبانی از سلامت کلی کبد.
- باعث درمان عفونت پوست می شود.
- از سلامت کلی استخوان پشتیبانی می کند.
- عفونت های ادراری را درمان و از آن ها جلوگیری می کند.
موارد استفاده :
- از ریشه آن چای درست کنید.
- از برگ ها به عنوان تزیین ظروف استفاده کنید.
- به صورت قرص مصرف کنید.
14) گیاه دارویی سیر:
فواید سلامتی سیر :
- به پیشگیری از بیماری های قلبی کمک می کند.
- کلسترول و فشار خون را کاهش می دهد.
- از زوال عقل ، آلزایمر و بیماری های دژنراتیو مشابه جلوگیری می کند.
- سلامت دستگاه گوارش را بهبود می بخشد.
موارد استفاده :
- به عنوان ماده اصلی یا تزیین برای ظروف استفاده کنید.
- به صورت خام مصرف کنید.
15) گیاه دارویی جعفری :
جعفری (پتروسلینوم کریسپوم) یک سبزی خوشمزه است که برای حمایت از سیستم ایمنی بدن ، سلامت استخوان و سلامت گوارش مفید است. غلظت بالای آنتی اکسیدان ها ، ویتامین K و سایر ترکیبات به این گیاه کمک می کند تا یک گیاه قدرتمند برای بدن شما باشد. همچنین اگر از هالیتوز رنج می برید ، جعفری گیاه خوبی برای دستیابی به آن است. پرورش گیاهان دارویی جعفری نیازمند خاک های مملو از مواد آلی و حاصلخیز است.
مزایای سلامتی جعفری :
- نفخ معده را برطرف می کند و از سلامت دستگاه گوارش پشتیبانی می کند.
- با بوی بد دهان مبارزه می کند.
- از سلامت استخوان پشتیبانی می کند.
- منبع غنی از آنتی اکسیدان ها است.
موارد استفاده :
- به عنوان چاشنی ظروف بپاشید.
- به عنوان چای آن را دم کنید و یا آب آن را بنوشید.
16) گیاه دارویی نعناع:
فواید نعناع برای سلامتی :
- آلرژی را برطرف می کند.
- درد عضلات را تسکین می دهد.
- سردرد را برطرف می کند.
- حالت تهوع ، گاز و سو هاضمه را کاهش می دهد.
- از سلامت دستگاه گوارش پشتیبانی می کند.
- بوی بد دهان را درمان می کند.
- ضد باکتری قوی است.
موارد استفاده :
- برگ ها را به عنوان چای دم کنید.
- روغن اسانس را می توانید به صورت موضعی استفاده کنید.
- استنشاق اسانس.
17) گیاه دارویی رزماری :
فواید سلامتی رزماری :
- التهاب را کاهش می دهد.
- باعث بهبود گردش خون می شود.
- باعث بهبود حافظه و افزایش عملکرد کلی مغز می شود.
- بوی بد دهان را درمان می کند.
- باعث پشتیبانی از سلامت کبد می شود.
- از رشد مو پشتیبانی می کند.
موارد استفاده :
- برگ های خشک را به عنوان چای دم کنید.
- به عنوان چاشنی در ظروف غذا بپاشید.
- روغن اسانس را به صورت موضعی استفاده کنید.
18) گیاه دارویی مریم گلی
مزایای سلامتی مریم گلی :
- باعث بهبود حافظه و افزایش عملکرد کلی مغز می شود.
- از سلامت دستگاه گوارش پشتیبانی می کند.
- سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند.
- دیابت را درمان و به مدیریت آن کمک می کند.
- سرشار از آنتی اکسیدان است.
- باعث بهبود سلامت پوست می شود.
موارد استفاده :
- برگ های تازه را به عنوان چای دم کنید.
- به عنوان چاشنی در ظروف غذا بپاشید.
- استنشاق اسانس .
- روغن اسانس را به صورت موضعی استفاده کنید.
19) گیاه دارویی فلفل
فواید فلفل برای سلامتی :
- بدن را سم زدایی می کند.
- باعث کاهش درد و کلسترول می شود.
- متابولیسم را تقویت می کند.
- ناراحتی معده را تسکین می دهد و به هضم غذا کمک می کند.
- باعث بهبود گردش خون می شود.
- درد را تسکین می دهد.
موارد استفاده :
- به سس ها ، مخلوط ادویه ها ، پانسمان و غذاهای دیگر اضافه کنید.
- به صورت قرص مصرف کنید.
20) گیاه دارویی اسطوخودوس:
فواید سلامتی اسطوخودوس :
- باعث کاهش تنش و استرس می شود.
- سردرد و میگرن را برطرف می کند.
- به خواب کمک می کند.
- از مو و پوست سالم پشتیبانی می کند.
- با آکنه ها مبارزه می کند.
- درد را تسکین می دهد.
- باعث درمان مشکلات تنفسی می شود.
موارد استفاده :
- گل آن را به عنوان چای دم کنید.
- از روغن اسانس در دیفیوزر استفاده کنید.
- روغن اسانس را به صورت موضعی استفاده کنید.
21) گیاه دارویی گل همیشه بهار:
فواید سلامتی گل همیشه بهار :
- پوست را تسکین می دهد و بیماری های پوستی را درمان می کند.
- التهاب را کاهش می دهد.
- خواص ضد باکتری و ضد عفونی کننده قوی دارد.
- گوش درد و عفونت را درمان می کند.
- باعث تقویت چشم ها می شود.
موارد استفاده :
- گل های خشک آن را به عنوان چای دم کنید.
- روغن اسانس را به صورت کرم موضعی بمالید.
- به عنوان چاشنی در ظروف غذا بپاشید.
22) گیاه دارویی بادرنجبویه:
فواید سلامتی بادرنجبویه :
- آرامش، اضطراب و استرس را آرام می کند.
- التهاب را کاهش می دهد.
- زخم های معده را درمان می کند.
- گرفتگی عضلات قاعدگی را تسکین می دهد.
موارد استفاده :
- برگ ها را به عنوان چای دم کنید.
- تزئین غذاها و دسرها.
- چای یا روغن اسانس را به صورت موضعی استفاده کنید.
پرورش گیاهان دارویی
پرورش گیاهان دارویی کار آسانی نیست و نیازمند تجربه است. در ادامه ی این مقاله، تلاش خواهیم کرد به بررسی انواع گیاهان دارویی که می توان در خانه آن ها را پرورش داد و فواید سلامتی و موارد استفاده آن ها بپردازیم.
پرورش گیاهان دارویی در منزل
گیاهان دارویی به طور فزاینده ای در مقیاس تجاری به علت برآوردن تقاضای زیاد، برای درمان های طبیعی کشت می شوند. این گونه‌ها عموما در زمینهای باز رشد می‌کنند، که منجر به تنوع سال به سال زیادی در، تولید زیست توده می‌شود. فناوری هیدروپونیک ممکن است برای تولید مواد گیاهی با استاندارد بالا در تمام طول سال با در نظر گرفتن امکان کنترل شرایط رشد و تحریک متابولیسم ثانویه با دستکاری مناسب تغذیه معدنی استفاده شود.
الف) پرورش گیاهان دارویی در خانه:
نحوه تولید انواع گیاهان دارویی در منزل بسیار ساده است. تنها باید از سلامت بذر خود اطمینان حاصل کنید. پرورش و کشت گیاهان دارویی در منزل هم در باغچه و هم در گلدان امکان پذیر است. برای کشت گیاهان دارویی در منزل مراحل زیر را گام به گام اجرا کنید:
کاشت گیاه دارویی در باغچه
- گیاهان سالم از خاک سالم و دانه های سالم متولد می شوند. اگر متوجه شدید که خاک شما هیچ نشانه ای از رشد، رطوبت یا کرم خاکی را نشان نمی دهد، ممکن است مجبور شوید قبل از کاشت آن را با مقداری کمپوست ارگانیک و کود دامی با کمپوست مناسب اصلاح کنید. جهت زهکشی خوب، کمی ماسه به مخلوط خود اضافه کنید.
2. گیاهان معمولا پس از رفع خطر یخبندان آماده کاشت هستند. پس از آماده شدن برای کاشت بذر، بسترهای خاک خود را با یک چنگک سبک آماده کنید، مطمئن شوید که خاک را صاف کرده و سنگ یا سنگریزه بزرگتر از یک گلوله صمغ را جدا کنید. سپس، با استفاده از انگشت شست خود یا دسته بیل یا چنگک، خاک را با سوراخ‌های کوچکی فرو کنید که برای رشد آنها فاصله دارند. برای گیاهان کوچکتر، فاصله 2 اینچی بین دانه ها به طور کلی کار می کند، اما برای گیاهان گسترده مانند نعناع، احتمالا به فضای بیشتری نیاز خواهید داشت. سپس روی بذرها را با پوششی از خاک بپوشانید و آبیاری کنید. می توانید در عرض چند هفته منتظر جوانه زدن باشید.
3. بیشتر گیاهان دارویی، اما نه همه، 6 تا 8 ساعت آفتاب در روز و خاک های با زهکشی خوب و کمی قلیایی را ترجیح می دهند. اغلب اوقات، آفتاب بیشتر منجر به غلظت بالاتر روغن‌های ضروری در گیاه می‌شود و برخی گیاهان دارویی را قوی‌تر میکند. در حالی که بسیاری از انواع گیاهان دارویی در طول فصل رشد، شرایط آب و هوای خشک و مدیترانه ای را ترجیح می دهند، گیاهان دیگری نیز در جنگل های خنک و سایه دار، گاهی اوقات در خاک های اسیدی، رشد می کنند. قبل از شروع حتما در مورد گیاهانی که برای باغچه شما ایده آل هستند تحقیق کنید.
کاشت گیاهان دارویی در گلدان
دلایل زیادی برای رشد گیاهان در گلدان وجود دارد. ممکن است کمبود فضا داشته باشید، شرایط خاک نامناسبی داشته باشید، بخواهید فصل رشد را طولانی تر کنید، گیاهان را برای استفاده در آشپزخانه نگه دارید، گیاهان مهاجم را دور نگه دارید، یا شاید یک آپارتمان نشین با ذائقه گیاهان تازه باشید. اما حیاطی برای رشد آنها وجود ندارد. دلایل شما هرچه که باشد، بیشتر گیاهان دارویی برای رشد در گلدان مناسب هستند و می توانند در هر مکانی وجود داشته باشند به شرط اینکه نور خورشید، آب و خاک مناسب به آنها داده شود. پرورش گیاهان در گلدان به این معنی است که نه تنها هنگام برداشت گیاهان نزدیک به آنها هستید، بلکه می توانید از زیبایی آنها، عطری که هنگام عبور از کنار آنها منتشر می شود لذت ببرید. یا از خاصیت دفع حشرات انواع گیاهان دارویی استفاده کنید. می توانید تعدادی گلدان مختلف را انتخاب کنید که هر کدام حاوی یک گیاه جداگانه است، یا می توانید یک جعبه پنجره یا سبد آویزان را با ترکیبی از گیاهان مکمل پر کنید.
رشد گیاهان دارویی در گلدان: قبل از افزودن خاک به گلدان انتخابی خود، باید لایه‌ای از سنگ، شن یا گلوله‌های استایروفوم را در قسمت پایینی ظرف قرار دهید تا به فرآیند زهکشی کمک کند. تراشه های شکسته از گلدان های تراکوتا نیز برای این کار به خوبی کار می کنند.. از مخلوط خاک گلدان با کیفیت خوب استفاده کنید تا ظرف خود را تا 2 اینچ (5 سانتی متر) از بالا پر کنید تا فضای کافی برای آبیاری وجود داشته باشد. تعداد کمی از گیاهان به مقدار زیادی کود نیاز دارند. اما تقریبا همه آنها به مقداری کود در طول فصل رشد نیاز دارند، به خصوص اگر در گلدان نگهداری شوند. باغچه گیاهان خود را به خوبی آبیاری کنید زیرا سریعتر از گیاهانی که مستقیما در باغ کاشته شده اند خشک می شوند.
2. طولانی شدن عمر گیاهان: با حذف برخی از گیاهان از زمین در اوایل پاییز، می توانید چرخه زندگی آنها را طولانی کنید و در تمام زمستان گیاهان تازه روی طاقچه شما رشد کنند.
3. رشد گیاهان مهاجم در گلدان: برای اینکه گیاه نعناع، گل باغچه را تصرف نکند، همیشه باید این گونه گیاهان و سایر گیاهان مهاجم را در گلدان بکارید. مراقب گیاهان رونده باشید. گیاهان تهاجمی دشوار هستند و حتی آنهایی که در گلدان نگهداری می شوند سعی می کنند به قلمرو اطراف آنها حمله کنند.
ب) پرورش گیاهان دارویی در گلخانه
گیاهان دارویی به طور فزاینده ای در مقیاس تجاری برای برآوردن تقاضای زیاد برای درمان های طبیعی کشت می شوند. این گونه‌ها عموما در زمینهای باز رشد می‌کنند، که منجر به تنوع سال به سال زیادی در تولید زیست توده می‌شود. فناوری گلخانه هیدروپونیک گیاهان دارویی ممکن است برای تولید مواد گیاهی با استاندارد بالا در تمام طول سال میسر باشد. در این فناوری، امکان کنترل شرایط رشد و تحریک متابولیسم ثانویه با دستکاری مناسب تغذیه معدنی در نظر گرفته می شود.
برای پرورش گیاهان دارویی در گلخانه، نکات زیر را در نظر داشته باشید:
1. گهگاه آبیاری کنید: آبیاری کنید تا خاک مرطوب شود، اما بگذارید گیاهان در بین دو آبیاری کمی خشک شوند. این به ایجاد یک سیستم ریشه ای خوب کمک می کند زیرا ریشه ها به پایین گلدان شما می رسند تا آخرین قطره رطوبت را دریافت کنند.
2 گیاهان را خفته نگاه دارید: گیاهان شما ممکن است در سردترین هوا خفته بمانند. بنابراین، اگر گونه‌های چند ساله‌ای مانند رزماری یا آویشن در این ماه‌ها قهوه‌ای شدند، نگران نباشید. اجازه دهید کمی استراحت کنند و قسمت های قهوه ای رنگ را برش دهید. آنها باید در بهار دوباره رشد کنند.
3. هوای تازه: گردش هوا را حفظ کنید. هوای کهنه می تواند منجر به مشکلات قارچی یا آفات شود، به خصوص در یک محیط کمی مرطوب و گرم. هر چند وقت یکبار درها را باز کنید و اجازه دهید هوا در اطراف گیاهان شما گردش کند.
4. گیاهان خود را ببندید: برای طولانی‌تر کردن فصل رشد گیاهان خود، حتماً ساقه‌های گلدار را به عقب ببندید. این باعث می شود که آنها زیبا و بوته ای باقی بمانند و از دانه شدن گیاهان شما جلوگیری می کند. هنگامی که گیاه گل می دهد و دانه می دهد، طبیعت رشد گیاه را کند می کند و شما برگ های جدید زیادی نخواهید دید.
جنبه های اقتصادی تولید گیاهان دارویی
گیاهان دارویی به عنوان یک منبع غنی از مواد تشکیل دهنده در نظر گرفته می شوند. انواع گیاهان دارویی برای تولید دارو در داروسازی، داروهای مصنوعی و فروش در عطاری ها مورد استفاده قرار گیرند. راه های متعددی وجود دارد که گیاهان دارویی را برای استفاده آماده می کنند. انواع گیاهان دارویی عطاری شامل اشکال مختلفی از این گیاهان همچون پوست، میوه، چوب، ریشه، انواع گل گیاهان دارویی، برگ گیاهان دارویی، انواع گیاهان دارویی خشک شده در قالب ادویه، عرقیجات، دمنوش، اسانس رنگ و طعم و غیره است. به عنوان مثال، ریشه، ساقه، برگ، گل و انواع توت ها ممکن است به شکل طبیعی استفاده شوند یا به صورت کپسول، پودر، عصاره، تنتور، کرم یا محصولات روغنی فرآوری شوند. درمان جراحات یا بیماریها با این محصولات در این صنعت سالانه 1.5 میلیارد دلار است. سالانه مزارع و گلخانه های بسیاری اقدام به کشت این محصولات می کنند. حتی درآمد پرورش گیاهان دارویی در منزل نیز بسیار قابل توجه خواهد بود. امروزه، با گسترش بی اعتمادی به داروهای شیمیایی، تمایل افراد به پرورش و کاشت گیاهان دارویی بیشتر شده است. پرفروش ترین گیاهان دارویی شامل گیاهان دارویی پرکاربرد مثل خاکشیر، تخم شربتی، گل گاو زبان، آویشن، زنجبیل و دارچین هستند.
انواع گیاهان دارویی در ایران
اکثر گیاهان دارویی وحشی ممکن است از مکان‌های زیادی از جمله مرتع باز، زمینهای کشاورزی، باغ‌ها، کنار جاده یا زمینهای جنگلی جمع‌آوری شود. در کشور ایران بهترین گیاهان دارویی عمدتا به دو دسته اصلی تقسیم می شوند، هرچند همه گیاهان دارویی شناسایی و نامگذاری نشده اند و هنوز هم دسته ای از گیاهان با عنوان گیاهان دارویی ناشناخته ایران شناسایی می شوند.
1) گیاهان دارویی بیابانی: گیاهانی همچون خارشتر، عناب، اسپند و غیره در مناطق بیابانی خراسان.
2) گیاهان دارویی کوهی: گیاهانی همچون بابونه، بومادران، گل گاو زبان، و غیره بیشتر در کوهستان های رشته کوه های زاگرس و البرز یافت می شوند.
در ادامه برخی اسامی گیاهان دارویی کوهی به تفکیک استان های مختلف ایران آورده شده است:
الف) گیاهان دارویی آذربایجان غربی: گل ختمی، شیرین بیان، مرزه، چریش، بید مشک و غیره.
ب) گیاهان دارویی فیروزکوه: باریجه، سیر کوهی، سیرشک، گزریک و غیره
ج) گیاهان دارویی الموت قزوین: گل گاوزبان، گل پر، آویشن، ریواس
د)گیاهان دارویی لرستان: شامل بومادران، پرسیاوش، موسیر، سیر، گل ختمی، بادامک، باباآدم، کاسنی
ه) لیست گیاهان دارویی خراسان رضوی: بادرانجوبه، ختمی، رازیانه، تخم شربتی، خاکشیر، زیره سبز و غیره
کلام آخر:
اگرچه گیاهان دارویی به دلیل خواص دارویی، طعم‌دهنده و معطرشان برای قرن‌ها قیمت‌گذاری شده بودند، محصولات مصنوعی عصر مدرن برای مدتی از اهمیت خود فراتر رفتند. با این حال، وابستگی کور به مواد مصنوعی پایان یافته است و مردم با امید به امنیت و آرامش به طبیعت باز می گردند. در کشور ایران، با تنوع گونه های دارویی بسیار، اعتقاد به طب سنتی از دیرباز وجود داشته و نتایج ارزشمندی در عرصه پزشکی به دنبال داشته است. وقت آن است که انواع گیاهان دارویی کشورمان را در سطح جهانی تبلیغ کنیم. کاشت گیاهان دارویی نه فقط از حیث خواص درمانی آن، بلکه از منظر صادرات به سایر کشورها حایز اهمیت است.