اوایل شهریور ماه ۱۴۰۱ بالاخره آیین‌نامه واردات خودرو تصویب شد. مفاد این آیین‌نامه شوک بزرگی به تجار و مردم امیدوار به واردات خودرو دست دوم وارد کرد. واردات خودرو دست دوم از دبی شاید راحت‌تر از سایر کشورها باشد. زیرا ایران با کشور امارات متحده عربی روابط تجاری قابل قبولی دارد. از طرف دیگر این کشور مقصد ماشین‌های کارکرده برندهای مطرح جهانی است. اما این فرصت در طرح آزادسازی واردات خودرو به کل نادیده گرفته شد.
اگر مایل هستید درباره پرونده واردات خودرو دست دوم اروپایی، هندی و… بیشتر بدانید تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
پرونده واردات خودرو دست دوم از دبی و سایر کشورها
رونده واردات خودرو دست دوم از دبی و سایر کشورها به‌عنوان یکی از پر فراز و نشیب‌ترین پرونده‌های کشور شناخته می‌شود. این موضوع بارها به‌صورت بند، تبصره یا ماده الحاقی در مجلس و دولت در حال رفت و برگشت بوده است.
اما تا به امروز مافیای صنعت خودرو مانع از تصویب آن شده‌اند. وارد کردن بند واردات ماشین کارکرده در طرح آزادسازی واردات خودرو آخرین تلاش طرفداران این موضوع بود. متاسفانه با ابلاغ آیین‌نامه دولت این کورسوی امید هم خاموش شد.
واردات خودرو دست دوم در سایر کشورها
کشورهای زیادی در دنیا وجود دارند که به دلیل ضعف در صنعت خودروسازی، صرفه اقتصادی و… ماشین‌های کارکرده وارد می‌کنند. در این کشورها واردات ماشین کارکرده بخشی از چرخه تأمین و عرضه وسایل نقلیه است. امارات، ایرلند، نیوزیلند، استرالیا، روسیه و حتی کانادا، انگلستان و ۳۰ کشور دیگر از جمله واردکنندگان اتومبیل دست دوم هستند.
ایران، تایلند، آفریقای جنوبی، شیلی، هند و… برای ماشین‌های کارکرده خارجی مجوز صادر نمی‌کنند. البته برخی کشورهای واردکننده قوانین، مقررات و محدودیت‌هایی را برای ورود خودروهای دست دوم قرار داده‌اند. معاینه فنی در کشور مبدأ، محدودیت سن خودرو تا ۵ سال از جمله آنها است.
واردات خودرو دست دوم از دبی به سرزمین اصلی
کشورهایی که مناطق آزاد تجاری-صنعتی دارند به دو بخش مناطق آزاد و سرزمین اصلی تقسیم می‌شوند. سال‌ها است که واردات خودرو دست دوم به یکی از مطالبات اصلی مردم تبدیل شده است. کیفیت پایین ماشین‌های وطنی وزارت صمت و سایپا و قیمت بالای آن هم به این قضیه دامن می‌زند. به همین دلیل در طرح اولیه آزادسازی خودرو، بند واردات خودرو دست دوم لحاظ شده بود. اما متأسفانه این بند در مجلس و قبل از ابلاغ به شورای نگهبان حذف شد. اما دولت قصد داشت که در آیین‌نامه ابلاغی برای این موضوع چاره‌ای بیندیشد.
واردات خودرو دست دوم از دبی به مناطق آزاد تجاری-صنعتی
ایران ۸ منطقه آزاد تجاری-صنعتی رسمی دارد. به خاطر نقش اقتصادی و توسعه‌ای مناطق آزاد، قوانین و مقررات سهل گیرانه تری بر آن حاکم است.این سهل گیری‌ها تا سه سال پیش بر قوانین واردات خودرو خارجی مانند: معافیت‌های مالی و عوارض گمرک هم اعمال می‌شد. بطوری که عده‌ای به این مناطق لقب «سرزمین رؤیایی ماشین بازهای ایرانی» می‌دادند. تا اینکه در سال ۹۷ واردات خودرو به کشور ممنوع شد. حتی قوانین بیمه ای این حوزه با عنوان بیمه مناطق آزاد نیز با بندهای قانونی جالبی همراه شده است.
این قانون فقط مختص سرزمین اصلی نبود. بعد از گذشت ۳ سال، آیین‌نامه آزادسازی واردات خودرو که موضوع واردات خودرو دست دوم هم بخشی از آن بود، تصویب شد. اما در این طرح نه تنها اثری از بحث واردات ماشین‌های کارکرده خارجی نیست؛ بلکه آزادی عمل واردات خودرو (مانند سابق) لغو شده است. به همین دلیل دبیر امور مناطق آزاد، ۱۴ شهریور خواستار بازنگری آیین‌نامه واردات خودرو دست دوم از دبی به مناطق آزاد شد.
آیا واردات ماشین کارکرده در قالب طرح آزادسازی واردات خودرو آزاد انجام می‌گیرد؟
طبق اعلام منابع رسمی واردات خودرو دست دوم اروپایی یا از هر کشور دیگری در طرح ساماندهی خودرو جایی ندارد. هرچند دولت تصمیم داشت این موضوع را با شرایط خاصی دنبال کند. اما با ابلاغ آیین‌نامه واردات خودرو در شهریورماه آب پاکی را بر دستان طرفداران این طرح ریخت.
بگذریم که برخی رسانه‌ها خبرهایی درباره واردات خودرو با شرایط سابق، در تاریخ برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ فوتبال در قطر مخابره کرده‌اند. این پیشنهاد برای تسهیل رفت‌وآمد گردشگران خارجی (تماشاگران مسابقات جام جهانی فوتبال) در کیش و قشم مطرح شده است. نامه اخیر سعید محمد به وزارت صمت و درخواست واردات ۸۲۲۰ خودرو بر درستی این اخبار صحه می‌گذارد. بااین‌وجود در حال حاضر واردات خودرو دست دوم از دبی و سایر کشورها طبق قانون ممنوع است.
شرایط احتمالی واردات خودرو دست دوم از دبی
هرچند به لحاظ قانونی واردات خودرو از دبی و سایر کشورها ممنوع است؛ اما در صورت آزاد شدن با چه شرایطی انجام خواهد شد؟ مطابق نظر نمایندگان مجلس شورای اسلامی در صورت موافقت، احتمالاً شرایط زیر برای واردات ماشین‌های کارکرده در نظر گرفته می‌شود:
- واردات خودرو از برندهای مختلف، منوط به داشتن خدمات پس از فروش در کشور است.
- عمر خودرو نباید بالای ۳ سال باشد.
شروط مذکور از قاچاق قطعات ماشین‌های دست دوم جلوگیری می‌کند. البته اگر این بند در بررسی‌های مجدد تصویب شود، ابتدا باید شرایط اصلی مجلس برای واردات خودرو فراهم شود.
راهنمای کامل واردات خودرو را در اینجا بخوانید: https://bimeh.com/mag/car-importation/
شرایط مجلس برای واردات خودرو
مجلس شورای اسلامی با ۴ شرط مجوز واردات خودرو به کشور را آزاد کرد:
- واردات خودرو در ازای ارز تأمین شده از محل فروش نفت یا صادرات آن باشد.
- واردات خودرو با سرمایه به‌دست آمده از محل صادرات خودرو باشد.
- واردات خودرو با سرمایه‌های ارزی خارج از ایران باشد. (برای افرادی که تعهداتی نسبت به دولت نداشته باشند).
- واردات خودرو با سرمایه به‌دست آمده از محل صادرات قطعات خودرو باشد.
به هر حال موضوع واردات خودرو ابهامات زیادی دارد پس نمی‌توان درباره آن به‌طور صریح در مورد واردات خودرو دست دوم از دبی صحبت کرد. مثلاً مشخص نیست که واردات خودرو دست دوم فقط شامل مناطق آزاد می‌شود یا اینکه سرزمین اصلی هم از این منفعت سود میبرد.
واردات خودرو دست دوم از مناطق آزاد به سرزمین اصلی یک فرصت فراموش شده
یکی دیگر از پیشنهادهای مطرح شده در مجلس شورای اسلامی واردات ماشین کارکرده از مناطق آزاد به سرزمین اصلی است. شاید بهتر باشد به مصوبات کمیسیون تلفیق بودجه مجلس شورای اسلامی در دی ماه ۱۳۹۹ برگردیم. در آن سال همزمان با تمدید ممنوعیت واردات ماشین به مناطق آزاد، پیشنهاد دیگری هم در آن کمیسیون به تصویب رسید. اما این پیشنهاد در هیاهوی خبر ممنوعیت واردات خودرو گم شد.
اگر این مصوبه در صحن مجلس رأی لازم را کسب می‌کرد؛ از سال ۱۴۰۰ ماشین‌های کارکرده مناطق آزاد برای ورود به سرزمین اصلی ثبت سفارش می‌شدند. هرچند واردات خودرو دست دوم از دبی و سایر کشورها همچنان ممنوع است اما این طرح برای متقاضیان ماشین کارکرده می‌توانست یک فرصت استثنایی باشد.
شرایط واردات خودرو دست دوم از مناطق آزاد به سرزمین اصلی
شرایط واردات خودرو دست دوم از مناطق آزاد به سرزمین اصلی به شرح زیر است:
- فقط خودروهای غیر آمریکایی مناطق آزاد مشمول این مصوبه هستند.
- نرخ سود بازرگانی برای واردکننده نباید از ۲۰ درصد فراتر رود. این نرخ باید در مقایسه با قیمت ماشین در کف بازار و متناسب با نوع خودرو و سال ساخت محاسبه می‌شود. در صورت مشاهده موارد مغایر با این تبصره، دولت باید برای تعدیل نرخ سود بازرگانی اقدام کند.
- واردات ماشین کارکرده به سرزمین اصلی برای سازمان‌های مناطق آزاد تجاری، صنعتی و شرکت‌های وابسته به آن ممنوع است.
- دستگاه‌های ماده ۵ قانون خدمات کشوری نمی‌توانند برای واردات خودرو از مناطق آزاد به سرزمین اصلی نقش اقدام کنند.
این مصوبه بعد از دو ماه بررسی به صحن علنی مجلس رفت.
نتیجه مصوبه کمیسیون تلفیق مجلس درباره واردات خودرو دست دوم به سرزمین اصلی چه شد؟
مصوبه واردات ماشین‌های کارکرده به سرزمین اصلی می‌توانست برای دولت ۱۷ هزار میلیارد تومان درآمد داشته باشد. اما آقای نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه دولت وقت با یک سخنرانی چند دقیقه‌ای مانع از تصویب آن در مجلس شد.
سرنوشت پرونده واردات خودرو دست دوم از دبی و سایر کشورها
درست است که مطالبه گران واردات خودرو دست دوم ناامید نیستند و در خبرگزاری‌های مختلف پویش‌هایی مردمی راه‌اندازی کرده‌اند. اما به نظر می‌رسد مافیای صنعت خودرو بی‌خیال این موضوع نمی‌شوند.
برگرفته از سایت بیمه دات کام (https://bimeh.com/)