نحوه انصراف از اجرای مهریه در ثبت

انصراف از اجرای مهریه در اداره ثبت اسناد و املاک امکان پذیر است، اما مستلزم آگاهی دقیق از رویه های قانونی و تمایز حیاتی آن با بخشش مهریه است. این اقدام صرفاً به معنای توقف عملیات اجرایی فعلی بوده و اصل حق مطالبه مهریه را از بین نمی برد. زوجه می تواند در هر مرحله از فرآیند اجرایی، از پیگیری مهریه خود در ثبت انصراف دهد.

مهریه به عنوان یک حق مالی قانونی برای زوجه، از لحظه انعقاد عقد نکاح قابلیت مطالبه و وصول دارد. بسیاری از زنان برای وصول این حق خود، از مسیر اداره ثبت اسناد و املاک اقدام می نمایند که به دلیل سرعت و هزینه کمتر در مقایسه با دادگاه، گزینه محبوبی محسوب می شود. با این حال، در طول فرآیند اجرای مهریه در ثبت، ممکن است شرایطی پیش آید که زوجه تصمیم به انصراف از ادامه این مسیر بگیرد. این تصمیم می تواند ناشی از مصالحه با همسر، تغییر نظر، یا انتخاب مسیر قضایی (دادگاه) برای پیگیری مهریه باشد. درک دقیق از «نحوه انصراف از اجرای مهریه در ثبت» و تفاوت آن با «بخشش مهریه» برای جلوگیری از اشتباهات حقوقی و حفظ حقوق زوجه، از اهمیت بالایی برخوردار است.

این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و تخصصی، تمامی مراحل و نکات حقوقی مرتبط با انصراف از اجرای مهریه در اداره ثبت را تشریح می کند. مخاطبان این مقاله، اعم از زنانی که درگیر این فرآیند هستند، خانواده های آنها، و حتی حقوقدانان و کارآموزان قضایی، می توانند با مطالعه دقیق این مطالب، با آگاهی کامل و به دور از ابهامات، تصمیمات حقوقی صحیح را اتخاذ نمایند. توجه به جزئیات و توصیه های ارائه شده در این نوشتار، می تواند از بروز پیامدهای ناخواسته حقوقی جلوگیری کرده و مسیر انصراف را هموار سازد.

امکان انصراف از اجرای مهریه در اداره ثبت اسناد

این پرسش که آیا امکان انصراف از اجرای مهریه در اداره ثبت اسناد و املاک وجود دارد یا خیر، پاسخ مثبت و قاطعی دارد. زوجه در هر مرحله از عملیات اجرایی، می تواند از ادامه پیگیری مهریه خود در ثبت انصراف دهد. این حق برای زوجه به رسمیت شناخته شده و در رویه های قضایی و اداری نیز مورد تأکید قرار گرفته است.

مستندات قانونی و نظریه های حقوقی متعددی نیز این امکان را تأیید می کنند. به عنوان مثال، نظریه شماره ۷/۹۷/۱۳۴۱ مورخ ۱۳۹۷/۰۵/۰۳ اداره کل حقوقی قوه قضاییه به صراحت بیان می دارد: «چنانچه زوجه پس از صدور اجراییه در خصوص مهریه و لازم الاجرا شدن، به هر علت از ادامه عملیات اجرایی منصرف شود، (زوج) از پرداخت نیم عشر دولتی معاف است و انصراف نیز به معنی برگشتن از تصمیم است، لذا همان طور که شروع عملیات اجرایی با درخواست و تصمیم زوجه آغاز شده است، وی می تواند از ادامه عملیات اجرایی منصرف گردد و پرونده اجرایی مختومه شود.» این نظریه به وضوح حق انصراف زوجه و پیامدهای آن از جمله معافیت زوج از پرداخت نیم عشر را مورد تأکید قرار می دهد.

باید توجه داشت که انصراف از اجرای مهریه در اداره ثبت، به معنای بخشش دائمی و سلب حق مهریه نیست. حق مطالبه مهریه، به عنوان یک حق مستقل برای زوجه محفوظ باقی می ماند و او می تواند در صورت تمایل، در آینده مجدداً از طریق همین مرجع یا دادگاه، برای وصول مهریه خود اقدام نماید. این تمایز حیاتی، اساس تصمیم گیری آگاهانه در این فرآیند است و مانع از بروز اشتباهات جبران ناپذیر حقوقی می شود.

راهنمای گام به گام انصراف از اجرای مهریه در ثبت

انصراف از اجرای مهریه در اداره ثبت، فرآیندی اداری است که نیازمند رعایت مراحل و نکات حقوقی مشخصی است. عدم توجه به جزئیات این مراحل می تواند منجر به پیامدهای ناخواسته حقوقی شود. در ادامه، گام های لازم برای انصراف از اجرای مهریه در ثبت به تفصیل تشریح می گردد.

گام اول: اتخاذ تصمیم آگاهانه و مشاوره حقوقی

پیش از هر اقدامی، زوجه باید با دقت و تأمل کافی، دلایل خود را برای انصراف از اجرای مهریه مورد بررسی قرار دهد. این تصمیم ممکن است بر اساس توافق با همسر، تغییر شرایط زندگی، یا حتی بروز پشیمانی از اقدام اولیه باشد. ارزیابی دقیق پیامدهای این انصراف، از جمله تأثیر آن بر وضعیت مالی، روابط خانوادگی، و سایر دعاوی احتمالی، اهمیت ویژه ای دارد.

یکی از مهمترین مراحل، مشورت با یک وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه است. یک وکیل مجرب می تواند تمامی ابعاد تصمیم زوجه را از منظر حقوقی تحلیل کرده، او را از حقوق و تکالیف خود آگاه سازد، و با ارائه راهنمایی های تخصصی، از بروز اشتباهات حقوقی جبران ناپذیر جلوگیری کند. مشاوره حقوقی پیشگیرانه، نقش کلیدی در اتخاذ تصمیمی مطمئن و منطبق با منافع زوجه ایفا می کند.

گام دوم: مراجعه به مرجع ذی صلاح اجرایی

برای انصراف از اجرای مهریه، زوجه یا وکیل قانونی او باید به اداره اجرای ثبت اسناد و املاکی مراجعه کند که پرونده اجرایی مهریه در آن تشکیل و در حال رسیدگی است. این اداره، همان مرجعی است که اجرائیه مهریه را صادر کرده و عملیات اجرایی را تحت نظر دارد. مراجعه به اداره ثبت نامربوط، صرفاً موجب اتلاف وقت و سردرگمی خواهد شد. شناسایی دقیق اداره ثبت مربوطه، اولین قدم عملی در این فرآیند است.

گام سوم: تنظیم و تکمیل درخواست انصراف

در اداره اجرای ثبت، زوجه یا وکیل او باید نسبت به تهیه و تکمیل فرم درخواست انصراف از ادامه عملیات اجرایی اقدام نماید. این فرم معمولاً در واحد مربوطه موجود است و باید با دقت و اطلاعات صحیح پر شود. اطلاعاتی نظیر مشخصات هویتی کامل زوجه (نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه، کد ملی)، شماره پرونده اجرایی مهریه، تاریخ تشکیل پرونده، و مشخصات زوج، از جمله مواردی هستند که باید در این فرم درج گردند.

نکته حیاتی و فوق العاده مهم در این مرحله، انتخاب دقیق و صحیح واژگان است. در متن درخواست کتبی یا فرم انصراف، باید صرفاً از عباراتی نظیر «انصراف از ادامه عملیات اجرایی مهریه» یا «عدم تمایل به ادامه پیگیری اجرایی مهریه» استفاده شود. به شدت توصیه می شود که از به کار بردن کلماتی نظیر «بخشش»، «ابراء»، «صلح»، «مصالحه قطعی»، یا هر عبارت دیگری که می تواند به معنای سلب دائمی و بلاعوض حق مهریه تلقی شود، پرهیز گردد. هرگونه اشتباه در این زمینه، می تواند منجر به از بین رفتن دائمی حق مهریه زوجه شود.

گام چهارم: ارائه مدارک مورد نیاز

به منظور ثبت و تکمیل فرآیند انصراف، ارائه مدارک ذیل ضروری است:

• اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زوجه (برای احراز هویت).
• اصل سند ازدواج (در صورت لزوم و درخواست متصدی مربوطه).
• کپی اجرائیه ثبتی مربوط به مهریه (در صورت موجود بودن).
• وکالت نامه رسمی (در صورتی که تمامی مراحل توسط وکیل قانونی زوجه انجام می شود).
• درخواست کتبی انصراف با رعایت موارد ذکر شده در گام قبل.

اطمینان از کامل بودن مدارک، فرآیند را تسریع می بخشد و از نیاز به مراجعات مکرر جلوگیری می کند.

گام پنجم: ثبت رسمی درخواست و اخذ رسید

پس از تکمیل فرم درخواست و ارائه مدارک، زوجه یا وکیل او باید مدارک را به متصدی مربوطه در اداره ثبت تحویل دهد. ضروری است که از ثبت رسمی درخواست در سامانه یا دفاتر مربوطه اطمینان حاصل شود. اخذ یک رسید کتبی با مهر و امضای متصدی اداره ثبت، شامل شماره و تاریخ ثبت درخواست انصراف، بسیار حائز اهمیت است. این رسید به عنوان مدرکی دال بر اقدام زوجه برای انصراف، در مراجعات و پیگیری های آتی مورد نیاز خواهد بود و از هرگونه ادعای احتمالی در آینده جلوگیری می کند.

گام ششم: پیگیری تا مختومه شدن پرونده

پس از ثبت درخواست انصراف، زوجه باید فرآیند را پیگیری کند تا از صدور دستور توقف عملیات اجرایی و مختومه شدن کامل پرونده در اداره ثبت اطمینان حاصل نماید. این پیگیری می تواند از طریق سیستم های پیگیری آنلاین سازمان ثبت اسناد و املاک (در صورت وجود و فعال بودن) یا با مراجعه حضوری به اداره مربوطه انجام شود. مختومه شدن پرونده به معنای پایان رسمی عملیات اجرایی مهریه در آن اداره است و پیامدهای حقوقی مهمی از جمله رفع توقیف اموال و لغو ممنوع الخروجی (در صورت وجود) را در پی خواهد داشت.

تمایز بنیادین: انصراف از اجرای مهریه و ابراء (بخشش) مهریه

یکی از اساسی ترین نکات حقوقی در مبحث مهریه، تمایز دقیق میان «انصراف از اجرای مهریه» و «ابراء یا بخشش مهریه» است. عدم درک صحیح این تفاوت می تواند منجر به سلب ناخواسته و دائمی حق مهریه از زوجه شود. این دو مفهوم، اگرچه ممکن است در نگاه اول مشابه به نظر برسند، اما از نظر حقوقی دارای ماهیت و آثار کاملاً متفاوتی هستند.

مفهوم انصراف از اجرای مهریه

انصراف از اجرای مهریه به معنای صرفاً توقف موقت یا دائمی عملیات اجرایی *فعلی* مطالبه مهریه است که از طریق اداره ثبت یا دادگاه در حال انجام می باشد. این اقدام، به هیچ وجه به معنای از بین رفتن اصل حق زوجه بر مهریه نیست. حق مهریه به عنوان یک دین بر عهده زوج باقی می ماند و زوجه می تواند در آینده، در صورت لزوم و تغییر شرایط، مجدداً برای مطالبه و اجرای آن، چه از طریق ثبت و چه از طریق دادگاه، اقدام کند.

به عبارت دیگر، با انصراف از اجرا، زوجه تصمیم می گیرد که در حال حاضر، به هر دلیلی، فرآیند وصول مهریه را ادامه ندهد. این تصمیم می تواند به منظور حفظ آرامش زندگی مشترک، اعطای فرصت به زوج برای پرداخت مهریه به صورت توافقی، یا هر دلیل دیگری باشد. در این حالت، «اصل مهریه» همچنان پابرجا و قابل مطالبه است.

مثال عملی: فرض کنید زوجه ای برای وصول مهریه خود از طریق ثبت اقدام کرده و اموال همسرش نیز توقیف شده است. اما پس از مدتی، به دلیل مصالحه یا تمایل به حفظ زندگی مشترک، تصمیم می گیرد از ادامه این فرآیند انصراف دهد. با ثبت درخواست انصراف، عملیات اجرایی متوقف شده و اموال توقیف شده آزاد می شوند. اما این انصراف، حق او را برای مطالبه مجدد مهریه در آینده از بین نمی برد و او می تواند مثلاً یک سال بعد، اگر شرایط تغییر کرد، دوباره برای دریافت مهریه خود اقدام کند.

مفهوم ابراء (بخشش) مهریه

در مقابل، ابراء (بخشش) مهریه یک عمل حقوقی مستقل و لازم الاجرا است که به موجب آن، زن به طور دائمی و بلاعوض، تمام یا بخشی از حق مطالبه مهریه خود را ساقط می کند. با تحقق ابراء، دین مهریه از ذمه زوج ساقط می شود و زن دیگر هیچ گونه حقی برای مطالبه آن بخش از مهریه نخواهد داشت. ابراء مهریه یک عمل یک جانبه است و نیاز به رضایت زوج ندارد، اما باید به صورت صریح و با الفاظی که دلالت بر بخشش یا اسقاط دین دارد، انجام شود.

بخشش مهریه می تواند در قالب یک سند رسمی (مانند اقرارنامه در دفتر اسناد رسمی) یا حتی یک توافق نامه کتبی با الفاظ صریح، صورت پذیرد. مهمترین نتیجه ابراء مهریه، از بین رفتن دائمی حق زوجه برای مطالبه آن است و این عمل، قابل رجوع نخواهد بود.

مثال عملی: در موارد طلاق توافقی، ممکن است زن در ازای دریافت حق حضانت فرزند، یا عدم مطالبه نفقه، تمام یا بخشی از مهریه خود را ابراء یا ببخشد. در این صورت، او دیگر نمی تواند آن بخش از مهریه را مطالبه کند و این حق برای همیشه از بین می رود.

دقت در استفاده از واژگان در اسناد حقوقی بسیار حیاتی است. واژه «انصراف» صرفاً توقف عملیات اجرایی را در پی دارد، در حالی که «ابراء» به معنای سلب دائمی و غیرقابل برگشت حق مهریه است. این تمایز، cornerstone حفظ حقوق زوجه محسوب می شود.

بنابراین، برای زوجه ای که قصد دارد صرفاً عملیات اجرایی را متوقف کند و حق خود را برای مطالبه در آینده حفظ نماید، استفاده از واژه «انصراف از ادامه عملیات اجرایی» یا «عدم تمایل به پیگیری پرونده» بسیار مهم است. هرگونه سهل انگاری در این خصوص، ممکن است به معنای از دست دادن دائمی مهریه تلقی شود.

آثار حقوقی و پیامدهای انصراف از اجرای مهریه در ثبت

تصمیم به انصراف از اجرای مهریه در اداره ثبت، علاوه بر توقف فرآیند اجرایی، دارای آثار حقوقی و پیامدهای مشخصی است که آگاهی از آن ها برای زوجه و زوج حائز اهمیت است. این پیامدها، اغلب به نفع زوج بوده و شرایط حقوقی و مالی او را بهبود می بخشند، در حالی که حق اصلی زوجه بر مهریه را خدشه دار نمی کنند.

معافیت از نیم عشر دولتی و امکان استرداد وجوه پرداختی

یکی از مهمترین آثار انصراف زوجه از ادامه عملیات اجرایی مهریه در ثبت، معافیت زوج از پرداخت نیم عشر دولتی (یا حق الاجرا) است. نیم عشر دولتی، درصدی از مبلغ مهریه است که پس از صدور اجرائیه و آغاز عملیات اجرایی، به عنوان هزینه اجرا از زوج مطالبه می شود. با انصراف زوجه، طبق نظریه اداره کل حقوقی قوه قضاییه که پیشتر به آن اشاره شد، زوج از پرداخت این مبلغ معاف می گردد.

همچنین، در صورتی که زوجه پیش از انصراف، مبالغی را به عنوان هزینه های دادرسی یا اجرایی پرداخت کرده باشد، امکان استرداد این وجوه وجود دارد. زوجه می تواند با ارائه درخواست رسمی و مدارک مربوط به پرداخت، نسبت به بازپس گیری این هزینه ها اقدام کند.

حق مطالبه مجدد مهریه

همانطور که پیشتر به تفصیل بیان شد، انصراف از اجرای مهریه به معنای بخشش یا اسقاط حق مطالبه مهریه نیست. حق اصلی زوجه بر مهریه، به عنوان یک دین بر ذمه زوج، همچنان محفوظ باقی می ماند. بنابراین، زوجه می تواند در هر زمان دیگری که مقتضی بداند، مجدداً از طریق اداره ثبت یا دادگاه خانواده، برای مطالبه و اجرای مهریه خود اقدام کند. این قابلیت مطالبه مجدد، یکی از مهمترین تفاوت های انصراف با ابراء مهریه است و به زوجه این امکان را می دهد که با انعطاف پذیری بیشتری تصمیمات حقوقی خود را اتخاذ کند.

رفع توقیف از اموال زوج

در بسیاری از موارد، پس از صدور اجرائیه مهریه، به درخواست زوجه یا به صورت خودکار، اموال منقول و غیرمنقول زوج (مانند حساب های بانکی، خودرو، ملک) توقیف می شوند تا به عنوان تضمین پرداخت مهریه عمل کنند. با انصراف زوجه از ادامه عملیات اجرایی، دستور رفع توقیف از اموال زوج صادر خواهد شد. این امر به معنای آزادسازی اموال توقیف شده است و زوج می تواند مجدداً از آن ها استفاده کند. برای اطمینان از انجام صحیح این فرآیند، زوج یا وکیل او باید پیگیری های لازم را در اداره ثبت انجام داده و درخواست کتبی رفع توقیف اموال را ارائه دهد. این اقدام از بروز هرگونه تأخیر در آزادسازی دارایی ها جلوگیری می کند.

لغو ممنوع الخروجی زوج

در مواردی که ممنوع الخروجی زوج به دلیل اجراییه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک صادر شده باشد، با انصراف زوجه و مختومه شدن پرونده اجرایی، دستور رفع ممنوع الخروجی نیز باید صادر شود. این بدان معناست که زوج دیگر محدودیتی برای خروج از کشور نخواهد داشت. پیگیری این موضوع معمولاً بر عهده زوج یا وکیل او است تا از ثبت دستور رفع ممنوع الخروجی در مراجع ذی ربط (مانند پلیس گذرنامه) اطمینان حاصل شود. توجه به این نکته ضروری است که ممنوع الخروجی صرفاً در صورت ارتباط مستقیم با پرونده اجرایی مهریه در ثبت رفع می گردد و اگر به دلایل دیگری (مانند بدهی مالیاتی یا سایر پرونده های قضایی) ممنوع الخروجی وجود داشته باشد، انصراف از مهریه تأثیری بر آن ها نخواهد داشت.

اهمیت نقش وکیل متخصص در فرآیند انصراف

پیچیدگی های حقوقی و اداری مرتبط با انصراف از اجرای مهریه، به ویژه تمایز آن با بخشش مهریه و همچنین پیگیری دقیق پیامدهای آن (مانند رفع توقیف و لغو ممنوع الخروجی)، بر اهمیت حضور یک وکیل متخصص در این فرآیند تأکید می کند. یک وکیل مجرب می تواند:

• زوجه را در اتخاذ تصمیم آگاهانه یاری رساند.
• اطمینان حاصل کند که فرم ها و درخواست ها با الفاظ صحیح و بدون اشتباه تکمیل می شوند.
• مدارک لازم را به درستی آماده و ارائه دهد.
• فرآیند ثبت درخواست و دریافت رسید را به دقت پیگیری کند.
• از مختومه شدن کامل پرونده و اعمال تمامی آثار حقوقی انصراف (مانند رفع توقیف اموال و لغو ممنوع الخروجی) اطمینان حاصل کند.
• حقوق زوجه را در برابر هرگونه سوءتفاهم یا اقدام احتمالی از سوی زوج حفظ نماید.

حضور وکیل، به عنوان یک مشاور و نماینده حقوقی، می تواند به زوجه اطمینان خاطر بیشتری داده و از بروز هرگونه خطای احتمالی در این مسیر حساس جلوگیری نماید.

مقایسه اجمالی انصراف از اجرای مهریه در ثبت و دادگاه

مطالبه و اجرای مهریه، هم از طریق اداره ثبت اسناد و املاک و هم از طریق دادگاه های خانواده امکان پذیر است. به تبع این دو مسیر، فرآیند انصراف از ادامه پیگیری مهریه نیز در هر یک از این مراجع، دارای تفاوت های رویه ای خاص خود است. با این حال، اصول بنیادین و تمایز حیاتی بین «انصراف» و «بخشش» در هر دو مرجع ثابت باقی می ماند.

انصراف از اجرای مهریه در اداره ثبت

همانطور که در این مقاله به تفصیل شرح داده شد، انصراف از اجرای مهریه در ثبت، فرآیندی عمدتاً اداری است. زوجه یا وکیل او با مراجعه به واحد اجرای ثبت و ارائه یک درخواست کتبی مبنی بر «انصراف از ادامه عملیات اجرایی»، می تواند پرونده را مختومه کند. این اقدام نسبتاً سریع تر و کم هزینه تر از فرآیند قضایی است. آثار آن نیز شامل توقف اقدامات اجرایی، رفع توقیف اموال و لغو ممنوع الخروجی است.

انصراف از اجرای مهریه در دادگاه

چنانچه زوجه مطالبه مهریه را از طریق دادگاه خانواده آغاز کرده باشد، انصراف از آن نیز باید از طریق همان مرجع صورت پذیرد. این انصراف عموماً در قالب لایحه استرداد دعوا یا اعلام انصراف از ادامه پیگیری به دادگاه تقدیم می شود. دادگاه پس از بررسی لایحه و تأیید انصراف زوجه، قرار رد دعوا را صادر می کند. این قرار به معنای پایان رسیدگی به پرونده در دادگاه است.

تفاوت اصلی در رویه این است که در دادگاه، فرآیند ممکن است کمی زمان برتر باشد و نیاز به تقدیم لایحه و صدور قرار از سوی قاضی داشته باشد. همچنین، هزینه های دادرسی در دادگاه معمولاً بیشتر از هزینه های اجرایی ثبت است.

نکات مشترک و تمایزات کلیدی

• حفظ حق اصلی: در هر دو مرجع (ثبت و دادگاه)، «انصراف از اجرا» به معنای از بین رفتن اصل حق مطالبه مهریه نیست (مگر آنکه با «ابراء» یا «بخشش» همراه باشد). زوجه می تواند در آینده مجدداً برای مطالبه مهریه اقدام کند.
• دقت در الفاظ: در هر دو حالت، استفاده از کلمات دقیق و پرهیز از الفاظی که دلالت بر بخشش یا اسقاط دائمی دین دارد، فوق العاده مهم است.
• نقش وکیل: در هر دو مسیر، حضور وکیل متخصص نه تنها توصیه می شود بلکه می تواند از بسیاری از مشکلات و خطاهای حقوقی جلوگیری کند و به حفظ حقوق زوجه کمک شایانی نماید.

در نهایت، انتخاب مسیر ثبت یا دادگاه برای مطالبه مهریه، و به تبع آن، مسیر انصراف از آن، به شرایط خاص هر پرونده، نوع مهریه، و استراتژی حقوقی که زوجه با مشورت وکیل خود اتخاذ می کند، بستگی دارد. آگاهی از تفاوت های رویه ای و همچنین اصول مشترک، امکان تصمیم گیری آگاهانه و حفظ منافع را فراهم می آورد.

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت دارای مزایای خاصی است که آن را به گزینه ای مطلوب برای بسیاری از زنان تبدیل می کند:

• سرعت بیشتر: فرآیند اجرایی در ثبت معمولاً سریع تر از رسیدگی قضایی در دادگاه است.
• هزینه کمتر: هزینه های اجرایی ثبت، به طور معمول کمتر از هزینه های دادرسی در دادگاه است.
• ممنوع الخروجی فوری: زوجه می تواند بلافاصله پس از تشکیل پرونده اجرایی در ثبت، برای ممنوع الخروجی زوج اقدام کند که این امر فشار مؤثری برای پرداخت مهریه ایجاد می کند.
• عدم شمول مرور زمان: صدور اجرائیه در ثبت مشمول مرور زمان نمی شود، بدین معنا که پرونده اجرایی تا زمان وصول مهریه می تواند باز بماند.

اما این روش دارای معایبی نیز هست که باید مد نظر قرار گیرد:

• تغییر نرخ سکه: اگر مهریه سکه باشد و در طول عملیات اجرایی، قیمت سکه افزایش یابد، اداره ثبت به افزایش قیمت توجه نمی کند و ملاک عمل، نرخ زمان صدور اجرائیه خواهد بود که می تواند به ضرر زوجه تمام شود.
• محدودیت در توقیف اموال: در برخی موارد، قدرت اجرای ثبت در توقیف انواع خاصی از اموال یا الزام به پرداخت ممکن است محدودتر از دادگاه باشد.
• عدم امکان زندانی کردن زوج: از طریق اداره ثبت نمی توان زوج را به دلیل عدم پرداخت مهریه زندانی کرد. این امکان عمدتاً از طریق دادگاه و بر اساس قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی فراهم است.

در مقابل، مطالبه مهریه از طریق دادگاه نیز دارای مزایا و معایب خاص خود است:

• امکان زندانی کردن زوج: در صورت عدم پرداخت مهریه و اثبات اعسار، دادگاه می تواند حکم جلب و حبس زوج را صادر کند که یک اهرم فشار قوی محسوب می شود.
• پوشش موارد پیچیده تر: دادگاه می تواند به دعاوی پیچیده تر مرتبط با مهریه، مانند مهریه عندالاستطاعه یا مواردی که سند رسمی وجود ندارد، رسیدگی کند.
• اعمال نرخ روز: در مطالبه مهریه وجه رایج از طریق دادگاه، معمولاً شاخص بانک مرکزی برای محاسبه نرخ روز مهریه لحاظ می شود.

معایب این روش عبارتند از:

• اطاله دادرسی: فرآیند رسیدگی در دادگاه ها ممکن است طولانی تر باشد و نیازمند جلسات متعدد و مراحل مختلف دادرسی باشد.
• هزینه های دادرسی بیشتر: پرداخت هزینه های دادرسی در دادگاه معمولاً سنگین تر است.
• مشمول مرور زمان اجرائیه: برخلاف ثبت، اجرائیه صادره از دادگاه پس از ۵ سال فاقد اعتبار می شود و زوجه باید مجدداً درخواست صدور اجرائیه نماید.

با توجه به تفاوت های ذکر شده، انتخاب مرجع صحیح برای مطالبه مهریه و همچنین انصراف از آن، نیازمند ارزیابی دقیق شرایط و مشورت با وکیل متخصص است تا بهترین راهکار حقوقی با توجه به منافع زوجه اتخاذ گردد.

در مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، زوجه یا وکیل قانونی او، با در دست داشتن مدارک شناسایی و اصل سند ازدواج، به دفترخانه ای مراجعه می کند که عقد نکاح در آن به ثبت رسیده است. در این مرحله، درخواست کتبی صدور اجرائیه نسبت به تمام یا بخشی از مهریه ارائه می شود. مرجع صالح برای تقدیم این درخواست، طبق ماده ۲ آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی، همان دفتر ازدواج است که عقد نکاح را ثبت کرده است. صدور اجرائیه با درخواست ذی نفع صورت می گیرد و این درخواست باید حتماً کتبی باشد و بر اساس فرم های مخصوصی که توسط سازمان ثبت اسناد و املاک تهیه و در اختیار دفاتر ازدواج قرار می گیرد، تنظیم شود.

این فرم باید شامل اطلاعات دقیق زیر باشد:

• نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه، محل صدور، نام پدر، تاریخ تولد، کد ملی، و محل سکونت درخواست کننده اجرائیه یا نماینده قانونی وی.
• نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه، محل صدور، نام پدر، تاریخ تولد، کد ملی، و محل اقامت متعهد (زوج).
• موضوعی که اجرای آن درخواست شده است (مثلاً مطالبه سکه، وجه نقد، یا هر نوع مهریه دیگر).
• شماره و تاریخ مستند درخواست صدور اجرائیه.

شرایط صدور اجرائیه برای مطالبه مهریه

پس از درخواست زوجه برای صدور اجرائیه، سردفتر باید شرایط خاصی را بررسی کند تا امکان صدور اجرائیه فراهم شود:

1. مطالبه مهریه به موجب سند رسمی باشد: سند ازدواج که مطابق مقررات قانونی تنظیم شده، یک سند رسمی محسوب می شود. در نکاح موقت، برگه ای که سردفتر به عنوان نکاح منقطع تنظیم می کند، سند رسمی نیست و زوجه برای مطالبه مهریه در این موارد باید به دادگاه خانواده مراجعه کند.
2. منجز بودن مهریه و تعهدات: صدور اجرائیه فقط برای تعهداتی امکان پذیر است که در سند به صورت منجز قید شده باشند. منظور از منجز بودن این است که مهریه معلق بر وقوع شرط یا حادثه خاصی نباشد.
3. مهریه و اجرای تعهد موجل نباشد: مهریه می تواند حال (عندالمطالبه) یا موجل باشد. اگر برای پرداخت مهریه مدت زمانی تعیین شده باشد (موجل)، تا فرارسیدن آن مدت، امکان مطالبه از طریق ثبت وجود ندارد. اما اگر مهریه حال یا عندالمطالبه باشد، می توان آن را مطالبه کرد. قید «عندالمطالبه» مهریه را از حال بودن خارج نمی کند و به محض مطالبه، زوج مکلف به پرداخت است.

تکالیف سردفتر در درخواست صدور اجرائیه

مطابق ماده ۵ آیین نامه مذکور، سردفتر با احراز هویت درخواست کننده و تشخیص صلاحیت خود، موظف به انجام اقدامات زیر است:

صدور اجرائیه و ارسال آن به اداره ثبت

سردفتر باید رونوشت سند ازدواج را در برگه های مخصوص، ظرف ۲۴ ساعت و با خط خوانا در سه نسخه تهیه کند. سپس موضوع مهریه (مانند مطالبه سکه یا وجه نقد) را در محل مربوطه قید کرده و ظرف ۴۸ ساعت از تاریخ وصول درخواست، برگه های اجرائیه را امضا و مهر کرده و برای اجرا نزد مسئول اجرای ثبت ارسال نماید و رسید دریافت کند.

مطلع کردن زوج یا ضامن از صدور اجرائیه

سردفتر ازدواج مکلف است پس از صدور اجرائیه، مراتب را از طریق پست سفارشی به آخرین نشانی زوج اطلاع داده و برگه های اجرائیه را به همراه قبض پستی برای او ارسال کند. اداره اجرا نیز پس از دریافت اجرائیه، آن را در دفاتر مربوطه ثبت کرده، پرونده ای تشکیل داده و نام مأمور ابلاغ را در آن درج می کند تا اجرائیه به زوج یا ضامن او ابلاغ شود. از تاریخ ابلاغ اجرائیه، زوج یا ضامن ۱۰ روز مهلت دارد تا دین خود را بپردازد، ترتیبی برای پرداخت آن بدهد، یا مالی را معرفی کند که امکان اجرای سند را فراهم آورد.

توقیف اموال زوج برای مطالبه مهریه

اگر زوج ظرف مدت ۱۰ روز پس از ابلاغ اجرائیه، نسبت به پرداخت مهریه یا توافق بر سر آن اقدامی نکند، زوجه می تواند درخواست توقیف اموال زوج یا ضامن را به اداره اجرا ارائه دهد. در این صورت، اداره اجرا معادل طلب زوجه را از اموال آن ها توقیف می کند. این اموال می تواند شامل موارد زیر باشد:

• اموال منقول: مانند خودرو، موجودی حساب های بانکی.
• اموال غیرمنقول: مانند ملک، باغ.

در صورتی که زوج پس از توقیف اموال نیز مهریه را پرداخت نکند، اموال توقیف شده از طریق مزایده به فروش رسیده و از محل حاصل از فروش، مطالبات زوجه پرداخت می گردد. اگر مهریه به صورت سکه باشد، اداره اجرا نرخ سکه را از بانک مرکزی استعلام می کند و این نرخ ملاک عمل خواهد بود، حتی اگر بعداً تغییر کند.

در صورتی که مهریه وجه رایج باشد، مطابق تبصره ماده ۱۰۲۸ قانون مدنی، ارزش مهریه متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه، نسبت به سال وقوع عقد، توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین و محاسبه می گردد. فرمول محاسبه مهریه به نرخ روز به شرح زیر است:

ارزش مهریه به روز = مبلغ مهریه × (عدد شاخص در سال تأدیه ÷ عدد شاخص در سال وقوع عقد)

در این فرآیند، نقش یک وکیل متخصص خانواده و مهریه در تمامی مراحل، از مطالبه تا انصراف و پیگیری آثار آن، بسیار حائز اهمیت است و می تواند از بروز مشکلات حقوقی و اتلاف وقت جلوگیری کند.

نتیجه گیری

انصراف از اجرای مهریه در اداره ثبت، یک حق قانونی برای زوجه است که می تواند در شرایط خاص و پس از اتخاذ تصمیمات آگاهانه، از آن بهره مند شود. این فرآیند، با رعایت نکات حقوقی دقیق، امکان توقف عملیات اجرایی فعلی را فراهم می آورد، بدون آنکه حق اصلی زوجه بر مهریه از بین برود. تمایز حیاتی میان «انصراف از اجرا» و «ابراء (بخشش) مهریه» اساسی ترین نکته ای است که تمامی افرادی که قصد ورود به این فرآیند را دارند، باید به آن واقف باشند تا از هرگونه سلب دائمی و ناخواسته حق مهریه جلوگیری شود.

پیامدهای انصراف از اجرای مهریه، نظیر معافیت زوج از نیم عشر دولتی، امکان استرداد هزینه های پرداختی توسط زوجه، رفع توقیف از اموال زوج، و لغو ممنوع الخروجی، همگی بیانگر اهمیت این اقدام هستند. این پیامدها، در حالی که تسهیلاتی برای زوج ایجاد می کنند، حق مطالبه مجدد مهریه را برای زوجه کاملاً محفوظ نگه می دارند. انتخاب دقیق واژگان در فرم های مربوطه، مراجعه به مرجع صحیح، و پیگیری مستمر مراحل اداری، تضمین کننده موفقیت در این فرآیند است.

در نهایت، اکیداً توصیه می شود که در تمامی مراحل مربوط به مطالبه، اجرا، و انصراف از مهریه، از مشاوره وکلای متخصص در امور خانواده و مهریه بهره مند شوید. تجربه و دانش حقوقی یک وکیل می تواند راهنمایی ارزشمندی باشد تا زوجه بتواند با اطمینان کامل و حفظ تمامی حقوق قانونی خود، تصمیمات حقوقی صحیح را اتخاذ کرده و از بروز هرگونه چالش یا اشتباهی جلوگیری نماید.