آزمایش خون شامل شمارش کامل سلول‌های خونی (cbc) میشود و لازم است برای چکاپ کامل بدن هر چند وقت یک‌بار انجام شود. آیا از فاکتورهایی که در آزمایش خون بررسی می‌شوند، اطلاع دارید؟ می‌دانید هر فاکتور با کدام نماد اختصاری مشخص است؟ در این مطلب فاکتورهای آزمایش خون را به‌طورکامل توضیح می‌دهیم.
شما می‌توانید برای انجام آزمایش خون به مراجعه کنید تا فاکتورهای لازم برای شما تجویز شود. برای پیداکردن پزشک عمومی دکترتو همراه شماست. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.
cbc در آزمایش خون چیست؟ شمارش کامل سلول های خونی
شمارش کامل سلول های خونی یا complete blood count (CBC)، نوعی آزمایش خون است که طی آن از خون وریدی نمونه گرفته‌می‌شود. خونی که از رگ‌های شما گرفته‌می‌شود برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده میشود و فاکتورهای مختلفی در آن بررسی می‌شوند تا برای تشخیص مواردی به کار‌گرفته‌شوند.
علت انجام آزمایش cbc چیست و آزمایش cbc چه بیماریهایی را نشان میدهد؟
آزمایش خون برای چیست؟ آزمایش شمارش کامل خون (CBC) یک آزمایش رایج است که پزشکان برای ارزیابی وضعیت سلامت کلی فرد تجویز می‌کنند. این آزمایش، اطلاعات مهمی درمورد تعداد و انواع سلول‌های خونی موجود در خون فرد ارائه میدهد. آزمایش خون CBC سطح گلبولهای قرمز (RBC)، گلبولهای سفید (WBC) و پلاکت‌ها را در خون اندازه‌گیری می‌کند. علاوه‌بر این موارد، سایر پارامترهای مهم مانند سطح هموگلوبین و هماتوکریت با آزمایش خون مشخص میشود. این آزمایش می‌تواند به تشخیص طیف وسیعی از شرایط، از جمله عفونت، کم‌خونی، لوسمی و سایر اختلالات خونی کمک کند.
این آزمایش خون برای تشخیص موارد زیر به کار برده‌می‌شود:
پزشک ممکن است آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی را به عنوان بخشی از معاینه‌ی روتین درخواست کند. آزمایش خون به‌عنوان یک آزمایش تشخیصی؛ از مهمترین و پرکاربردترین آزمایش‌ها است که ضرورت آن بر کسی پوشیده نیست.
برخی افراد پس از خون‌گیری، دچار درد خفیف یا سرگیجه می‌شوند. بعد از آزمایش، ممکن است در محل ورود سوزن کبودی، خونریزی جزئی، عفونت یا هماتوم (توده‌ی پر از خون در زیر پوست) ایجاد شود.
قیمت آزمایش خون چقدر است؟
آزمایش خون با توجه‌به فاکتورهای مورد بررسی قیمت متفاوتی دارد. تعداد و نوع فاکتورها قیمت نهایی را مشخص می‌کنند. برای تعیین هزینه آزمایش خون به‌طور دقیق باید نسخه پزشک را به آزمایشگاه نشان‌دهید. اگر تحت پوشش بیمه درمانی قرار دارید، بیمه مقداری از هزینه‌های آزمایش شما را پرداخت می‌کند.
راهنمای خواندن آزمایش خون در خانه
نتایج آزمایش خون خارج از محدوده‌ی طبیعی، ممکن است نشان‌دهنده‌ی یک اختلال اولیه در اندام‌های تولیدکننده‌ی سلول‌های خونی یا یک بیماری زمینه‌ای باشد. نتایج باید همراه با معاینه‌ی بالینی بیمار تفسیر شود و در صورت لزوم آزمایش اضافی انجام شود.
به‌طور‌کلی، مقادیر طبیعی سلول‌های خونی عبارتند از:
- گلبولهای سفید (WBC) نرمال: ۴۵۰۰ تا ۱۱۰۰۰ سلول در هر میکرولیتر (سلول/ میکرولیتر)
- گلبولهای قرمز (RBC) نرمال: ۴/۵ میلیون تا ۵/۹ میلیون سلول در هر میلی‌لیتر در مردان، ۴/۱ میلیون تا ۵/۱ میلیون سلول در هر میلی‌لیتر در زنان
- هموگلوبین (Hb) نرمال: ۱۴ تا ۱۷/۵ گرم در دسی‌لیتر (gm / dL) در مردان، ۱۲/۳ تا ۱۵/۳ گرم در دسی‌لیتر در زنان
- هماتوکریت (HCT) نرمال: ۴۱/۵ درصد تا ۵۰/۴ در مردان، ۳۵/۹ درصد تا ۴۴/۶ درصد در زنان
- حجم متوسط گلبولهای قرمز (MCV) نرمال: ۸۰ تا ۹۶
- میزان پراکندگی حجم گلبولهای قرمز (RDW) نرمال: ۱۵/۶ تا ۱۱/۸ در مردان بالغ، ۱۵/۵ تا ۱۱/۹ درصد در زنان بالغ
- پلاکت (PLT) نرمال: ۱۵۰،۰۰۰ تا ۴۵۰،۰۰۰ در هر میلی‌لیتر
نتایج آزمایش خون خارج از محدوده‌ی طبیعی، ممکن است نشان‌دهنده‌ی یک اختلال اولیه در اندام‌های تولیدکننده‌ی سلول‌های خونی یا یک بیماری زمینه‌ای باشد. نتایج باید همراه با معاینه‌ی بالینی بیمار تفسیر شود و در صورت لزوم آزمایش اضافی انجام شود.
می‌دونستی با یک آزمایش خون می‌شه سلامتی کلی رو بررسی کرد؟
برای نفسیر آزمایش خون کمک بگیر
نتایج آزمایش خون چه معنایی دارد؟
وقتی گزارش آزمایش خون را دریافت می‌کنید، دو ستون خواهیددید: دامنه‌ی مرجع و نتایج آزمایش خون شما. اگر نتایج شما در محدوده‌ی مرجع باشد، طبیعی است و مشکلی وجود ندارد. اگر نتایج شما بیشتر یا کمتر از محدوده‌ی مرجع باشد، غیرطبیعی است.
اگر هر یک از پارامترهای اندازه‌گیری‌شده در آزمایش خون شما غیرطبیعی باشد، لزوما نشان‌دهنده‌ی یک بیماری یا مشکل پزشکی که نیاز به درمان دارد، نیست. برخی موارد مانند موارد زیر می‌تواند نتایج را تحت تاثیر قرار دهند:
- رژیم غذایی
- سطح فعالیت
- داروها
- چرخه‌ی قاعدگی زنان
هر آزمایشگاه، برای آزمایش بر روی خون شما روش‌های مختلفی دارد. بنابراین دامنه‌ی مرجع به آزمایشگاهی بستگی دارد که آزمایش خون شما را انجام میدهد. در واقع دامنه‌ی مرجع در هر آزمایشگاه می‌تواند متفاوت باشد. همچنین موارد دیگری می‌توانند بر روی سلول‌های خونی شما تاثیر بگذارند، مانند:
- سن
- جنسیت
- میزان ارتفاع از سطح دریا
اگر نتایج شما در محدوده‌ی مرجع باشد، طبیعی است و مشکلی وجود ندارد. اگر نتایج شما بیشتر یا کمتر از محدوده‌ی مرجع باشد، غیرطبیعی است.
تفسیر جواب آزمایش خون (نحوه خواندن آزمایش cbc چیست)
توجه: مقادیر ممکن‌است بسته‌به آزمایشگاه، سن، جنس و وضعیت سلامت فرد کمی متفاوت باشد. مهم است که نتایج را با یک متخصص درمیان بگذارید تا آنها را به درستی تفسیر کرده و اقدامات بعدی لازم را توصیه کند.
| آزمایش خون | محدوده نرمال | بیماری‌های مربوط به بالاتر بودن از محدوده طبیعی | بیماری‌های مربوط به پایین‌تر بودن از محدوده طبیعی |
| MCH | ۲۶ – ۳۴ pg/cell | کم‌خونی ماکروسیتیک | کم‌خونی فقر آهن، تالاسمی |
| MCV | ۸۰ – ۱۰۰ fl | کم‌خونی ماکروسیتیک | کم‌خونی فقر آهن، تالاسمی |
| RBC | ۴.۵ – ۵.۵ میلیون/uL (مرد) 4.0 – 5.0 میلیون/uL (زن) |
پلی سیتمی ورا، کم آبی بدن | کم‌خونی، از دست دادن خون |
| HCT | ۴۰ – ۵۲٪ (مرد) 36 – 48٪ (زن) |
پلی سیتمی ورا، کم آبی بدن | کم‌خونی، از دست دادن خون |
| MCHC | ۳۲ – ۳۶ g/dL | اسفروسیتوز | نارسایی کمبود آهن |
| WBC | ۴,۵۰۰ – ۱۱,۰۰۰/uL | عفونت، التهاب | اختلالات مغز استخوان، اختلالات خود ایمنی |
| HB/HGB | ۱۳.۵ – ۱۷.۵ گرم در دسی لیتر (مرد) 12.0 – 15.5 گرم در دسی لیتر (زن) 13.5 – 17.5 g/dL (male) 12.0 – 15.5 g/dL (female) |
پلی سیتمی ورا، کم آبی بدن | کم‌خونی، از دست دادن خون |
| ESR | ۰ – ۲۰ میلی‌متر در ساعت (مرد) 0 – 30 میلی‌متر در ساعت (زن) 0 – 20 mm/hr (male) 0 – 30 mm/hr (female) |
التهاب، عفونت | پلی سیتمی ورا، کم‌خونی داسی شکل |
تفسیر آزمایش خون
۱. سطح غیرطبیعی گلبول های قرمز (RBC)
سطح غیرطبیعی گلبولهای قرمز، هموگلوبین یا هماتوکریت ممکن است کم خونی، فقر آهن یا بیماری قلبی را نشان دهند.
- کاهش تعداد گلبولهای قرمز (RBC)، می تواند نشان‌دهنده موارد زیر باشد:
- خونریزی حاد یا مزمن
- تخریب RBC (به عنوان مثال کم خونی همولیتیک)
- کمبود تغذیه‌ای (به عنوان مثال کمبود آهن، ویتامین B12 یا کمبود فولات)
- اختلالات یا آسیب به مغز استخوان
- بیماری التهابی مزمن
- بیماری مزمن کلیوی
- افزایش تعداد گلبولهای قرمز (RBC) می‌تواند نشان‌دهنده‌ی موارد زیر باشد:
- بیماری کلیوی
- تومورهایی که اریتروپویتین اضافی تولید می‌کنند
- سیگار کشیدن
- زندگی در ارتفاع زیاد
- دلایل ژنتیکی
- پلی سیتمی ورا (یک بیماری نادر)
کاهش گلبول قرمز در خون می‌تواند نشانه کمبود تغذیه‌ای مانند کمبود آهن، ویتامین B12 یا کمبود فولات باشد.
۲. سطح غیرطبیعی گلبول های سفید (WBC)
- کاهش تعداد گلبولهای سفید ممکن است نشان‌دهنده‌ی موارد زیر باشد:
- اختلال خود ایمنی
- وجود اختلالات یا آسیب به مغز استخوان
- عفونت‌های شدید (سپسیس)
- لنفوم یا سرطان دیگری که به مغز استخوان گسترش می‌یابد
- کمبودهای تغذیه‌ای
- بیماری‌های سیستم ایمنی بدن به عنوان مثال HIV و AIDS.
- تعداد بالای گلبولهای سفید ممکن است نشان‌دهنده‌ی موارد زیر باشد:
- التهاب
- عفونت باکتریایی یا ویروسی
- سرطان خون
- آلرژی
- آسم
- آسیب بافتی (مثل ضربه، سوختگی، حمله‌ی قلبی)
- ورزش شدید
- استرس شدید
- واکنش به دارو
عفونت می‌تواند مغز استخوان را تحریک کرده تا تعداد بیشتری نوتروفیل را برای مقابله با عفونت باکتریایی تولید‌کند. در آلرژی، ممکن است تعداد ائوزینوفیل‌ها افزایش یابد. در عفونت ویروسی ممکن است تعداد بیشتری از لنفوسیت‌ها تولید شوند. در برخی بیماری‌ها مانند سرطان خون، گلبولهای سفید غیرطبیعی (نابالغ یا بالغ) ممکن است به سرعت تکثیر شوند.
تعداد بالای گلبول سفید می‌تواند نشانه‌ی عفونت یا التهاب و آلرژی باشد.
می‌خوای از وضعیت سلامتی عمومی خون خودت مطمئن بشی؟
۳. سطح غیر طبیعی هماتوکریت (HCT)
- پایین بودن مقدار هماتوکریت ممکن است نشانه‌ی این باشد که آهن بدن کافی نیست.
- مقادیر بالای هماتوکریت می‌تواند به معنای کمبود آب بدن یا ابتلا به بیماری دیگری باشد.
پایین بودن مقدار هماتوکریت ممکن است نشانه‌ی این باشد که آهن بدن کافی نیست.
۴. سطح غیرطبیعی حجم متوسط گلبول های قرمز (MCV)
- اگر حجم متوسط گلبولهای قرمز بالا باشد (ماکروسیتیک)، به معنای بزرگ بودن RBC است که نشان‌دهنده‌ی کم خونی به علت پایین بودن سطح ویتامین B12 یا فولات، میلودیسپلازی، بیماری کبدی و کم‌کاری تیروئید است.
- اگر گلبولهای قرمز خون کوچک باشند (میکروسیتیک)، ممکن است کم خونی فقر آهن یا تالاسمی داشته‌باشید.
ماکروسیتیک نشان‌دهنده‌ی کم خونی به علت پایین بودن سطح ویتامین B12 یا فولات، میلودیسپلازی، بیماری کبدی و کم‌کاری تیروئید است.
۵. سطح غیرطبیعی پلاکت (PLT)
- تعداد پلاکت‌ها می‌تواند به علت این موارد کاهش یابد:
- عفونت ویروسی (مونونوکلئوز، سرخک، هپاتیت)
- تب کوه‌هاى راکی
- آنتی‌بادی علیه پلاکت
- داروها (استامینوفن، کینیدین، داروهای سولفا)
- سیروز کبدی
- اختلالات خودایمنی (به‌عنوان مثال ITP)
- سپسیس
- سرطان خون
- لنفوم
- میلودیسپلازی
- و شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی.
- مواردی که باعث افزایش تعداد پلاکت‌ها می‌شوند عبارتند از:
- سرطان (ریه، دستگاه گوارش، پستان، تخمدان، لنفوم)
- آرتریت روماتوئید
- بیماری التهابی روده
- لوپوس
- کم خونی فقر آهن
- کم خونی همولیتیک
- اختلال میلوپرولیفراتیو (به‌عنوان مثال ترومبوسیتمی اساسی)
موارد موجود در جواب آزمایش خون
آزمایش CBC، یک آزمایش خون است که بسیاری از قسمت‌ها و ویژگی‌های مختلف خون را اندازه گیری می‌کند. در خون، سلول‌های مختلفی وجود دارد که هرکدام وظایف مختلفی دارند:
۱. گلبول های سفید خون (WBC) – wbc در آزمایش خون
با‌این‌حال، ممکن است بسته به آنچه در بدن اتفاق‌می‌افتد، این اعداد به‌طور موقت بیشتر یا کمتر شوند.
۲. گلبول های قرمز خون (RBC) – rbc در آزمایش خون
این سلول‌های خونی، اکسیژن را از ریه به سمت سایر بافت‌های بدن حمل می‌کنند. گلبولهای قرمز خون در مغز استخوان تولید می‌شوند و پس از بالغ شدن، در جریان خون آزاد می‌شوند. حاوی هموگلوبین است، هموگلوبین پروتئینی که اکسیژن را حمل می‌کند.
طول عمر معمول یک RBC حدودا ۱۲۰ روز است. بنابراین، مغز استخوان باید به‌طور مداوم RBC جدید تولید کند تا جایگزین آن‌هایی شود که پیر و تخریب می‌شوند یا در اثر خونریزی از بین می‌روند. RBC به‌طور معمول از نظر اندازه و شکل یکنواخت است، اما شرایط مختلفی مانند کمبود ویتامین B12، فولات و آهن می‌توانند بر شکل ظاهری آنها تأثیر بگذارند.
۳. پلاکت (PLT) – plt در آزمایش خون
این جز از سلول‌های خونی، به لخته‌شدن خون کمک‌می‌کند. هنگامی‌که به دیواره‌ی عروق آسیب وارد میشود و خونریزی رخ میدهد، پلاکت‌ها با چسبیدن به محل آسیب و جمع شدن در کنار یکدیگر باعث می‌شوند تا یک پلاک موقتی ایجاد شود.
آنها همچنین سیگنال‌هایی آزاد می‌کنند که باعث جمع شدن پلاکت‌های اضافی میشود. در نهایت در محل آسیب، یک لخته‌ی خون پایدار ایجاد میشود که تا زمان بهبودی آسیب در جای خود باقی‌می‌ماند و از خونریزی جلوگیری می‌کند.
بیماریهایی که باعث کاهش پلاکت (ترومبوسیتوپنی) یا اختلال در عملکرد پلاکت می‌شوند، ممکن است شما را در معرض خطر خونریزی بیشازحد و کبودی قرار دهند. تعداد بیشازحد پلاکت (ترومبوسیتوز) می‌تواند باعث لخته‌شدن خون شود.
۴. هموگلوبین (Hb) – hb در آزمایش خون یا hgb در آزمایش خون
پروتئین موجود در گلبولهای قرمز خون است که حاوی اکسیژن است. هموگلوبین اکسیژن را به بافت‌ها و اندام‌های بدن می‌رساند و دی‌اکسیدکربن را از اندام‌ها و بافت‌ها گرفته و آن را به ریه‌ها بازمی‌گرداند. سطح پایین هموگلوبین در نشان‌دهنده کاهش گلبولهای قرمز و کم‌خونی است.
۵. هماتوکریت (HCT) – hct در آزمایش خون
نسبت گلبولهای قرمز خون به پلاسما است. معمولا نتایج RBC را منعکس می‌کند و اطلاعات اضافی را فراهم می‌کند. نسبت زیاد یا کم گلبولهای قرمز خون نسبت به پلاسما می‌تواند علائم بسیاری از بیماری‌ها باشد.
آزمایش خون نشان‌دهنده‌ی چه مشکلاتی است؟
۶. حجم متوسط گلبول های قرمز (MCV) – mcv در آزمایش خون
آزمایش خون mcv اندازه‌ی متوسط گلبولهای قرمز را بیان می‌کند. کم خونی میکروسیت (MCV کمتر از ۸۰)، ماکروسیت (MCV بیشتر از ۱۰۰) یا نورموسیتیک با استفاده از MCV مشخص میشود.
۷. میزان پراکندگی حجم گلبول های قرمز (RDW) – rdw در آزمایش خون
تنوع در اندازه‌ی گلبولهای قرمز را نشان میدهد. در واقع نشان‌دهنده‌ی اندازه‌ی گلبولهای قرمز خون است. RDW، ممکن است در تمایز بین برخی از کم خونی‌ها مفید باشد. برای مثال، کم خونی فقر آهن با RDW بالا مشخص میشود، در حالی‌که تالاسمی با RDW پایین مشخص میشود.
۸. میانگین غلظت هموگلوبین بدن (MCHC)- mchc در آزمایش خون
غلظت هموگلوبین را در مقدار مشخصی از خون اندازه‌گیری می‌کند. برای بررسی کم‌خونی‌ها از این فاکتور در آزمایش خون کمک گرفته‌می‌شود.
۹. متوسط هموگلوبین در گلبول های قرمز (MCH) – mch در آزمایش خون
۱۰. SGPT در آزمایش خون چیست؟
قبل از آزمایش خون باید ناشتا باشیم؟ (آزمایش خون ناشتا)
برای شمارش کامل سلول‌های خونی نیازی به آماده‌سازی خاصی ندارید. اگر پزشک شما آزمایشات خون دیگری (مثل قند خون ناشتا یا چربی خون) را نیز درخواست داده‌باشد، ممکن است لازم باشد چندین ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید.
نحوه انجام نمونه گیری
نمونه‌برداری برای آزمایش خون، از طریق خون‌گیری از ورید بازوی شما انجام میشود. تکنسین بهداشتی ناحیه موردنظر را با یک محلول ضدعفونی‌کننده تمیز می‌کند، یک تورنیکت روی بازوی شما قرار میدهد تا ورید بیشتر نمایان شود، سپس سوزن خون‌گیری را به رگ وارد می‌کند. مقدار خون جمع‌آوری‌شده به تعداد و نوع آزمایشات تجویزشده توسط پزشک بستگی دارد. این روش معمولا سریع و نسبتا بدون درد است.
نسبت گلبولهای قرمز خون به پلاسما است. آزمایش خون هماتوکریت معمولا نتایج RBC را منعکس می‌کند و اطلاعات اضافی را فراهم می‌کند. نسبت زیاد یا کم گلبولهای قرمز خون نسبت به پلاسما می‌تواند علائم بسیاری از بیماری‌ها باشد.
انواع گلبول های سفید و عملکرد آن ها
- نوتروفیل (با بلعیدن میکروارگانیسم‌ها و از‌بین‌بردن آنها با آنزیم‌ها، به جلوگیری از عفونت‌ها کمک‌می‌کند).
- لنفوسیت (با تولید آنتی‌بادی، از ورود باکتری‌ها یا ویروس‌ها به بدن جلوگیری می‌کند، به‌خصوص لنفوسیت B).
- مونوسیت (در بافت‌های بدن به ماکروفاژ تبدیل میشود. ضمن افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن، میکروارگانیسم‌ها را می‌بلعد و سلول‌های مرده را تجزیه می‌کند).
- ائوزینوفیل (به کنترل التهاب کمک‌می‌کند. این سلول در هنگام عفونت‌های انگلی و واکنش‌های آلرژیک فعال میشود).
- بازوفیل (در هنگام حملات آسم و واکنش‌های آلرژیک تولید‌می‌شوند).
چه مواردی بر تعداد گلبول های خونی تاثیر می گذارد؟
- ورزش شدید و سطح بالای استرس می‌تواند بر تعداد گلبولهای سفید خون، به ویژه سطح نوتروفیل‌ها، تاثیر بگذارد.
- برخی مطالعات نشان‌می‌دهند که رژیم غذایی گیاهخواری می‌تواند باعث کاهش تعداد گلبولهای سفید خون شود.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
انجام آزمایش خون (cbc) برای بررسی بسیاری از بیماری‌ها و تشخیص به‌موقع آنها لازم است. همچنین برای چکاپ کامل و بررسی سلامت کلی بدن باید سالانه آزمایش خون را در برنامه خود قرار‌داد. آزمایش خون شامل فاکتورهای مختلفی است که پزشک باتوجه‌به علائم شما فاکتورهای مورد نظر را بررسی می‌کند. دکتر عمومی می‌تواند برای انجام آزمایش خون به شما کمک‌کند. برای دریافت نوبت از می‌توانید از دکترتو کمک بگیرید.
برای پیداکردن بهترین پزشکان و بررسی علائم خود می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه‌بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.
دکترتو مراقب سلامتی شماست! پلاکت خون یکی از انواع سلول‌های خونی است که در مغز استخوان ساخته میشود. این اجزای کروی شکل کوچک در انعقاد خون و جلوگیری از خونریزی نقش بسیار مهمی دارند. پزشکان با بررسی آزمایش شمارش کامل خون (CBC) قادر به بررسی این سلول‌های کوچک اما حیاتی هستند که گاهی اوقات ترومبوسیت نیز نامیده میشود. در این مقاله با ترومبوسیت و بیماریهایی که ممکن است در اثر افزایش یا کاهش بیشازحد آنها ایجاد شوند، آشنا می‌شوید. برای شناخت علائم و راهکارهای درمان بیماری‌های مربوطه نیز تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
نقش پلاکت خون در بدن چیست؟
به انواع سلول‌های موجود در بافت خون، اصطلاحاً می‌گویند. یاخته‌های خونی معمولاً سه نوع هستند؛ گلبولهای قرمز (اریتروسیت‌ها)، گلبولهای سفید (لوکوسیت‌ها) و پلاکت‌ها (ترومبوسیت‌ها). همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم وظیفه اصلی پلاکت‌ها انعقاد خون است اما آنها در ایجاد یا تخریب سلول‌های سرطانی و فاکتورهای رشدی مشتق از پلاکت نیز مشارکت دارند.
درصورتی‌که اختلالی در عملکرد ترومبوسیت‌ها ایجاد شود، احتمال بروز خونریزی‌های مکرر بینی و لثه، به وجود آمدن لکه‌های قرمز بر سطح پوست و قاعدگی‌های طولانی در خانم‌ها وجود دارد.
پلاکت خون پایین چیست؟
یکی از مهمترین ، PLT یا همان پلاکت خون است. کاهش تعداد ترومبوسیت‌ها، ترومبوسیتوپنی نامیده میشود. در این شرایط تعداد پلاکت‌ها کمتر از ۱۵۰ هزار عدد در هر میکرولیتر خون است. اگر این کاهش خفیف باشد ممکن است هیچ علائمی نداشته و اختلالی در مسیر لخته شدن یا خونریزی ایجاد نکند. البته این نشانه‌ها در افراد مختلف متفاوت است. در ادامه برخی از شایع‌ترین علل بروز کم شدن تعداد این سلول‌ها را بررسی می‌کنیم. بهترین راه برای اینکه از سطح پلاکت خون آگاهی پیدا کنید، انجام است.
علت کاهش پلاکت خون
یکی از دلایل بسیار نادر پایین بودن پلاکت خون ارثی بودن آن است. عوارض جانبی برخی داروها و یا پیامدهای برخی بیماری‌ها منجر به از دست رفتن پلاکت‌ها میشود. دلایل کاهش پلاکت خون به شرح زیر است.
به دام افتادن در طحال
طحال یکی از ارگان‌های داخلی است که در سمت چپ شکم و درست در پایین قفسه سینه قرارگرفته است. در حالت نرمال طحال وظیفه مقابله با عفونت‌ها و فیلتر کردن مواد زائد خون را بر عهده دارد. ابتلا به بعضی از بیماری‌ها باعث تورم طحال و به دام افتادن تعداد زیادی پلاکت در آن شده که باعث کاهش شدید پلاکت‌های در گردش میشود.
کاهش تولید پلاکت در مغز استخوان
پلاکت‌ها در حالت طبیعی در مغز استخوان تولیدشده و به جریان خون وارد می‌شوند. عواملی که قادرند تولید پلاکت را تحت تأثیر قرار دهند به‌قرار زیر است:
- لوسمی و سایر سرطان‌ها
- بعضی از انواع آنمی
- عفونت‌های ویروسی مثل هپاتیت C و HIV
- شیمی‌درمانی و پرتودرمانی
- اعتیاد به مشروبات الکلی
ترومبوسیتوپنی خود ایمن
بعضی از بیماری‌های خود ایمن مانند و در پایین آمدن تعداد پلاکت‌های خونی تأثیرگذار هستند. در این بیماری‌ها سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه پلاکت‌ها را مورد هدف قرار داده و آنها را تخریب می‌کند.
پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک
این اختلال به‌ندرت رخ میدهد و زمانی بروز می‌کند که لخته‌های خونی متعدد به‌صورت هم‌زمان در سرتاسر بدن تشکیل شود.
سندرم همولیتیک اورمیک
این اختلال خونی یک پدیده نادر است که باعث کاهش ناگهانی پلاکت‌ها، تخریب گلبولهای قرمز و کاهش عملکرد کلیه‌ها میشود.
عوارض جانبی داروها
عوارض جانبی بعضی از داروها در کم شدن تعداد پلاکت‌ها تأثیر دارند. گاهی بعضی از داروها با تأثیر منفی بر عملکرد سیستم ایمنی سبب تخریب پلاکت‌ها می‌شوند. از این داروها می‌توان هپارین، کینین، آنتی‌بیوتیک‌های حاوی سولفور و داروهای ضد تشنج را نام برد. سایر دلایل کاهش پلاکت به شرح زیر است:
پلاکت خون پایین چه علائم و عوارضی دارد؟
ترومبوسیتوپنی یا پلاکت خون پایین می‌تواند خفیف باشد و علائم و نشانه‌های بسیار اندکی بروز دهد و یا آن‌چنان شدید باشد که منجر به خونریزی داخلی شود. شایع‌ترین علائم پلاکت خون پایین به‌صورت زیر است:
- کبودشدن آسان و وسیع پوستی
- خونریزی سطحی که به شکل لکه‌های پوستی بنفش متمایل به قرمز (پتشی) در قسمت پایین پاها ظاهر میشود
- خونریزی زیاد از بریدگی و جراحت‌ها
- وجود خون در ادرار و مدفوع
- خونریزی از لثه و بینی
- خستگی و ضعف
- طحال متورم
درصورتی‌که فرد مبتلا به کمبود پلاکت، متوجه غده‌ها یا توده‌هایی در زیر گردن، زیر بغل یا کشاله ران شود ممکن است نشانه‌ای از تورم غدد لنفاوی یا بیماری لنفوم دارد که نیازمند بررسی سریع پزشک است.
پلاکت خون پایین چگونه تشخیص داده میشود؟
معاینه بالینی و بررسی سابقه درمانی
اگر پزشک به کم بودن پلاکت‌های خونی مشکوک باشد نشانه‌های مربوط به آن را جستجو می‌کند. علائمی که در معاینه بالینی حاکی از ترومبوسیتوپنی هستند شامل لکه‌های بنفش ریز و کبودی پوست و متورم شدن طحال و کبد است. در جلسه ویزیت، پزشک با پرسیدن سؤالاتی احتمال وجود اختلال پلاکتی را ارزیابی می‌کند:
- سابقه خانوادگی ابتلا به اختلالات خونریزی
- داروهایی که مصرف می‌کنید
- گیاهان دارویی که مصرف می‌کنید
- برنامه غذایی
- اعتیاد به الکل و مواد مخدر
- روش‌های محافظت جنسی
آزمایش خون و سونوگرافی
که با گرفتن یک نمونه خون از ساعد انجام میشود یکی از روش‌های روتین و پرکاربرد برای تشخیص پلاکت خون پایین است. اگر در معاینه بالینی طحال شما بزرگ‌تر از حد معمول باشد پزشک برای ارزیابی دقیق‌تر موضوع آزمایش سونوگرافی را تجویز می‌کند. اما مقدار نرمال پلامت در آزمایش خون چقدر است؟ وبسایت اینگونه به این سوال پاسخ میدهد:
در جواب آزمایش CBC مقدار نرمال پلاکت‌ها از ۱۵۰۰۰۰ تا ۴۵۰۰۰۰ پلاکت در میکرولیتر است. اگر تعداد پلاکت‌ها بیشتر از ۴۵۰۰۰۰ باشد به آن ترمبوسیتوز یا پلاکت خون بالا و اگر کمتر از ۱۵۰۰۰۰ باشد به آن ترموبوسیتوپنی یا پلاکت خون پایین می‌گویند.
بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان
دو راه برای بررسی مغز استخوان وجود دارد که عبارت‌اند از و . در برخی اختلالات خونی از یک روش و در بعضی دیگر هر دو روش استفاده میشود. در هر دو روش مقداری از بافت مغز استخوان به شیوه‌های متفاوت جهت آزمایش برداشته میشود.
برای ثبت درخواست آزمایش در منزل
تحت پوشش تمام بیمه‌های پایه و تکمیلی کلیک کنید
آزمایش خون در منزل، تحت پوشش بیمه پایه و تکمیلی!
آیا پایین بودن پلاکت خون خطرناک است؟
اگر تعداد پلاکت‌های خون از ۱۰ هزار پلاکت در میکرولیتر کمتر باشد احتمال رخ دادن خونریزی داخلی وجود دارد. اگرچه این خونریزی‌ها به‌ندرت اتفاق می‌افتند اما ترومبوسیتوپنی شدید گاهی موجب خونریزی در مغز میشود.
درمان پلاکت خون پایین چگونه است؟
درمان این اختلال خونی به دلایل و شدت و اختلال بستگی دارد. اگر شدت اختلال کم باشد احتمالاً پزشک چکاپ‌های دوره‌ای را مدنظر قرار میدهد. اما درصورتی‌که کمبود پلاکت وخیم باشد تجویز دارو یکی از گزینه‌های درمانی خواهد بود. از دیگر گزینه‌های درمانی می‌توان به روش‌های زیر اشاره نمود:
- تزریق خون یا انتقال پلاکت (ترانسفیوژن پلاکت)
- تغییر دادن داروهایی که باعث بروز اختلال ترومبوسیتوپنی شده‌اند
- تجویز داروهایی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مثل استروئیدها، ایمونوگلوبولین‌ها
- برداشتن طحال
برای درمان پلاکت خون پایین به چه متخصصی مراجعه کنیم؟
پزشکان عمومی قادرند انواع اختلالات خونی ازجمله پایین بودن پلاکت خون را به‌خوبی تشخیص دهند. در شرایط خاص ممکن است بیمار به متخصص بیماری‌های خونی (هماتولوژیست) ارجاع شود.
کاهش پلاکت خون در دوران بارداری
پلاکت پایین دومین اختلال خونی رایج دوران حاملگی پس از کم‌خونی است. بااینکه اختلال در بین مادران باردار چندان شایع نیست، اما در صورت تشخیص عواقبی دارد که نیازمند توجه و رسیدگی است. دلیل اصلی بروز کاهش ترومبوپلاست‌ها در چندان مشخص نیست اما برخی پزشکان معتقدند که این کاهش درنتیجهٔ افزایش حجم خون در این دوران است.
درواقع با ازدیاد پلاسما، پلاکت‌ها به میزان زیادی کاهش یافته و درنتیجه در آزمایش خون در هر میلی‌لیتر از خون مقادیر کمتری پلاکت یافت میشود. معمولاً این اختلال پس از تولد نوزاد از بین می‌رود. در اغلب موارد این کمبود احتیاجی به درمان ندارد، زیرا منجر به عوارض خاصی نمی‌شود اما اگر این کمبود ادامه‌دار باشد، پزشک ممکن است به یا سندرم شک کند و درصدد درمان آن برآید.
پلاکت خون و کرونا
نتایج مطالعات در بیماران مبتلا به بیماری کووید-۱۹ نشان میدهد که ۵ تا ۴۱ درصد بیماران مبتلا به کرونا دچار ترومبوسیتوپنی خفیف (پلاکت خون پایین) می‌شوند. البته در حالت شدید کووید-۱۹ شیوع ترومبوسیتوپنی ۵۸ تا ۹۵ درصد است. یکی از دلایل کاهش تعداد پلاکت‌ها در خون، تخریب پلاکت‌ها توسط عفونت ویروسی است.
یافته‌های اخیر محققان در خصوص تأثیر بیماری کووید-۱۹ بر تعداد پلاکت‌ها نشان میدهد که اگرچه در بیماران مبتلا به کرونا تعداد کل پلاکت‌ها کاهش می‌یابد اما تولید پلاکت‌های نابالغ بزرگ (مگاکاریوسیت‌ها) افزایش می‌یابد. ازآنجایی‌که این نوع پلاکت‌ها فعالیت انعقادی بیشتری دارند احتمال بروز لخته خون را افزایش می‌دهند. علاوه بر این تعداد پلاکت‌های فعال‌شده در زمان ابتلا به کرونا بیشتر از حالت عادی است که منجر به چسبندگی بیشتر پلاکت‌ها به یکدیگر و جداره عروق خونی می‌شوند. اتصال پلاکت‌ها به یکدیگر و دیواره عروق زمینه‌ساز ایجاد لخته‌های خونی است.
اخبار اقتصادی، تحلیل‌های کارشناسانه و آموزش‌‌های مفید در اقتصاد و تجارت را از وبسایت ما دنبال کنید.
برای ثبت درخواست آزمایش در منزل
تحت پوشش تمام بیمه‌های پایه و تکمیلی کلیک کنید
آزمایش خون در منزل، تحت پوشش بیمه پایه و تکمیلی!
برای پلاکت خون پایین چه بخوریم؟
خوردن بعضی از مواد غذایی کمک می‌کند تا مقدار پلاکت خون تا حدودی افزایش یابد. در ادامه مؤثرترین مواد غذایی توصیه‌شده برای بالا بردن پلاکت خون مرا نام می‌بریم.
مواد غذایی غنی از فولات
فولات یکی از ضروری برای سلامت سلول‌های خونی است. مقدار اسیدفولیک روزانه برای بزرگ‌سالان ۴۰۰ میلی‌گرم و برای زنان باردار ۶۰۰ میلی‌گرم است. غذاهای غنی از فولات به قرار زیر است:
- سبزیجات پهن‌برگ و تیره مثل اسفناج و کلم بروکسل
- جگر گاو
- لوبیا چشم‌بلبلی
- غلات غنی‌شده با اسیدفولیک
- برنج
- مخمر
باید از زیاده‌روی در مصرف مکمل‌های اسیدفولیک و یا غذاهای غنی‌شده با اسیدفولیک اجتناب نمود چراکه عملکرد ویتامین B۱۲ را مختل می‌کند. مصرف زیاد مواد غذایی طبیعی غنی از فولات چنین اختلالی به دنبال ندارد.
مواد غذایی غنی از ویتامین B۱۲
ویتامین B۱۲ یکی از ویتامین‌های ضروری برای تولید سلول‌های قرمز خون است. کمبود ویتامین B۱۲ با پایین بودن پلاکت‌های خونی نیز مرتبط است. طبق تحقیقات علمی، افراد ۱۴ سال و بالاتر روزانه به ۲٫۴ میکروگرم ویتامین B۱۲ نیاز دارند. این مقدار برای زنان باردار ۲٫۸ میکروگرم است. ویتامین B۱۲ به مقدار فراوان در مواد غذایی زیر در دسترس است:
- گوشت گوساله و جگر گاو
- تخم‌مرغ
- انواع ماهی مثل قزل‌آلا، سالمون و ساردین
- لبنیات نیز غنی از ویتامین B۱۲ هستند اما شواهدی در دسترس است که بیانگر تأثیر منفی شیر گاو بر تولید پلاکت است
مواد غذایی غنی از ویتامین C
با بهبود عملکرد پلاکت‌ها و نیز افزایش جذب آهن غذایی تأثیر مفیدی در بالابردن سطح پلاکت خون دارد. بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات غنی از ویتامین C هستند:
- کلم بروکلی
- کلم بروکسل
- میوه‌های گروه مرکبات مثل پرتقال و گریپ‌فروت
- کیوی
- فلفل دلمه‌ای قرمز و سبز
- توت‌فرنگی
به دلیل اینکه گرما باعث از بین رفتن ویتامین C میشود ترجیحا مواد غذایی غنی از ویتامین C به‌صورت خام مصرف گردد.
مواد غذایی غنی از ویتامین D
در عملکرد بهتر مغز استخوان، عضلات، اعصاب و سیستم ایمنی نقش دارد. بزرگ‌سالان ۱۹ تا ۷۰ سال روزانه به ۱۵ میکروگرم ویتامین D نیاز دارند. غذاهای غنی از ویتامین D عبارت‌اند از:
- زرده تخم‌مرغ
- ماهی‌هایی مثل سالمون، ماهی تن و ماهی خال‌مخالی
- روغن ماهی
- ماست و سیر غنی‌شده با ویتامین D
مواد غذایی غنی از ویتامین K
ویتامین K ازجمله ویتامین‌هایی است که برای انعقاد خون و سلامت استخوان‌ها ضروری است. طبق تحقیقات علمی ۲۷ درصد از افرادی که ویتامین K مناسب دریافت کرده‌اند شاهد بالا رفتن پلاکت‌های خود و بهبود اختلالات خونریزی بوده‌اند. مقدار روزانه ویتامین K برای مردان بالای ۱۸ سال ۱۲۰ میکروگرم و برای زنان ۹۰ میکروگرم است. غذای‌های غنی از ویتامین K به ترتیب زیر است:
- غذای تهیه‌شده از سویا
- سبزیجات پهن‌برگ مثل شلغم، اسفناچ و کلم کیل
- کلم بروکلی
- سویا و روغن سویا
- کدوحلوایی
مواد غذایی غنی از آهن
آهن از عناصر کلیدی برای برخوردار بودن از سطح مناسب سلول‌های قرمز و پلاکت است. در تحقیقاتی که بر روی اطفال و نوجوانان مبتلا به آنمی فقر آهن انجام‌شده است نشان میدهد که مصرف آهن در افزایش سطح پلاکت‌های خونی مؤثر است. مردان بالای ۱۸ سال و زنان بالای ۵۰ سال روزانه ۸ میلی‌گرم آهن و زنان ۱۹ تا ۵۰ سال روزانه به ۱۸ میلی‌گرم آهن نیاز دارند. از غذاهای غنی از آهن می‌توان به موارد زیر شاره نمود:
- صدف
- جگر گاو
- غلات صبحانه غنی‌شده
- لوبیا سفید و لوبیا قرمز
- شکلات تلخ
- عدس
- توفو
علاوه بر مواد غذایی، می‌توان از مکمل‌ها نیز با مشورت پزشک برای بهبود پلاکت خون بهره برد. پرهیز از مصرف الکل و شیرین‌کننده‌های مصنوعی مثل آسپارتام نیز در بهبود پلاکت خون مؤثر است.
برای ثبت درخواست آزمایش در منزل
تحت پوشش تمام بیمه‌های پایه و تکمیلی کلیک کنید
آزمایش خون در منزل، تحت پوشش بیمه پایه و تکمیلی!
برای افزایش پلاکت خون از چه غذاهایی پرهیز کنیم؟
بعض از غذاها و نوشیدنی‌ها تأثیر منفی بر سطح پلاکت خون دارند که باید مصرف آنها را به حداقل رساند. مهمترین مواد غذایی که باید از آنها پرهیز کرد به‌صورت زیر است:
- الکل
- آسپارتام، یک شیرین‌کننده مصنوعی
- آب کرن‌بری
- کینین (یک ماده شیمیایی در بعضی از نوشیدنی‌های صنعتی)
پلاکت خون بالا چیست؟
افزایش پلاکت خون که ترومبوسیتوز نام دارد؛ زمانی اتفاق می‌افتد که مغز استخوان بیشازحد معمول این سلول‌ها را بسازد. این افزایش دو نوع اولیه و ثانویه دارد.
دلایل بالا بودن پلاکت خون
گاهی اوقات عمل جراحی منجر به کاهش میزان خون فرد میشود. در این شرایط معمولاً افزایش تعداد پلاکت‌ها محتمل است. در این شرایط احتمال لخته شدن خون زیاد است. بنابراین فرد باید تحت کنترل و مراقبت‌های پزشکی قرار گیرد. به غیر عمل جراحی، سایر علل افزایش پلاکت عبارت‌اند از:
- کمبود ویتامین B12
- آسیب‌دیدگی یا زخم عمیق
- ترک الکل
- مصرف قرص‌های ضدبارداری
- فعالیت بدنی شدید طولانی مانند شرکت در مسابقات دو ماراتن
سرطان خون یا لوسمی
اگر اختلالی در عملکرد گلبولهای سفید که وظیفه محافظت بدن در برابر تهاجم باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها و همچنین سلول‌های غیرطبیعی و سایر مواد خارجی را بر عهده دارند؛ ایجاد شود ممکن است فرد به سرطان خون مبتلا شود. نام دیگر لوسمی است. تشخیص این بیماری بر عهده پزشک است و نیازمند بررسی دقیق آزمایشات و شرح‌حال بالینی اوست.
برای درمان پلاکت خون بالا چه بخوریم؟
بالا بودن پلاکت خون یکی از علت‌های مهم ایجاد لخته‌شدن خون و ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی است. رژیم غذایی و ریزمغذی‌ها نقش مهمی در عملکرد پلاکت‌ها و پیشگیری از بیمارهای مرتبط دارند. بنابراین مهم است که برنامه غذایی روزانه بسیار باکیفیت و سالم باشد تا احتمال تجمع پلاکت‌ها و ایجاد لخته خون به حداقل برسد. در ادامه مطلب به فهرستی از مهمترین مواد غذایی برای کاهش تجمع پلاکت‌ها اشاره میشود.
- آب: مصرف آب فراوان به رقیق شدن خون و کاهش تجمع پلاکت‌ها کمک می‌کند. نوشیدن آب برای پاک شدن خون از ناخالصی‌ها و مواد زائد ضروری است
- سیر: این ماده غذایی با دارا بودن ماده موثره‌ای به نام موجب کاهش پلاکت‌ها و پیشگیری از ایجاد لخته‌های خونی میشود
- چربی‌های امگا-۳: اسیدهای چرب امگا-۳ با مشارکت در ساخت غشای سلول، در عدم چسبندگی پلاکت‌ها و پیشگیری از ایجاد لخته‌های خونی مؤثر هستند. از غذاهای غنی از امگا-۳ می‌توان دانه کتان، دانه چیا، گردو، روغن کانولا، روغن ماهی و انواع ماهی‌ها مثل سالمون را نام برد
- شکلات تلخ: ترکیبات موجود در شکلات تلخ در کاهش اتصال پلاکت‌ها به یکدیگر و همچنین به دیواره رگ‌ها تأثیر دارند. این ویژگی ضد انعقادی از تجمع پلاکت‌ها و تشکیل لخته جلوگیری می‌کند
- زردچوبه: این ادویه همانند یک ماده ضد انعقادی عمل کرده و احتمال تشکیل لخته را به طرز چشمگیری کاهش میدهد
اگر به افزایش سطح پلاکت مبتلا خون هستید قبل از اینکه تغییری در رژیم غذایی خود ایجاد کنید حتماً با پزشک مشورت کنید تا مواد غذایی متناسب با شرایط فیزیکی به شما معرفی شود.
کلام آخر
سلول‌های کروی کوچکی که شاید تا به امروز اسم آنها را نیز نشنیده باشید نقشی حیاتی در انعقاد و جلوگیری از خونریزی در بدن شما ایفا می‌کنند. اگر اختلالی در عملکرد آنها ایجاد شود با یک آزمایش خون قابل‌شناسایی است. به افزایش تعداد این سلول‌ها ترومبوسیتوز و به کاهش آنها ترومبوسیتوپنی می‌گویند. علل، نشانه‌ها و درمان هر یک از این موارد، در هر فرد متفاوت است و بستگی به نظر پزشک دارند. مادران باردار باید در مورد کاهش تعداد پلاکت‌ها هشیار باشند و برای درمان آن اقدام کنند. برای انجام آزمایش پلاکت خون می‌توانید از خدمات آزمایش در محل هومکا استفاده کنید. دوست دارید درباره فاکتور PLT بیشتر بدانید؟
دوست دارید درباره فاکتور PLT بیشتر بدانید؟ ساختار پلاکت‌های خون حاوی چندین آنزیم است که از نشت و سرزیر شدن و یا خروج خون از رگ‌های آسیب‌دیده جلوگیری می‌کنند، بنابراین پلاکت‌ها نقش انعقادی در خون دارند. در صورتی که سطح پلاکت در بدن فرد کافی باشد، نسبت به بروز خونریزی و خروج گلبولهای قرمز از عروق ایمن خواهد بود. در هر میلی لیتر مکعب از خون باید حدودا ۱۵۰ تا ۴۰۰ هزار پلاکت وجود داشته باشد. خوب است بدانید بزرگترین عددی که در آزمایش خون می‌بینید مرتبط به این سلول خونی است. با این آزمایش، متخصص می‌تواند بیماریهایی مانند نقص و نارسایی مغز استخوان، سرطان و مشکلات انعقاد خون را تشخیص دهد. اگر نسخه آزمایش دارید و وقت کافی برای رفتن به آزمایشگاه را ندارید، !
داغ‌شدن تب خرید و فروش ارزهای دیجیتال در ایران، پیشرفت‌های زیادی در این فضا رخ داده است. فضای اخبار ارز دیجیتال طی سال‌های گذشته با سرعتی خارق‌العاده رشد کرده است. طی این دوره ۶ ساله تعداد کسب‌وکارها، کیفیت و تنوع ارائه خدمات میان پلتفرم‌های ایرانی پیشرفتی بی‌نظیر داشته است، تا جایی که امروز در بسیاری از بخش‌ها، پلتفرم‌های داخلی فاصله محسوسی با نمونه‌های پرطرفدار بین‌المللی ندارند.
چرا آزمایش PLT انجام میشود؟
خون از چندین نوع سلول تشکیل شده است که همه آنها در یک مایع به نام پلاسمای خونی در چرخش هستند. انواع سلول‌های خونی عبارتند از:
- سلول‌های قرمز خونی
- سلول‌های سفید خونی
- پلاکت‌ها (ترومبوسیت‌ها)
در زمان بریده شدن پوست، پلاکت‌ها با جمع شدن و ایجاد لخته مانع از ادامه خونریزی می‌شوند. اگر مقدار پلاکت‌های خون کمتر از سطح نرمال باشد، خونریزی دیرتر متوقف میشود. کمبود پلاکت در خون به ترومبوسیتوپنی معروف است اما اگر تعداد پلاکت‌ها بیش از حد نرمال باشد به آن ترومبوسیتوز می‌گویند. با انجامبه راحتی می‌توانید سطح پلاکت خون و فاکتورهای مهم دیگر را مورد بررسی قرار دهید.
در سایت در مورد این آزمایش این چنین نوشته است:
آزمایش PLT بخشی از آزمایش CBC یا همان شمارش تعداد سلول‌های خون است. پلاکت یکی از سلول‌های مهم خونی است که در آزمایش PLT مورد بررسی قرار می‌گیرد. از پلاکت‌ها تحت عنوان ترومبوسیت نیز یاد میشود. اگر میزان پلاکت در خون کم باشد، اصطلاحا به آن «ترومبوسیتوپنی» گفته میشود. چنانچه میزان آن بالا باشد با عنوان «ترومبوسیتوز» شناخته خواهد شد. تغییر میزان پلاکت‌ها نمی‌تواند نشان‌دهنده ابتلای فرد به بیماری مزمن یا وجود اختلالات در مغز استخوان باشد.
شرایط آزمایش PLT
برای انجام این آزمایش ناشتایی و شرایط خاصی وضع نشده است. اگر داروی خاصی استفاده می‌کنید، حتما موضوع را با پزشک در میان بگذارید. برای انجام این آزمایش به نمونه خون نیاز خواهید داشت که از رگ بازویی گرفته میشود. اگر می‌خواهید از سلامتی خود و نرمال بودن فاکتورهای مختلف در بدنتان مطمئن شوید اما وقت کافی برای مراجعه به آزمایشگاه را ندارید، !
اگر آزمایش PLT داده‌اید و این سوال برای شما پیش آمده است که پلاکت خون باید چند باشد؟ حتما اعداد نتیجه آزمایش خود را با موارد بیان شده مقایسه نمایید.
- مقدار نرمال پلاکت خون بین ۱۵۰-۴۵۰ هزار در نظر گرفته شده است. این عدد برای نوزادان کمی بیشتر است.
- اگر سطح پلاکت خون کمتر از ۵۰۰۰۰ یا بیشتر از یک میلیون باشد، وضعیت بحرانی گزارش میشود.
البته برای تفسیر دقیق جواب آزمایش، حتما با پزشک مشورت نمایید.
برای استفاده از خدمات در منزل، کافی است کلیک کنید!
پلاکت خون در کودکان باید چند باشد؟
به طور کلی برای نوزادان، کودکان و نوجوانان تعداد نرمال پلاکت بین ۱۵۰۰۰۰ –۴۵۰۰۰۰ طبیعی است. وقتی تعداد پلاکت‌ها کم باشد، کودک ممکن است در معرض خطر خونریزی قرار بگیرد. اما زمانی که تعداد پلاکت‌ها بیش از محدوده نرمال شود ترومبوسیتوز نامیده میشود و معمولاً یک ویژگی واکنشی به بعضی از بیماری‌ها است.
ترومبوسیتوز اولیه در کودکان می‌تواند به دلیل بیماری مغز استخوان باشد اما ترومبوسیتوز ثانویه (واکنشی) در شرایطی مانند: عفونت، التهاب، کمبود آهن، آسیب بافتی، همولیز و سرطان رخ میدهد.
پلاکت خون در بارداری باید چند باشد؟
هنگامی که مقدار پلاکت‌های خون در بارداری به کمتر از ۱۰۰-۱۵۰ هزار برسد، به منظور پیشگیری از بروز عوارض مرتبط با آن و حفظ سلامت عمومی مادر باردار، پایش و مراقبت بیشتری از سوی پزشکان انجام خواهد شد.
معمولا کاهش تعداد پلاکت‌ها در دوران بارداری طبیعی است. در سه ماهه اول، شمارش طبیعی حدود ۲۵۰ هزار است و تا زمان زایمان به حدود ۲۲۵۰۰۰ کاهش می‌یابد. شمارش پلاکت کمتر از ۱۰۰ هزار به ندرت در حاملگی‌های طبیعی رخ میدهد و به طور کلی به عنوان یک تغییر فیزیولوژیک طبیعی در نظر گرفته نمی‌شود. این عارضه که ترومبوسیتوپنی نامیده میشود، می‌تواند باعث خونریزی بیش از حد و زایمان زودرس شود.
در طول بارداری، حدود ۱۰ درصد از زنان دارای تعداد پلاکت کمتر از ۱۵۰ هزار هستند. از این تعداد تقریباً:
* ۷۵ درصد ناشی از تغییرات فیزیولوژیک طبیعی در بارداری است.
* ۲۱ درصد مربوط به بیماری‌های فشار خون بالا مانند پره اکلامپسی است.
* ۴ درصد به دلیل شرایط ارثی یا ایمونولوژیک است که در آن سیستم ایمنی آنتی‌بادی‌هایی می‌سازد که به سلول‌های پلاکتی حمله می‌کنند.
* تقریباً ۱ درصد از زنان باردار تعداد پلاکت کمتر از ۱۰۰ هزار دارند و این عارضه بر میزان مراقبت و ارزیابی سلامت در طی بارداری تأثیر می‌گذارد.
یکی از دلایل کاهش طبیعی پلاکت‌ها در بارداری، تخریب سریع‌تر پلاکت‌ها در طحال است. با افزایش اندازه طحال به دلیل افزایش حجم خون در دوران بارداری، ممکن است پلاکت‌های بیشتری در فرآیند فیلتر کردن از بین بروند. همچنین کمبود شدید اسید فولیک در خون نیز می‌تواند باعث ترومبوسیتوپنی در بارداری شود. بنابراین مصرف منظم ویتامین‌های دوران بارداری ضروری است.
دلایل بالا بودن PLT در آزمایش خون
مغز استخوان یک بافت اسفنجی در داخل استخوان است که حاوی سلول‌های بنیادی برای تولید گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکت است. زمانی که در مغز استخوان پلاکت ها بیش از حد طبیعی ساخته شوند ترومبوسیتوز یا افزایش پلاکت رخ میدهد.
دو نوع ترومبوسیتوز وجود دارد که دلایل هر کدام به‌شرح زیر است:
– ترومبوسیتوز واکنشی (ثانوی)
- از دست دادن خون زیاد
- ابتلا به سرطان
- ابتلا به عفونت
- کمبود آهن
- برداشتن طحال
- ابتلا به کم خونی همولیتیک (تخریب پلاکت‌ها به دلیل برخی بیماری‌ها یا اختلالات خود ایمنی)
- اختلالات التهابی مانند آرتریت روماتوئید، سارکوئیدوز یا بیماری التهابی روده
- جراحی و سایر انواع تروما
– ترومبوسیتمی اساسی
دلایل پایین بودن PLT در آزمایش خون
پایین بودن پلاکت (PLT) یا ترومبوسیتوپنی به این معنی است که پلاکت‌های خون کمتر از ۱۵۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر خون باشد. ترومبوسیتوپنی یا کم بودن پلاکت در خون به ندرت ارثی است و اغلب به دلیل عوارض داروها یا بعضی بیماری‌ها و شرایط خاص بدن ایجاد میشود. علت هرچه که باشد پلاکت‌ها با یکی از فرآیند زیر کاهش می‌یابند:
- به دام افتادن پلاکت‌ها در طحال
- کاهش تولید پلاکت
- افزایش تخریب پلاکت‌ها
ترومبوسیتوپنی چیست؟
ترومبوسیتوپنی همان کمبود پلاکت در خون است که بسته به عامل زمینه‌ای آن، می‌تواند خفیف و یا شدید باشد. در موارد خفیف بیماری معمولا علائمی بروز نمی‌کند، اما در موارد شدید امکان خونریزی کنترل نشده و مخاطره آمیز وجود دارد. عوامل مختلفی مانند حاملگی، بیماریهایی مثل و عوارض برخی داروها مانند داروهای رقیق کننده خون (وارفارین) می‌توانند زمینه ساز کمبود پلاکت‌های خونی باشند. برای درمان این اختلال چندین روش وجود دارد که به کار بردن آنها بستگی به علت زمینه‌ای ایجاد کننده ترومبوسیتوپنی دارد. اگر میزان PLT در آزمایش خون شما در بازه نرمال قرار ندارد و می‌خواهید تفسیر آن را بدانید، !
علائم پایین بودن پلاکت خون چیست؟
علائم این اختلال بستگی به شدت کمبود پلاکت در خون دارد. هرچه تعداد پلاکت‌ها کمتر باشد علائم نیز شدیدتر خواهد بود. مهمترین علائم کمبود پلاکت‌های خونی به شرح زیر است:
- کبودی‌های پوستی به رنگ قرمز و یا بنفش معروف به پورپورای ترومبوسیتوپنیک
- پتشی (نقاط خونی کوچک) که به صورت جوش‌های ریز قرمز یا بنفش بر روی پوست ظاهر می‌شوند.
- خون دماغ شدن
- خونریزی لثه
- خونریزی زیاد از جراحت‌ها
- خونریزی‌های سنگین قاعدگی
در موارد شدید ترومبوسیتوپنی علاوه بر خونریزی‌های خارجی امکان رخ دادن خونریزی‌های داخلی نیز بالاست. علائم ترومبوسیتوپنی شدید به شرح زیر است:
- وجود خون در مدفوع
- وجود خون در ادرار
- استفراغ خونی و یا خیلی تیره
در موارد بسیار نادر، ترومبوسیتوپنی شدید منجر به بروز خونریزی مغزی نیز میشود. در صورت ابتلا به کمبود پلاکت و بروز سردرد با پزشک خود مشورت کنید.
وبسایت معتبر ، در ارتباط با سطح پایین پلاکت و زمان مراجعه به پزشک اینگونه بیان می‌کند:
اگر فکر می کنید ممکن است علائم تعداد پلاکت پایین را تجربه کنید، با یک متخصص مراقبت های بهداشتی صحبت کنید. به خصوص اگر علائم جدی مانند: زخم یا بریدگی که خونریزی آن متوقف نمی شود، یا وجود خون در مدفوع یا ادرار را تجربه می کنید
همچنین اگر به دلیل شرایط پزشکی، سابقه خانوادگی یا دارو در معرض خطر ابتلا به ترومبوسیتوپنی هستید، به طور منظم به پزشک مراجعه کنید.
دلایل ایجاد ترومبوسیتوپنی چیست؟
عوامل مختلفی قادرند باعث شکل گیری چنین عارضه‌ای شوند. در ادامه به مهمترین آنها اشاره می‌کنیم:
مشکلات مغز استخوان: بافت مغز استخوان حالت اسفنجی شکل دارد و در میان حفرات استخوانی آن، سلول‌های بنیادی مشغول به تولید سلول‌های خونی از جمله پلاکت‌ها هستند. گاهی تلاش‌های مغز استخوان برای تولید پلاکت‌ها بی‌نتیجه می‌ماند که مهمترین دلایل آن شامل وارد زیر است:
- آنمی آپلاستیک
- کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد مغذی مثل ویتامین B12، اسید فولیک و آهن
- عفونت‌های ویروسی نظیر HIV، ویروس ، ویروس سرخجه و آبله مرغان
- شیمی درمانی، پرتو درمانی و مواد شیمیایی سمی
- مصرف زیاد مشروبات الکلی
- مشکلات ژنتیکی نظیر سندرم ویسکوت-آلدریچ
تخریب پلاکت‌ها: طول عمر نرمال هر پلاکت در بدن بین ۷ تا ۱۰ روز است و پس از آن تجزیه میشود. یکی از دلایل کم بودن سطح پلاکت، تخریب بیش از حد آنها در بدن است. از دلایل تخریب گسترده پلاکت‌ها در خون می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- عوارض جانبی برخی داروها مثل داروهای مدر (ادرار آور)، برخی آنتی بیوتیک‌ها، داروهای رقیق کننده خون و داروهای ضد تشنج
- طحال متورم
- بیماری‌های خود ایمن نظیر (ITP)، و آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی)
- حاملگی، به ویژه در هفته‌های پایانی
- عفونت‌های باکتریایی خونی
- بیماری‌های نادری همچون و
- جراحی‌های بای پس و انتقال خون
تشخیص ترومبوسیتوپنی چگونه است؟
اگر پزشک به کمبود پلاکت مشکوک باشد در ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام میدهد. در این معاینه علائمی همچون کبودی و لکه‌های پوستی که ناشی از خونریزی مویرگ‌های بافتی هستند بررسی می‌شوند. همچنین ناحیه شکم برای بررسی تورم طحال و کبد معاینه میشود.
پزشک از شما سوالاتی در خصوص موارد زیر خواهد پرسید:
– سابقه خانوادگی ابتلا به اختلالات خونریزی
– داروهایی که در حال مصرف هستید.
– داروهای گیاهی که روزانه مصرف می‌کنید.
– عادات تغذیه‌ای شما
– مصرف مشروبات الکلی یا مواد مخدر
– این اطلاعات به پزشک کمک می‌کنند تا به طور دقیق تری بیماری و یا اختلال احتمالی را تشخیص دهد.
پس از معاینه بالینی برای اینکه پزشک از تشخیص خود مطمئن گردد آزمایش CBC (آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی) را تجویز می‌کند. این آزمایش با دریافت نمونه خون از ساعد انجام میشود. در آزمایش CBC تمامی سلول‌های موجود در خون از جمله پلاکت‌ها از نظر شمارش سنجیده می‌شوند. در جواب آزمایش مقدار نرمال پلاکت‌ها بین ۱۵۰۰۰۰ تا ۴۵۰۰۰۰ در هر میلی لیتر خون است. اگر شمارش پلاکت‌ها کمتر از این مقدار باشد، نشانه ترومبوسیتوپنی یا کمبود پلاکت در خون است.
آزمایشات ارزیابی لخته خون شامل دو آزمایش زمان ترومبوپلاستین نسبی فعال شده (PTT) و آزمایش زمان پروترومبین (PT) در صورت لزوم تجویز می‌شوند. در این آزمایشات با ثبت شدن زمان لخته شدن خون، وجود اختلالات خونریزی دهنده بررسی میشود.
اگر در معاینه بالینی، پزشک به متورم شدن طحال و کبد پی ببرد آزمایش سونوگرافی را برای ارزیابی دقیق‌تر موضوع تجویز می‌کند.
با توجه به شرایط برخی بیماران، آزمایشات مغز استخون نیز از سوی پزشکان تجویز می‌شوند. دو نوع آزمایش مغز استخوان برای ارزیابی سلامت مغز استخوان وجو دارد: آزمایش بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان. برخی اوقات هر دو تست با هم انجام میشود. طی آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان، نمونه کوچکی از بافت مغز استخوان به منظور ارزیابی‌های بیشتر برداشته میشود.
ترومبوسیتوپنی چگونه درمان میشود؟
درمان این عارضه بستگی به علت زمینه‌ای آن دارد. بر این اساس داروی مورد نیاز برای درمان کمبود پلاکت تجویز میشود. اگر شدت اختلال ترومبوسیتوپنی بالا باشد از راه‌های زیر برای درمان استفاده می شود:
- تزریق فرآورده‌های خونی و پلاکت
- تغییر داروهایی که موجب بروز این عارضه شده‌اند.
- تجویز داروهای استروئیدی، ایمونوگلوبولینی و سایر داروهایی که فعالیت سیستم ایمنی را کاهش میدهد.
- جراحی برداشتن طحال (اسپلنکتومی)
رژیم غذایی برای افزایش پلاکت خون
در صورتی که آزمایش شما نشان دهد که تعداد پلاکت‌های خون شما کمتر از میزان نرمال است، پزشک با درمان دارویی یا اصلاح رژیم غذایی به افزایش آن کمک می‌کند. بسیاری از مواد معدنی و ویتامین‌ها هستند که نقش ضروری در ساخت پلاکت‌ها دارند. در ادامه این مواد و غذاهایی که دارای این مواد هستند معرفی می‌شوند.
اقتصاد نیوز خبر اقتصادی را از مجموعه اخبار بانک با عنوان دولت و مجلس باید مانع آثار تورمی ناشی از قیمت‌گذاری شوند
ویتامین B12
این ویتامین نقش اساسی در تولید پلاکت دارد و در مواد زیر یافت میشود:
- جگر گوساله و گاو
- لبنیات
- تخم مرغ
فولات (ویتامین B9)
این ویتامین غالبا به صورت اسید فولیک در منابع غذایی زیر وجود دارد:
- بادام زمینی
- نخود
- لوبیا
- مرکبات
آهن
افرادی که دچار کم‌خونی فقر آهن هستند در ساخت پلاکت نیز دچار مشکل می‌شوند. آهن به طور عمده در موارد زیر یافت میشود:
همچنین مکمل‌های آهن را به صورت قرص می‌توانید از داروخانه‌ها خریداری کنید.
ویتامین C
ویتامین سی علاوه بر اینکه در ساخت پلاکت نقش دارد، باعث جذب بهتر آهن نیز خواهد شد. ویتامین سی در مواد غذایی زیر وجود دارد:
- مرکبات
- گوجه فرنگی
- کلم بروکلی
- فلفل دلمه‌ای
- آناناس
علاوه بر مواردی که در بالا معرفی شد، موادی مثل عصاره برگ پاپایا، آغوز گاو (اولین شیر گاو بعد از زایمان) و مکمل ملاتونین می‌توانند نقش موثری در ساخت پلاکت خون داشته باشند.
ترومبوسیتوز یا افزایش پلاکت چیست؟
ترومبوسیتوز واکنشی چیست؟
معمولا این اختلال خونی بر اثر بیماری‌های زمینه‌ای بروز می‌کند که مهمترین آنها به شرح زیر است:
ترومبوسیتوز اساسی چیست؟
علت دقیق این اختلال خونی به طور دقیق مشخص نیست. اما تحقیقات منتشر شده در این زمینه، وجود نقص ژنتیکی در ذخیره ژنی افراد مبتلا را تایید می‌کند. بر اثر این نقص ژنتیکی، بافت مغز استخوان بیشتر از نیاز بدن پلاکت تولید می‌کند و این پلاکت‌ها نیز از نظر ظاهری نرمال نیستند. نقص در تعداد و شکل فیزیکی پلاکت‌ها در ترومبوسیتوز اساسی منجر به افزایش لخته‌سازی و سایر اختلالات خونی میشود که نسبت به ترومبوسیتوز واکنشی شدیدتر است.
علائم بالا بودن پلاکت خون چیست؟
افرادی که مبتلا به این اختلال هستند معمولا علائمی بروز نمی‌دهند. اگر شدت اختلال بالا باشد علائم زیر ظاهر می‌شوند:
- سردرد
- سرگیجه
- درد قفسه سینه
- ضعف عمومی بدن
- بی حسی دست و پا
چگونه درمان ترومبوسیتوز انجام میشود؟
بهترین روش برای درمان ترومبوسیتوز، درمان علت زمینه‌ای است که باعث افزایش پلاکت‌ها شده است؛ اما در صورتی که علت آن مشخص نباشد (که به آن ترومبوسیتوز اساسی گفته میشود) و علائم تشدید پیدا کند ممکن است پزشک داروهای زیر را تجویز نماید:
- هیدروکسی کربی ماید
- اینترفرون آلفا
- آناگرلید
- روکسولیتینیب
مصرف هر کدام از داروهای بالا نیازمند مشورت با پزشک است و لازم است که از مصرف خودسرانه آن به شدت پرهیز کنید.
رژیم غذایی برای کاهش پلاکت خون
اگر آزمایش پلاکت شما نشان دهد که سطح پلاکت خون شما بیش از حد نرمال است، پزشک با اصلاح تغذیه شما برای کاهش میزان آن تلاش خواهد کرد. مهمترین منابع غذایی که باعث کاهش پلاکت خون می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
- ذغال اخته
- لبنیات
- ارده
- مواد دارای اتانول در صورت تجویز پزشک
درمان تعداد بالای پلاکت‌ها با یافتن علت اصلی شروع میشود. در برخی موارد، مانند عدم وجود علائم، ممکن است نیازی به درمان نباشد. درمان پلاکت بالا ممکن است شامل داروهای خاصی باشد که تولید پلاکت‌ها را کند می‌کند. گاهی اوقات درمان بیماری‌های زمینه‌ای، مانند عفونت، ممکن است تنها چیزی باشد که برای کاهش پلاکت‌ها نیاز است. به یاد داشته باشید که غالبا افزایش تعداد پلاکت‌ها در اثر یک فرآیند واکنشی مانند عفونت یا التهاب ایجاد میشود. هنگامی که علت اصلی برطرف شد، تعداد پلاکت‌ها به طور خودکار به سطح نرمال باز می‌گردد.
معمولا آزمایش‌های زیر همراه با آزمایش PLT تجویز می‌شوند:
- : شمارش گلبول های خونی.
- بررسی فاکتورهای مسیرهای انعقادی خارجی.
- بررسی فاکتورهای مسیرهای انعقادی داخلی.
- تست Fibrinogen: فعالیت را جهت تشخیص اختلالات انعقادی و خونریزی بررسی می‌کند.
- : این تست در واقع سطح پلاکت خون را مشخص خواهد کرد.
آزمایش PLT در منزل با هومکا
اگر قصد انجام آزمایش PLT یا سایر خدمات آزمایشگاهی را دارید، می‌توانید به راحتی آزمایشگاه را به منزل بیاورید. مجموعه هومکا با همکاری مدرن‌ترین آزمایشگاه‌ها در استان تهران و سایر شهرهای کرج، شیراز، اصفهان، اهواز، رشت، تبریز و مشهد، همواره بهترین خدمات آزمایش در منزل و و زنان را زیر نظر بیمه پایه و تکمیلی به شما ارائه میدهد.