به تحقق پیوستن تهدید، ارتکاب جرمی مستقل است.

عبارت به تحقق پیوستن تهدید در ادبیات حقوقی به معنای عملی شدن آنچه مورد تهدید قرار گرفته است. این اصطلاح بیانگر آن است که اگر فردی که تهدید کرده، نیت خود را عملی سازد، جرم اولیه (تهدید) به یک جرم جدید و مستقل تبدیل می شود. در چنین حالتی، دیگر با صرف تهدید مواجه نیستیم، بلکه عمل مجرمانه دیگری مانند قتل، ضرب و جرح یا تخریب به وقوع پیوسته است که مجازات مخصوص خود را دارد و مفهوم تهدید صرفاً می تواند به عنوان قرینه ای در پرونده مطرح شود.

شناخت دقیق مفهوم حقوقی تهدید و تمایز آن از عملی شدن مفاد تهدید، برای هر شهروندی حیاتی است. این آگاهی به افراد کمک می کند تا در صورت مواجهه با چنین موقعیتی، ضمن حفظ امنیت و حقوق خود، تصمیمات آگاهانه ای برای پیگیری قانونی اتخاذ کنند. در این راستا، بررسی جامع ابعاد قانونی تهدید، از تعریف و عناصر تشکیل دهنده آن گرفته تا انواع، شرایط تحقق و مجازات های مربوطه در قانون جمهوری اسلامی ایران ضروری است.

مفهوم حقوقی تهدید و جایگاه آن در قانون

تهدید، رفتاری است که آرامش روانی و امنیت اشخاص را مورد هدف قرار می دهد. این عمل، علاوه بر آسیب های روحی و روانی، می تواند زمینه ساز ارتکاب جرائم جدی تر در جامعه باشد. از این رو، قانون گذار، این فعل را به عنوان یک جرم مستقل شناسایی کرده و برای آن مجازات تعیین نموده است.

تعریف لغوی و عرفی تهدید

در معنای لغوی و عرفی، تهدید به معنای ایجاد ترس، بیم و وحشت در دیگری است؛ با این هدف که فرد تهدیدشونده را وادار به انجام یا عدم انجام کاری برخلاف میل باطنی اش کند. این ترساندن می تواند از طریق کلام، نوشتار، اشاره یا حتی رفتارهای خاصی که نمادی از قصد آسیب رساندن هستند، صورت گیرد.

تهدید در بستر حقوقی ایران

در نظام حقوقی ایران، برخلاف بسیاری از جرائم دیگر، قانون گذار تعریف صریح و واحدی از جرم تهدید ارائه نکرده است. در عوض، با تدوین مواد قانونی مختلف، مصادیق و شرایطی را برشمرده که تحت عنوان تهدید قابل پیگیری کیفری هستند. این رویکرد قانون گذار نشان دهنده اهمیت شناسایی تهدید به عنوان جرمی است که امنیت روانی و کرامت اشخاص را نشانه می گیرد. ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم – تعزیرات و مجازات های بازدارنده) از جمله مهمترین مواد در جرم انگاری تهدید است. تهدید نه تنها به سلامت جسمانی، بلکه به حیثیت، آبرو و منافع مالی افراد نیز می تواند آسیب برساند.

تفاوت تهدید با هشدار قانونی

باید بین تهدید مجرمانه و یک هشدار قانونی تمایز قائل شد. اگر فردی برای احقاق حق خود، به دیگری اعلام کند که در صورت عدم انجام تعهد یا تضییع حقوق وی، از طریق مراجع قانونی (مانند طرح شکایت در دادسرا یا اقامه دعوا در دادگاه) اقدام خواهد کرد، این عمل تحت عنوان تهدید کیفری قرار نمی گیرد. زیرا این اقدام، در چارچوب قانون و برای پیگیری حقوق مشروع صورت می گیرد و هدف آن، اعمال غیرقانونی و ایجاد رعب و وحشت نامشروع نیست.

عناصر تشکیل دهنده جرم تهدید

برای اینکه یک عمل در نظام حقوقی ایران به عنوان «جرم تهدید» شناخته و قابلیت پیگیری کیفری داشته باشد، لازم است سه رکن اساسی جرم، یعنی عناصر قانونی، مادی و معنوی به صورت همزمان محقق شوند.

۱. عنصر قانونی

عنصر قانونی به این معناست که عمل ارتکابی باید صراحتاً در قانون به عنوان جرم شناخته شده و برای آن مجازات تعیین شده باشد. در خصوص جرم تهدید، مواد قانونی متعددی در قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم – تعزیرات و مجازات های بازدارنده) به این موضوع اختصاص یافته اند که مهمترین آن ها عبارتند از:

• ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی: این ماده کلی ترین و پرکاربردترین ماده در خصوص جرم تهدید است و به تهدید به قتل، ضررهای نفسی، شرفی، مالی یا افشای سر نسبت به خود یا بستگان شخص می پردازد.
• ماده ۶۶۸ قانون مجازات اسلامی: این ماده ناظر بر مواردی است که فرد با جبر و قهر یا با اکراه و تهدید، دیگری را ملزم به دادن نوشته، سند، امضا یا مهر نماید یا سندی که متعلق به او یا سپرده به اوست، از وی بگیرد.
• ماده ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی: این ماده به تهدید با استفاده از چاقو یا هر نوع سلاح دیگر اختصاص دارد که در آن تظاهر، قدرت نمایی یا استفاده از سلاح برای مزاحمت، اخاذی یا تهدید مورد جرم انگاری قرار گرفته است.

۲. عنصر مادی

عنصر مادی جرم تهدید شامل رفتار فیزیکی و قابل مشاهده ای است که توسط مرتکب انجام می شود و نتایج بیرونی آن قابل درک است. این عنصر، صرفاً شامل نیت و قصد نیست و باید به فعلیت برسد.

• فعل مثبت: تهدید باید از طریق یک عمل مثبت و ملموس صورت گیرد. این عمل می تواند گفتار (تهدید کلامی)، نوشتار (پیامک، نامه، ایمیل)، اشاره (نشان دادن سلاح، حرکات دست) یا هر رفتار دیگری باشد که به وضوح قصد ایجاد ترس را منتقل کند. صرف داشتن نیت یا فکر تهدید، بدون بروز خارجی، جرم محسوب نمی شود.
• موضوع تهدید: موضوع تهدید باید شامل ضررهای مشخصی باشد که در قانون به آن اشاره شده است. این ضررها می توانند شامل ضررهای نفسی (جانی و بدنی)، شرفی (آبرویی)، مالی یا افشای سر باشند. تهدید باید ناظر به یکی از این موارد یا مجموعه ای از آن ها باشد.
• ایجاد رعب و وحشت: تهدید باید در شخص تهدیدشونده، بیم و ترس منطقی ایجاد کند. این ترس باید به اندازه ای باشد که او را تحت تأثیر قرار دهد و امکان دارد او را وادار به انجام یا عدم انجام کاری کند.

۳. عنصر معنوی (سوءنیت)

عنصر معنوی یا روانی جرم، به قصد و اراده مرتکب برای انجام عمل مجرمانه اشاره دارد. در جرم تهدید، این عنصر از دو بخش تشکیل می شود:

• قصد عام (قصد تهدید): مرتکب باید قصد ترساندن و ارعاب طرف مقابل را داشته باشد. او آگاهانه و با اراده، رفتار تهدیدآمیز را انجام می دهد.
• قصد خاص (عدم نیاز به قصد عملی کردن تهدید): برای تحقق جرم تهدید، لازم نیست که تهدیدکننده واقعاً قصد عملی کردن آنچه را که تهدید کرده است، داشته باشد. صرف بیان تهدید و ایجاد ترس در مخاطب، برای تکمیل جرم کفایت می کند. به عنوان مثال، اگر فردی دیگری را به قتل تهدید کند، حتی اگر واقعاً قصد قتل نداشته باشد، نفس عمل تهدید جرم محسوب می شود.

انواع تهدید در قانون ایران و مصادیق آن

قانون گذار ایرانی، با توجه به نوع ضرر مورد تهدید، مصادیق گوناگونی از جرم تهدید را شناسایی کرده است که در مواد قانونی مختلف به آن ها اشاره شده است. درک این دسته بندی ها برای تشخیص دقیق نوع جرم و پیگیری صحیح قانونی ضروری است.

۱. تهدید به ضررهای جانی (نفسی)

این نوع تهدید به آسیب رساندن به جان یا سلامت جسمانی شخص تهدیدشونده یا بستگان وی مربوط می شود. مصادیق آن شامل تهدید به قتل، ضرب و جرح، قطع عضو، ربودن و سایر صدمات بدنی است. برای مثال، گفتن «تو را خواهم کشت» یا «تو را مجروح خواهم کرد» از مصادیق تهدید جانی است.

۲. تهدید به ضررهای شرفی (آبرویی)

تهدید شرفی، شامل هر عملی است که به آبرو، حیثیت، شرافت یا ناموس فرد تهدیدشونده یا بستگان وی لطمه وارد کند. این نوع تهدید می تواند شامل افشای اطلاعات خصوصی، انتشار اکاذیب، تهمت زدن، یا هر عملی باشد که موجب بی آبرویی و هتک حیثیت گردد. «آبرویت را می برم» یا «اطلاعات شرم آور تو را فاش می کنم» نمونه های این نوع تهدید هستند.

۳. تهدید به ضررهای مالی

این دسته از تهدیدات به وارد آوردن خسارت به اموال و منافع مالی شخص تهدیدشونده یا بستگان او می پردازد. مصادیق آن شامل تهدید به تخریب اموال، سرقت، آتش زدن دارایی ها، یا هرگونه عملی که موجب زیان مالی شود. مثلاً، تهدید به «خانه ات را آتش می زنم» یا «ماشینت را نابود می کنم» از مصادیق تهدید مالی است.

۴. تهدید به افشای سرّ

تهدید به افشای سرّ، زمانی مطرح می شود که فردی، دیگری را به افشای اموری که محرمانه تلقی می شوند و افشای آن ها می تواند موجب ضرر مادی یا معنوی برای شخص یا بستگانش شود، تهدید کند. ملاک تشخیص سر بودن یک موضوع، معمولاً عرف جامعه است. اطلاعاتی که افراد عموماً آن را مخفی نگه می دارند و افشای آن موجب آسیب می شود، سر محسوب می گردد. برای مثال، تهدید به افشای بیماری خاص، مشکلات مالی یا مسائل خانوادگی خصوصی می تواند از مصادیق این نوع تهدید باشد.

۵. تهدید با استفاده از سلاح (ماده ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی)

این نوع تهدید ویژگی های خاص خود را دارد و با سایر تهدیدات متفاوت است. طبق ماده ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی، هر کس با استفاده از چاقو یا هر نوع سلاح دیگر تظاهر یا قدرت نمایی کند یا آن را وسیله مزاحمت اشخاص یا اخاذی یا تهدید قرار دهد، به مجازات خاصی محکوم خواهد شد. تفاوت اصلی این ماده با ماده ۶۶۹، نیاز به وجود ابزار خاص (سلاح) است و در این حالت، تهدید به هر نحوی که با سلاح صورت گیرد، مشمول این ماده می شود. این جرم حتی در صورتی که تهدیدشونده ترسی هم نداشته باشد، قابل پیگیری است.

۶. تهدید به منظور اخذ سند یا مال (ماده ۶۶۸ قانون مجازات اسلامی)

این ماده به حالتی می پردازد که تهدید با هدف خاصی صورت می گیرد: مجبور کردن دیگری به دادن نوشته، سند، امضا یا مهر، یا گرفتن سندی که متعلق به او یا به وی سپرده شده است. مجازات این جرم با ماده ۶۶۹ متفاوت است و شدت بیشتری دارد، چرا که علاوه بر تهدید، شامل سلب اراده و اکراه برای انتقال مال یا سند نیز می شود.

شرایط تحقق جرم تهدید و مسئولیت کیفری وابسته

تحقق جرم تهدید، نیازمند وجود شرایطی است که در صورت فقدان هر یک از آن ها، عمل ارتکابی، دیگر عنوان مجرمانه تهدید را به خود نمی گیرد. این شرایط، برای تفکیک اقدامات مجرمانه از رفتار عادی و تعیین دامنه مسئولیت کیفری ضروری هستند.

۱. معین و مشخص بودن موضوع تهدید

تهدید باید صریح، واضح و قابل درک باشد. الفاظ و عباراتی که به کار برده می شوند، نباید مبهم یا کلی باشند. تهدیدکننده باید به وضوح به یکی از ضررهای نفسانی، شرفی، مالی یا افشای سر اشاره کند، به نحوی که برای شخص تهدیدشونده و مراجع قضایی، ابهامی در خصوص ماهیت و نوع ضرر مورد نظر وجود نداشته باشد. برای مثال، عباراتی مانند «حسابت را می رسم» یا «کاری می کنم که مرغان هوا به حالت گریه کنند» به دلیل عدم وضوح موضوع ضرر، معمولاً تهدید مجرمانه تلقی نمی شوند.

۲. مؤثر بودن تهدید بر شخص تهدیدشونده

تهدید باید قابلیت ایجاد بیم و ترس منطقی در شخص تهدیدشونده را داشته باشد. این مؤثر بودن امری نسبی است و به اوضاع و شرایط طرفین (شخصیت، موقعیت اجتماعی، توانایی جسمی) بستگی دارد. اگر فردی ناتوان و ضعیف، شخصی قدرتمند و نیرومند را به صدمات بدنی تهدید کند و این تهدید هیچ ترسی در فرد قدرتمند ایجاد نکند، نمی توان آن را به عنوان تهدید مؤثر و مجرمانه تلقی کرد. ملاک، ایجاد ترسی است که فرد متعارف در آن موقعیت از آن بیمناک باشد.

۳. نامشروع و غیرقانونی بودن عمل تهدیدآمیز

عمل مورد تهدید باید ذاتاً نامشروع و غیرقانونی باشد. همانطور که پیشتر ذکر شد، اگر کسی برای احقاق حق خود، تهدید به شکایت قانونی در مراجع ذی صلاح کند، این عمل تهدید مجرمانه محسوب نمی شود. تهدید به انجام عملی که در ذات خود قانونی است، حتی اگر با قصد فشار وارد کردن باشد، از دایره جرم تهدید خارج است. بنابراین، تهدید باید به انجام عملی اشاره داشته باشد که ارتکاب آن، خود جرم یا عملی خلاف قانون باشد.

۴. رسیدن تهدید به سمع (اطلاع) تهدیدشونده

تهدید تنها زمانی می تواند مؤثر باشد و جرم تلقی شود که به اطلاع شخص تهدیدشونده رسیده باشد. اگر کسی در غیاب دیگری او را تهدید کند و فرد تهدیدشونده هرگز از این تهدید مطلع نشود، عنصر مادی جرم به طور کامل محقق نشده و جرم تهدید به وقوع نپیوسته است. این اطلاع می تواند از طریق مستقیم (حضوری، تلفنی) یا غیرمستقیم (پیامک، ایمیل، نامه) صورت پذیرد.

تهدید و اکراه به ارتکاب جرم

یکی از ابعاد مهم تهدید، نقش آن در اکراه (مجبور کردن) دیگری به ارتکاب جرم است. در این حالت، تهدیدکننده با استفاده از ترس و ارعاب، دیگری را وادار به انجام عملی مجرمانه می کند. مسئولیت کیفری در این موارد، با توجه به شدت اکراه و نوع جرم ارتکابی متفاوت است:

• اگر تهدید به حدی باشد که سلب اراده از اکراه شونده کند، اکراه شونده مجازات نمی شود و تمامی مسئولیت متوجه اکراه کننده خواهد بود (ماده ۱۵۱ قانون مجازات اسلامی).
• در صورتی که اکراه تنها سلب رضایت کند و اراده باقی باشد، اکراه کننده به عنوان معاونت در جرم و اکراه شونده به عنوان مباشر جرم تحت تعقیب قرار می گیرد (بند الف ماده ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی).
• در خصوص اکراه بر قتل، استثنائی وجود دارد. طبق ماده ۳۷۵ قانون مجازات اسلامی، اکراه بر قتل هرگز مجوز قتل نیست و اگر کسی حتی از روی اکراه، دیگری را به قتل برساند، قصاص می شود. در این حالت، اکراه کننده به حبس ابد محکوم می گردد، مگر آنکه اکراه شونده طفل غیرممیز یا مجنون باشد که در این صورت فقط اکراه کننده محکوم به قصاص می شود.

مجازات قانونی جرم تهدید و راه های اثبات آن

شناخت مجازات های قانونی مربوط به جرم تهدید و ادله اثبات آن، از جمله مهمترین جنبه های حقوقی است که هم برای قربانیان تهدید و هم برای کسانی که متهم به این جرم هستند، اهمیت دارد. قانون گذار با تعیین مجازات برای تهدید، در پی حفظ امنیت روانی و اجتماعی افراد است.

۱. مجازات ها

مجازات های جرم تهدید، بسته به نوع و شرایط آن، در مواد قانونی مختلفی پیش بینی شده اند:

• ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی: هر کس دیگری را به هر نحو به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او تهدید کند، اعم از این که به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا حبس از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد. لازم به ذکر است که با توجه به اصلاحات قانون مجازات اسلامی، در برخی موارد امکان تبدیل مجازات حبس به جزای نقدی وجود دارد.
• ماده ۶۶۸ قانون مجازات اسلامی: این ماده در خصوص اجبار و اکراه به اخذ سند یا مال است و مجازات آن حبس از سه ماه تا دو سال و تا ۷۴ ضربه شلاق می باشد. در این ماده نیز امکان تبدیل حبس به جزای نقدی در نظر گرفته شده است.
• ماده ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی: برای تهدید با استفاده از سلاح، مجازات حبس از شش ماه تا دو سال و تا ۷۴ ضربه شلاق پیش بینی شده است.

۲. ادله اثبات جرم تهدید

اثبات جرم تهدید در محاکم قضایی، به جمع آوری و ارائه ادله کافی بستگی دارد. ادله اثبات در این جرم، می تواند شامل موارد زیر باشد:

• شهادت شهود: در مواردی که تهدید به صورت شفاهی و حضوری انجام شده باشد، شهادت افراد حاضر در صحنه می تواند به عنوان یکی از قوی ترین ادله مطرح شود.
• اقرار متهم: اگر فرد متهم در مراحل تحقیق یا دادگاه به ارتکاب جرم تهدید اقرار کند، این اقرار خود دلیل محکمی برای اثبات جرم است.
• علم قاضی: قاضی می تواند با توجه به مجموعه قرائن و امارات موجود در پرونده، از جمله تحقیقات محلی، گزارش ضابطین دادگستری، محتویات پیام ها و سایر شواهد، به علم برسد و حکم صادر کند.
• مدارک مکتوب و دیجیتال: با گسترش ارتباطات دیجیتال، مدارکی نظیر پیامک، ایمیل، وویس (ضبط صدا)، فایل های تصویری یا ویدئویی (مانند فیلم دوربین های مداربسته) و محتوای منتشر شده در شبکه های اجتماعی، می توانند به عنوان دلایل مهمی برای اثبات تهدید مورد استفاده قرار گیرند. قابلیت استناد این مدارک و لزوم کارشناسی فنی برای تأیید اصالت آن ها، از نکات کلیدی در این زمینه است.

تهدید صرفاً بیان قصد ضرر رساندن است، اما در صورت عملی شدن، به یک جرم جدید و مستقل با مجازات خاص خود تبدیل می شود.

چگونگی شکایت و مرجع صالح

در مواجهه با تهدید، آگاهی از مراحل قانونی شکایت و مرجع صالح برای رسیدگی به آن، به قربانی کمک می کند تا حقوق خود را به درستی پیگیری کند. این فرایند، نیازمند دقت و جمع آوری مستندات لازم است.

۱. مراحل شکایت

اولین گام پس از مواجهه با تهدید، حفظ آرامش و جمع آوری تمامی مدارک و مستندات مربوط به تهدید است. از تحریک تهدیدکننده خودداری کنید. سپس برای طرح شکایت کیفری اقدام نمایید:

1. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: برای ثبت شکواییه مربوط به جرم تهدید، ابتدا باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. شکواییه باید حاوی مشخصات کامل شاکی و مشتکی عنه (در صورت اطلاع)، شرح دقیق واقعه تهدید و دلایل و مستندات موجود باشد.
2. ارجاع به دادسرا: پس از ثبت شکواییه، پرونده به دادسرای عمومی و انقلاب صلاحیت دار ارجاع می شود. بازپرس یا دادیار، تحقیقات مقدماتی را آغاز کرده و در صورت احراز وقوع جرم و شناسایی متهم، قرار مقتضی (جلب به دادرسی یا قرار مجرمیت) صادر می کند.
3. مشورت با وکیل متخصص: توصیه می شود قبل و در طول فرایند شکایت، با یک وکیل متخصص در امور کیفری مشورت کنید. وکیل می تواند راهنمایی های لازم را در خصوص جمع آوری ادله، تنظیم شکواییه و پیگیری پرونده ارائه دهد.

۲. قابل گذشت یا غیرقابل گذشت بودن جرم

یکی از نکات مهم در جرم تهدید، تفکیک جرائم قابل گذشت از غیرقابل گذشت است. این موضوع تأثیر مستقیمی بر ادامه یا توقف تعقیب کیفری دارد:

• جرائم قابل گذشت: جرم تهدید موضوع ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، از جمله جرائم قابل گذشت است (ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی). این بدان معناست که رسیدگی به آن تنها با شکایت شاکی خصوصی آغاز می شود و در صورت رضایت و اعلام گذشت شاکی، تعقیب متهم فوراً متوقف می گردد.
• جرائم غیرقابل گذشت: برخی از مصادیق تهدید، مانند تهدید با استفاده از سلاح (ماده ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی) یا تهدید به منظور اخذ سند یا مال (ماده ۶۶۸ قانون مجازات اسلامی) ممکن است از جرائم غیرقابل گذشت تلقی شوند. در این موارد، حتی با رضایت شاکی خصوصی نیز، تعقیب کیفری متهم متوقف نمی شود و دادستان به نمایندگی از جامعه، به پیگیری پرونده ادامه می دهد.

۳. دادگاه صالح

تعیین دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم تهدید، معمولاً بر اساس «محل وقوع جرم» صورت می گیرد:

• قاعده کلی: دادگاهی که جرم در حوزه قضایی آن واقع شده است، صلاحیت رسیدگی به پرونده را دارد. برای مثال، اگر تهدید در شهر الف رخ داده باشد، دادسرا و دادگاه همان شهر به آن رسیدگی خواهند کرد.
• تهدیدات پیامکی و اینترنتی: در مواردی که تهدید از طریق پیامک، ایمیل یا شبکه های اجتماعی انجام می شود، محل وقوع جرم، معمولاً «محل دریافت پیام» یا «محل اطلاع از تهدید» تلقی می شود. بنابراین، دادسرا و دادگاه محل اقامت یا محل کار شخص تهدیدشونده که پیام را دریافت کرده یا از تهدید مطلع شده است، صالح به رسیدگی خواهد بود، نه دادگاه محل ارسال پیام.

تحقق پیوستن تهدید در عمل: تمایز جرم تهدید از ارتکاب فعل مورد تهدید

درک تمایز میان «جرم تهدید» و «عملی شدن موضوع تهدید» (یا همان تحقق پیوستن تهدید) از بنیادی ترین نکات در حقوق کیفری است. این دو مفهوم، هرچند به ظاهر مرتبط، اما از نظر حقوقی کاملاً مستقل هستند و پیامدهای متفاوتی دارند.

۱. جرم تهدید یک جرم مستقل است

همانطور که پیش تر توضیح داده شد، جرم تهدید به خودی خود یک جرم مستقل است. این جرم با صرف بیان نیت ضرر رساندن یا ایجاد رعب و وحشت در دیگری، حتی بدون عملی کردن آن نیت، محقق می شود. هدف قانون گذار از جرم انگاری تهدید، حفظ آرامش روانی و احساس امنیت افراد در جامعه است. بنابراین، صرف اینکه کسی دیگری را به قتل تهدید کند، حتی اگر هرگز قصد عملی کردن آن را نداشته باشد، نفس این بیان جرم است و مستحق مجازات.

۲. عملی شدن تهدید = ارتکاب جرمی دیگر

اگر تهدیدکننده به آنچه که تهدید کرده بود، عمل کند، در واقع مرتکب یک جرم جدید و مستقل می شود. در این حالت، «تحقق پیوستن تهدید» به معنای وقوع یک جرم دیگر است که ماهیت و مجازات متفاوتی دارد. برای مثال:

• اگر کسی دیگری را به قتل تهدید کند و سپس واقعاً او را به قتل برساند، جرم اصلی که اتفاق افتاده «قتل» است، نه صرف «تهدید». در این سناریو، تهدید قبلی می تواند به عنوان قرینه ای بر قصد مجرمانه یا در برخی موارد، عامل تشدیدکننده مجازات جرم اصلی (قتل) در نظر گرفته شود.
• اگر فردی تهدید به تخریب اموال کند و سپس اقدام به تخریب نماید، جرم اصلی، «تخریب اموال» خواهد بود.
• اگر تهدید به افشای سرّ صورت گیرد و سپس سرّی افشا شود که شرایط جرم افترا یا نشر اکاذیب را محقق سازد، فرد مرتکب آن جرم جدید شده است.

در واقع، جرم تهدید، مرحله ای قبل از ارتکاب احتمالی جرم اصلی است. قانون گذار با جرم انگاری تهدید، قصد دارد از وقوع جرائم جدی تر پیشگیری کند و پیش از آنکه آسیبی به صورت فیزیکی یا مالی وارد شود، با عامل ایجاد رعب و وحشت برخورد کند. اما اگر آن تهدید به مرحله عمل برسد، تمرکز قانون بر جرم عملی شده خواهد بود.

مهمترین تفاوت تهدید و عملی شدن آن، در استقلال حقوقی هر یک است؛ یکی جرم علیه آسایش روانی است و دیگری جرمی علیه جان، مال یا حیثیت.

۳. مثال های شفاف برای درک بهتر تفاوت

• تهدید به قتل: اگر فردی صرفاً بگوید «تو را می کشم»، این جرم تهدید است. اما اگر واقعاً با سلاح به او حمله کرده و او را بکشد، جرم «قتل» محقق شده است.
• تهدید به تخریب اموال: اگر شخصی تهدید کند «خانه ات را آتش می زنم»، این عمل جرم تهدید مالی است. اما اگر واقعاً خانه را آتش بزند، جرم «تخریب عمدی اموال» اتفاق افتاده است.
• تهدید به افشای سرّ: اگر فردی بگوید «رازت را فاش می کنم»، این جرم تهدید به افشای سرّ است. اما اگر واقعاً آن راز را فاش کند و این افشا موجب هتک حیثیت شود، بسته به شرایط، ممکن است جرم «نشر اکاذیب» یا «افترا» محقق شود.

این تفکیک اهمیت بسیاری در روند دادرسی و تعیین نوع جرم و مجازات دارد. دستگاه قضایی هر یک از این اعمال را به صورت مجزا بررسی و با توجه به مواد قانونی مربوطه حکم صادر می کند. تهدید می تواند به عنوان یک جرم زمینه ساز یا عاملی برای تشدید مجازات جرم اصلی در نظر گرفته شود، اما به تنهایی جایگزین جرم اصلی نیست.

نتیجه گیری

در نظام حقوقی ایران، تهدید به عنوان یک جرم مستقل، با هدف حراست از امنیت روانی و آسایش خاطر شهروندان جرم انگاری شده است. این عمل مجرمانه، که می تواند از طریق کلام، نوشتار یا رفتار صورت پذیرد، هنگامی محقق می شود که با سوءنیت و قصد ایجاد رعب و وحشت، به یکی از ضررهای نفسی، شرفی، مالی یا افشای سرّ نسبت به خود یا بستگان تهدیدشونده اشاره داشته باشد و این تهدید نیز مؤثر واقع گردد. مفاد قانونی نظیر مواد ۶۶۹، ۶۶۸ و ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی، چارچوب های اصلی برای شناسایی و برخورد با انواع تهدید را فراهم آورده اند.

با این حال، ضروری است که میان «جرم تهدید» و «تحقق پیوستن تهدید» یا همان عملی شدن نیت مجرمانه، تمایز قائل شد. در حالی که جرم تهدید به صرف بیان قصد ضرر رساندن محقق می شود، «تحقق پیوستن تهدید» به معنای وقوع یک جرم جدید و مستقل است که مجازات مخصوص خود را دارد. در چنین مواردی، جرم اصلی، عملی است که به وقوع پیوسته است (مانند قتل یا تخریب) و تهدید پیشین می تواند صرفاً به عنوان قرینه ای در روند دادرسی نقش ایفا کند.

شناخت این ابعاد حقوقی، برای عموم مردم، دانشجویان حقوق و متخصصان این حوزه، از اهمیت بالایی برخوردار است. درک صحیح از عناصر، انواع، شرایط تحقق و مجازات های تهدید، به افراد امکان می دهد تا در صورت مواجهه با این پدیده، تصمیمات آگاهانه ای برای حفظ حقوق و امنیت خود اتخاذ کرده و از طریق مراجع قضایی ذی صلاح، اقدام قانونی مقتضی را به عمل آورند. در صورت مواجهه با هر نوع تهدید، مشاوره با وکیل متخصص حقوقی، بهترین گام برای پیگیری مؤثر و قانونی پرونده خواهد بود.