خیانت در امانت جرم درجه چند است
خیانت در امانت، با توجه به اصلاحات قانونی اخیر و به ویژه «قانون کاهش مجازات حبس تعزیری» مصوب سال ۱۳۹۹، به عنوان یک جرم تعزیری درجه شش طبقه بندی می شود. این طبقه بندی، تأثیرات مهمی بر مجازات، شرایط تخفیف، تعلیق و سایر جنبه های حقوقی آن دارد.
مفهوم امانت داری، از دیرباز در فرهنگ ها و نظام های حقوقی مختلف، جایگاهی اساسی داشته است. این اصل، ستون فقرات بسیاری از تعاملات اجتماعی و اقتصادی را تشکیل می دهد و رعایت آن، اساس اعتماد و نظم در جامعه است. در بُعد حقوقی، قانون گذار نیز برای حمایت از این اصل مهم، مقرراتی را وضع نموده و تخطی از آن را جرم انگاری کرده است که از آن با عنوان «خیانت در امانت» یاد می شود. شناخت دقیق ابعاد قانونی این جرم، به ویژه با توجه به تغییرات ایجاد شده در قوانین اخیر، برای افرادی که ممکن است درگیر این موضوع شوند – چه به عنوان شاکی و چه به عنوان متهم – و نیز برای عموم جامعه و متخصصان حقوقی، از اهمیت بالایی برخوردار است. درک صحیح از عناصر تشکیل دهنده، شرایط تحقق، و به خصوص درجه بندی مجازات این جرم، می تواند به افراد در تصمیم گیری های حقوقی و پیگیری های قضایی کمک شایانی کند.
شناخت جرم خیانت در امانت
جرم خیانت در امانت، یکی از جرایم علیه اموال و مالکیت است که ریشه در نقض اعتماد و تعهد دارد. این جرم زمانی محقق می شود که فردی، مالی را که به صورت امانت، اجاره، رهن، وکالت یا هر عنوان دیگری به او سپرده شده، بر خلاف توافق اولیه و با سوء نیت، به ضرر مالک یا متصرف قانونی، تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود کند.
جرم خیانت در امانت چیست؟ (تعریف و مفهوم حقوقی)
از منظر لغوی، «خیانت» به معنای نقض تعهد، عهدشکنی و عدم رعایت امانت داری است. در اصطلاح حقوقی، خیانت در امانت به هر گونه رفتاری اطلاق می شود که امین، مال سپرده شده به او را برخلاف توافق و به قصد اضرار به مالک، مورد سوء استفاده قرار دهد. ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم- تعزیرات و مجازات های بازدارنده) مصوب سال ۱۳۷۵، به عنوان عنصر قانونی اصلی این جرم، بیان می دارد: «هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.»
تمایز خیانت در امانت با سایر جرایم مشابه، از جمله کلاهبرداری و سرقت، از نکات کلیدی در تشخیص این جرم است. در جرم خیانت در امانت، مال با رضایت مالک و به طور قانونی به متهم سپرده می شود، اما متهم بعدها به آن خیانت می کند. در حالی که در سرقت، مال بدون رضایت مالک ربوده می شود و در کلاهبرداری، مال با اغفال و فریب از مالک گرفته می شود. رضایت اولیه مالک در سپردن مال، وجه تمایز اصلی خیانت در امانت با سرقت و کلاهبرداری است.
عناصر و شرایط تشکیل دهنده جرم خیانت در امانت
برای تحقق هر جرمی در نظام حقوقی، وجود سه عنصر اصلی ضروری است: عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر معنوی. جرم خیانت در امانت نیز از این قاعده مستثنی نیست و بررسی دقیق این عناصر، در اثبات یا رد آن نقش حیاتی دارد.
۱. عنصر قانونی
همان طور که پیشتر ذکر شد، عنصر قانونی جرم خیانت در امانت، ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم- تعزیرات و مجازات های بازدارنده) مصوب سال ۱۳۷۵ است. این ماده به صراحت، رفتارهای مجرمانه شامل تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود کردن مال مورد امانت را جرم انگاری کرده و برای آن مجازات تعیین نموده است. این قانون، مبنای اصلی رسیدگی به پرونده های خیانت در امانت در محاکم کیفری است.
۲. عنصر مادی
عنصر مادی جرم خیانت در امانت، شامل مجموعه اعمال و شرایطی است که به صورت خارجی و قابل مشاهده، تحقق جرم را نشان می دهد. این عنصر، خود از چند بخش تشکیل شده است:
- سپردن مال: شرط اساسی این جرم، سپردن مال توسط مالک یا متصرف قانونی به امین است. این سپردن باید با یکی از طرق قانونی مانند امانت، اجاره، رهن، وکالت و یا هر عنوان دیگری که دلالت بر قصد استرداد یا مصرف معین دارد، صورت گیرد. در صورتی که مال بدون اذن و اختیار مالک در دست فردی قرار گیرد، مثلاً پیدا شده باشد، بحث خیانت در امانت مطرح نمی شود.
- موضوع امانت: مالی که به امانت سپرده می شود، می تواند شامل هرگونه مال منقول (مانند خودرو، پول، طلا)، غیرمنقول (مانند زمین، خانه) و یا اسناد و اوراق بهادار (مانند چک، سفته، قبض) باشد. ماهیت مال باید به گونه ای باشد که قابلیت سپردن و استرداد یا مصرف معین را داشته باشد.
- انجام فعل مجرمانه: امین باید یکی از چهار فعل مجرمانه زیر را نسبت به مال امانی مرتکب شود:
- تصاحب: به معنای برخورد مالکانه با مال امانی است؛ یعنی امین، مال دیگری را مال خود بداند و آن را به نفع خود یا دیگری مورد استفاده قرار دهد یا به دیگران منتقل کند. فروش مال امانی، رهن گذاشتن آن یا بخشیدن آن به دیگری از مصادیق بارز تصاحب است.
- استعمال: به کار بردن مال امانی به نفع خود یا دیگری، خارج از حدود اذن مالک. برای مثال، اگر خودرویی برای نگهداری به کسی سپرده شود و او از آن برای مصارف شخصی خود استفاده کند، مرتکب استعمال مال امانی شده است.
- اتلاف: به معنای نابود کردن یا آسیب رساندن به مال امانی به نحوی که دیگر قابل استفاده نباشد یا ارزش آن کاهش یابد. آتش زدن، تخریب یا هرگونه عملی که منجر به از بین رفتن عین مال شود، در این دسته قرار می گیرد.
- مفقود کردن: از دسترس خارج کردن مال امانی با سوء نیت، به گونه ای که دسترسی مالک به آن غیرممکن گردد. مثلاً، پرتاب کردن مال به داخل آب های عمیق یا پنهان کردن آن در مکانی نامعلوم. لازم به ذکر است که مفقود کردن ناشی از اهمال یا سهل انگاری، خیانت در امانت کیفری محسوب نمی شود و تنها مسئولیت حقوقی برای امین به دنبال دارد.
۳. عنصر معنوی
عنصر معنوی یا روانی جرم، به قصد و اراده مجرمانه مرتکب اشاره دارد و از دو جزء اصلی تشکیل می شود:
- سوء نیت عام: به قصد و اراده فرد در انجام یکی از افعال مادی جرم (تصاحب، استعمال، اتلاف یا مفقود کردن) اشاره دارد. یعنی امین باید عمداً و با آگاهی از اینکه مال متعلق به دیگری است، این اعمال را انجام دهد.
- سوء نیت خاص: به قصد ورود ضرر به مالک یا متصرف قانونی مال اشاره می کند. فرد باید با نیت اضرار به صاحب مال، مرتکب فعل مجرمانه شود. وجود رابطه علیت بین فعل ارتکابی و ضرر وارد شده به مالک، برای تحقق عنصر معنوی ضروری است.
بر اساس ماده 674 قانون مجازات اسلامی، برای تحقق جرم خیانت در امانت، وجود همزمان سه عنصر قانونی، مادی و معنوی (سوء نیت عام و خاص) الزامی است و نبود هر یک از این عناصر، مانع از اثبات و مجازات جرم خواهد شد.
چه زمانی جرم خیانت در امانت محقق می شود؟ (شرایط عملی)
جرم خیانت در امانت، یک جرم مقید به نتیجه است. این بدان معناست که تحقق آن، علاوه بر وجود عناصر سه گانه، نیازمند ورود ضرر به مالک یا متصرف مال است. زمانی که مال به امین سپرده می شود، انتظار می رود که او به تعهدات خود عمل کرده و مال را نگهداری، استرداد یا به مصرف معین برساند. حال اگر امین، با سوء نیت و قصد اضرار، به یکی از شیوه های تصاحب، استعمال، اتلاف یا مفقود کردن، مال را مورد تعرض قرار دهد و در نتیجه این عمل، ضرری به مالک وارد شود، جرم خیانت در امانت به صورت عملی محقق شده است.
در واقع، صرف اینکه فردی مالی را به امانت داشته باشد و به هر دلیلی آن را مسترد نکند، لزوماً به معنای خیانت در امانت نیست. عدم استرداد باید همراه با سوء نیت و قصد اضرار باشد تا وصف کیفری پیدا کند. اگر عدم استرداد به دلیل عواملی خارج از اراده امین (مانند سرقت مال از امین) یا سهل انگاری بدون قصد ضرر باشد، ممکن است تنها مسئولیت حقوقی برای امین ایجاد کند.
درجه بندی و مجازات جرم خیانت در امانت
شناخت مجازات و درجه بندی جرم خیانت در امانت، به ویژه پس از اصلاحات قانونی اخیر، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این اطلاعات برای شاکیان جهت پیگیری حقوق خود و برای متهمان جهت آگاهی از حقوق و دفاعیاتشان ضروری است.
مجازات خیانت در امانت در قانون جدید (مصوب ۱۳۹۹)
پیش از تصویب «قانون کاهش مجازات حبس تعزیری» در سال ۱۳۹۹، مجازات جرم خیانت در امانت طبق ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی، حبس از شش ماه تا سه سال بود. اما با تصویب این قانون، که در راستای سیاست حبس زدایی و کاهش جمعیت کیفری زندان ها صورت گرفت، مجازات بسیاری از جرایم تعزیری، از جمله خیانت در امانت، تعدیل یافت.
بر این اساس، مجازات حبس برای جرم خیانت در امانت، به سه ماه تا یک سال و شش ماه حبس تقلیل پیدا کرد. این تغییر، تأثیرات گسترده ای بر جنبه های مختلف رسیدگی به این جرم، از جمله قابل گذشت بودن و امکان اعمال نهادهای ارفاقی مانند تعلیق و تخفیف، گذاشته است.
خیانت در امانت جرم درجه چند است؟ (پاسخ کلیدی و تفصیلی)
با توجه به حداکثر مجازات حبس مقرر برای جرم خیانت در امانت در قانون جدید (یک سال و شش ماه)، جرم خیانت در امانت، درجه ۶ تعزیری محسوب می شود. طبقه بندی جرایم تعزیری به هشت درجه، بر اساس حداکثر مجازات حبس یا جزای نقدی آنها صورت می گیرد و هر درجه، پیامدهای حقوقی خاص خود را دارد.
توضیح درجات جرایم تعزیری
برای درک بهتر جایگاه جرم خیانت در امانت، لازم است با سیستم درجه بندی جرایم تعزیری در قانون مجازات اسلامی آشنا شویم. این درجات از یک تا هشت، شامل مجازات های حبس و جزای نقدی به شرح زیر هستند (بر اساس ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی):
| درجه جرم | مجازات حبس | مجازات جزای نقدی | اهمیت (مثال و تبعات) |
|---|---|---|---|
| درجه ۱ | بیش از ۲۵ سال | بیش از ۱ میلیارد ریال | شدیدترین جرایم، مانند افساد فی الارض |
| درجه ۲ | بیش از ۱۵ تا ۲۵ سال | بیش از ۵۰۰ میلیون تا ۱ میلیارد ریال | جرایم سنگین |
| درجه ۳ | بیش از ۱۰ تا ۱۵ سال | بیش از ۲۲۰ میلیون تا ۵۰۰ میلیون ریال | |
| درجه ۴ | بیش از ۵ تا ۱۰ سال | بیش از ۱۰۰ میلیون تا ۲۲۰ میلیون ریال | |
| درجه ۵ | بیش از ۲ تا ۵ سال | بیش از ۵۰ میلیون تا ۱۰۰ میلیون ریال | |
| درجه ۶ | بیش از ۶ ماه تا ۲ سال (در قانون جدید خیانت در امانت: ۳ ماه تا ۱.۵ سال) | بیش از ۲۰ میلیون تا ۵۰ میلیون ریال (برای خیانت در امانت: ۲۴ میلیون تا ۱۲۰ میلیون ریال) | خیانت در امانت در این دسته قرار می گیرد. |
| درجه ۷ | ۹۱ روز تا ۶ ماه | بیش از ۱۰ میلیون تا ۲۰ میلیون ریال | |
| درجه ۸ | تا ۹۱ روز | تا ۱۰ میلیون ریال | خفیف ترین جرایم |
اهمیت و تبعات درجه ۶ بودن جرم خیانت در امانت
طبقه بندی خیانت در امانت به عنوان جرم درجه ۶، پیامدهای حقوقی و قضایی متعددی دارد که در ادامه به تفصیل بررسی می شوند:
۱. تخفیف مجازات
طبق قانون، قاضی می تواند در صورت وجود جهات تخفیف، مجازات را تا یک یا دو درجه کاهش دهد. با توجه به اینکه حداقل مجازات حبس برای خیانت در امانت سه ماه است، کاهش یک درجه به حبس درجه ۷ (۹۱ روز تا ۶ ماه) و کاهش دو درجه به حبس درجه ۸ (تا ۹۱ روز) منجر می شود. این بدان معناست که در صورت وجود شرایط، امکان صدور حکم حبس کمتر از سه ماه یا تبدیل آن به جزای نقدی درجه ۶ (۲۴ میلیون تا ۱۲۰ میلیون ریال) وجود دارد. نکته مهم اینجاست که برای اعمال تخفیف مؤثر، قاضی باید مجازاتی کمتر از حداقل مجازات قانونی (سه ماه) تعیین کند، وگرنه صرف تعیین مجازات در بازه درجه ۷، عملاً تخفیف محسوب نمی شود.
۲. تعویق صدور حکم
تعویق صدور حکم به معنای این است که دادگاه، پس از احراز مجرمیت متهم، صدور حکم را برای مدتی معین (شش ماه تا دو سال) به تعویق می اندازد. این نهاد ارفاقی برای جرایم تعزیری درجه شش تا هشت و در صورت وجود شرایط خاص قابل اعمال است. این شرایط شامل وجود جهات تخفیف، پیش بینی اصلاح مرتکب، جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیبات جبران، و فقدان سابقه کیفری مؤثر متهم است.
۳. تعلیق اجرای مجازات
تعلیق اجرای مجازات به این مفهوم است که دادگاه، پس از صدور حکم محکومیت قطعی، اجرای تمام یا بخشی از مجازات را برای مدت یک تا پنج سال متوقف می کند. این امکان برای جرایم تعزیری درجه سه تا هشت، از جمله خیانت در امانت (که درجه شش است)، فراهم است. اگر در دوره تعلیق، محکوم مرتکب جرم جدیدی نشود و به شرایط تعیین شده توسط دادگاه عمل کند، مجازات به طور کامل ساقط می شود. شرایط تعلیق نیز مانند تعویق صدور حکم، شامل فقدان سابقه کیفری مؤثر و پیش بینی اصلاح مرتکب است.
۴. آزادی مشروط
آزادی مشروط یکی دیگر از نهادهای ارفاقی است که به محکومان به حبس این امکان را می دهد تا پس از تحمل بخشی از مجازات (حداقل یک سوم مجازات برای جرایم تا ۱۰ سال حبس)، تحت شرایط خاص و با نظر دادگاه، زودتر از موعد آزاد شوند. با توجه به اینکه حداکثر مجازات خیانت در امانت یک سال و شش ماه است، محکومان این جرم می توانند با تحمل یک سوم مجازات و اثبات حسن رفتار، جبران ضرر و نداشتن سابقه قبلی استفاده از آزادی مشروط، از این نهاد بهره مند شوند.
۵. مجازات های جایگزین حبس
مجازات های جایگزین حبس شامل خدماتی مانند خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، دوره مراقبت و غیره است که جایگزین مجازات حبس می شوند. اما در جرایم عمدی، امکان استفاده از این مجازات ها فقط در صورتی است که حداکثر مجازات حبس تا یک سال باشد. از آنجا که حداکثر مجازات حبس برای خیانت در امانت یک سال و شش ماه است، امکان استفاده از مجازات های جایگزین حبس برای این جرم وجود ندارد.
۶. قابل گذشت بودن یا نبودن
یکی از مهم ترین تغییرات در خصوص جرم خیانت در امانت با تصویب «قانون کاهش مجازات حبس تعزیری» مصوب ۱۳۹۹، تغییر وضعیت آن از یک جرم غیرقابل گذشت به یک جرم قابل گذشت است. این بدان معناست که با گذشت شاکی خصوصی در هر مرحله از رسیدگی (از زمان شکایت تا اجرای حکم)، پرونده کیفری متوقف شده و تعقیب یا مجازات متهم متوقف می شود. این تغییر، امکان سازش و حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات را افزایش داده است.
۷. مرور زمان
مرور زمان، به معنای سپری شدن مدت زمان معینی است که پس از آن، حق تعقیب، صدور حکم یا اجرای مجازات از بین می رود. در جرایم قابل گذشت، مانند خیانت در امانت، مرور زمان تعقیب کیفری یک سال از تاریخ اطلاع شاکی از وقوع جرم است. اگر شاکی در این مدت اقدام به شکایت نکند، دعوای عمومی ساقط و متهم قابل تعقیب نخواهد بود.
۸. مجازات شریک و معاون در جرم خیانت در امانت
افرادی که در ارتکاب جرم خیانت در امانت نقش دارند، بسته به نوع مشارکتشان، مجازات می شوند:
- مجازات شریک: شریک جرم کسی است که با عمل مستقیم خود، در کنار مرتکب اصلی، جرم را محقق می کند. مجازات شریک در جرم خیانت در امانت، همانند مجازات مرتکب اصلی، یعنی سه ماه تا یک سال و شش ماه حبس (درجه شش) خواهد بود.
- مجازات معاون: معاون جرم کسی است که بدون انجام فعل اصلی مجرمانه، در تسهیل ارتکاب جرم یا ترغیب مرتکب نقش داشته باشد. مجازات معاون، طبق قانون، یک تا دو درجه پایین تر از مجازات جرم اصلی است. بنابراین، مجازات معاون در خیانت در امانت می تواند حبس تعزیری درجه ۷ (۹۱ روز تا ۶ ماه) یا درجه ۸ (تا ۹۱ روز) باشد که تعیین آن به تشخیص قاضی بستگی دارد.
۹. مجازات های تکمیلی
دادگاه می تواند در خصوص جرایم تعزیری، علاوه بر مجازات اصلی، مجازات های تکمیلی را نیز تعیین کند. این مجازات ها، که در ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی به آنها اشاره شده، می تواند شامل محرومیت از حقوق اجتماعی، اقامت اجباری در محل معین، منع اشتغال به شغل خاص و سایر موارد باشد. تعیین مجازات تکمیلی برای خیانت در امانت، در اختیار قاضی است و به تشخیص او از شرایط پرونده و شخصیت مرتکب بستگی دارد.
رد مال در جرم خیانت در امانت
یکی از نکات مهم در دعاوی خیانت در امانت، موضوع رد مال است. باید توجه داشت که دادگاه کیفری، تنها به جنبه کیفری جرم (یعنی مجازات حبس) رسیدگی می کند. حکم به رد عین مال یا جبران خسارت وارده، از جمله صلاحیت های دادگاه حقوقی است. بنابراین، شاکی برای مطالبه مال خود یا جبران ضرر و زیان ناشی از خیانت در امانت، باید علاوه بر شکایت کیفری، دادخواست حقوقی جداگانه ای را به دادگاه صالح حقوقی تقدیم کند. البته، در مواردی دادگاه کیفری می تواند در ضمن حکم کیفری به رد مال نیز حکم دهد، اما اصل بر این است که برای جبران خسارت، طرح دعوای حقوقی ضروری است.
روند رسیدگی به جرم خیانت در امانت
پیگیری جرم خیانت در امانت نیازمند آگاهی از روند قانونی و مراحل صحیح شکایت است. درک این فرآیند می تواند به شاکیان در تسریع رسیدگی به پرونده و حصول نتیجه مطلوب کمک کند.
راه های اثبات جرم خیانت در امانت
اثبات جرم خیانت در امانت، مستلزم احراز هر سه عنصر قانونی، مادی و معنوی آن است. شاکی باید مدارک و مستندات کافی برای اثبات این عناصر را به دادگاه ارائه دهد. مهمترین راه های اثبات عبارتند از:
- سندیت سپردن مال: ارائه رسید، قرارداد امانت، اجاره نامه، سند رهن، وکالت نامه یا هر مدرکی که نشان دهنده سپردن مال به امین باشد.
- شهادت شهود: اگر افرادی شاهد سپردن مال یا اعمال مجرمانه امین بوده اند، شهادت آن ها می تواند دلیل مهمی باشد.
- اقرار متهم: اقرار صریح یا ضمنی متهم به ارتکاب خیانت.
- دلایل و قرائن: گزارش پلیس، اظهارنامه، پیامک ها، مکاتبات، تصاویر و هرگونه قرینه و اماره ای که بر قصد مجرمانه امین و ورود ضرر به شاکی دلالت کند.
- کارشناسی: در مواردی که ارزش مال یا میزان ضرر نیاز به ارزیابی تخصصی داشته باشد.
دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم خیانت در امانت
صلاحیت رسیدگی به جرم خیانت در امانت در مرحله اولیه، با دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم است. دادسرا پس از دریافت شکوائیه و انجام تحقیقات مقدماتی، در صورت احراز وقوع جرم و کافی بودن ادله، قرار جلب به دادرسی و سپس کیفرخواست صادر می کند و پرونده را به دادگاه صالح ارسال می نماید. دادگاه صالح برای رسیدگی ماهوی و صدور حکم در خصوص این جرم، دادگاه کیفری دو است.
مراحل و نحوه شکایت از جرم خیانت در امانت
روند شکایت از جرم خیانت در امانت به صورت زیر است:
- جمع آوری مستندات: شاکی ابتدا باید تمامی مدارک و مستندات مربوط به سپردن مال و خیانت امین را جمع آوری کند.
- مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: شکوائیه (فرم مخصوص شکایت کیفری) باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به انضمام مستندات ارائه شود.
- ارجاع به دادسرا: پس از ثبت، پرونده به دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم ارجاع می شود.
- تحقیقات مقدماتی: بازپرس یا دادیار در دادسرا، تحقیقات لازم را انجام می دهد، از طرفین اظهارات را اخذ می کند و دلایل و مدارک را بررسی می نماید.
- شورای حل اختلاف: در برخی موارد، پرونده ابتدا به شورای حل اختلاف ارجاع می شود تا امکان صلح و سازش بین طرفین بررسی شود.
- صدور قرار نهایی در دادسرا:
- در صورت احراز جرم و کفایت ادله، قرار جلب به دادرسی صادر و پس از تأیید دادستان، کیفرخواست تنظیم می شود.
- در صورت عدم کفایت ادله یا گذشت شاکی، قرار منع تعقیب یا موقوفی تعقیب صادر می شود.
- ارسال پرونده به دادگاه کیفری دو: در صورت صدور کیفرخواست، پرونده جهت رسیدگی و صدور حکم نهایی به دادگاه کیفری دو ارسال می شود.
نمونه شکوائیه جرم خیانت در امانت
شکوائیه
شاکی: [نام و نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس]
مشتکی عنه: [نام و نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس]
موضوع شکایت: خیانت در امانت
دلایل و منضمات: [رسید امانت/قرارداد/شهادت شهود/اظهارنامه شماره … مورخ …/تصویر کارت ملی]
شرح شکایت:
با سلام و احترام، به استحضار عالی می رساند؛ مشتکی عنه به نام [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه]، مورخ [تاریخ]، تعداد [تعداد و نوع مال، مثلاً ۵۰ عدد سکه بهار آزادی تمام بهار آزادی طرح جدید] یا [یک دستگاه خودروی سمند مدل ۱۳۹۸ به شماره پلاک ایران …], به ارزش تقریبی [مبلغ] ریال را به عنوان امانت و با شرط استرداد در تاریخ [تاریخ مقرر برای استرداد] یا به مصرف معین [شرح مصرف] از اینجانب دریافت نموده است. فتوکپی رسید امانت/قرارداد و سایر مستندات دال بر امانت گذاری و شرایط آن پیوست شکوائیه می باشد.
متاسفانه، علیرغم مراجعات و پیگیری های مکرر اینجانب و ارسال اظهارنامه رسمی شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه]، مشتکی عنه از استرداد مال امانی امتناع ورزیده و با سوء نیت، مال مذکور را تصاحب / استعمال / تلف / مفقود (یکی از موارد را انتخاب کنید) نموده است که این عمل منجر به ورود ضرر به اینجانب گردیده است.
لذا بنا به مراتب فوق و با استناد به ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی، تقاضای رسیدگی و تعقیب کیفری نامبرده و صدور حکم مقتضی از محضر محترم دادگاه را استدعا دارم.
نتیجه گیری
جرم خیانت در امانت، به عنوان یکی از جرایم مهم در حوزه اموال و مالکیت، دارای ابعاد حقوقی پیچیده ای است. تغییرات ایجاد شده در قانون مجازات اسلامی، به ویژه «قانون کاهش مجازات حبس تعزیری» مصوب ۱۳۹۹، که مجازات این جرم را به حبس سه ماه تا یک سال و شش ماه تقلیل داده و آن را در درجه ۶ تعزیری قرار داده است، پیامدهای گسترده ای در روند رسیدگی و اعمال نهادهای ارفاقی داشته است. از قابل گذشت شدن این جرم و امکان اعمال نهادهایی مانند تخفیف، تعویق صدور حکم، تعلیق اجرای مجازات و آزادی مشروط، تا عدم امکان اعمال مجازات های جایگزین حبس، همگی نشان از اهمیت شناخت دقیق این تغییرات دارند.
اثبات این جرم نیازمند ارائه مستندات کافی برای هر سه عنصر قانونی، مادی و معنوی است و رسیدگی به آن در صلاحیت دادسرای عمومی و انقلاب و سپس دادگاه کیفری دو قرار دارد. با توجه به پیچیدگی های حقوقی و اهمیت تبعات این جرم، برای شاکیان، متهمان و تمامی افراد درگیر، توصیه می شود پیش از هر اقدامی، با وکیل متخصص در امور کیفری مشاوره نموده و از راهنمایی های حقوقی بهره مند شوند تا از تضییع حقوق خود جلوگیری به عمل آورند و بهترین مسیر قانونی را دنبال کنند.