مهریه بخشیده شده قابل رجوع است
امکان رجوع از مهریه بخشیده شده، موضوعی حقوقی و پیچیده است که به طور مستقیم به نوع بخشش مهریه بستگی دارد و در همه حالات یکسان نیست. در برخی موارد زن می تواند مهریه خود را باز پس گیرد، در حالی که در حالات دیگر این امکان به هیچ وجه وجود ندارد. درک دقیق تفاوت های حقوقی انواع بخشش مهریه، برای تصمیم گیری آگاهانه و حفظ حقوق طرفین ضروری است.
مهریه به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در عقد نکاح، نقش حیاتی در حمایت از او و تضمین پشتوانه مالی در زندگی مشترک ایفا می کند. این حق، با جاری شدن صیغه عقد، به مالکیت زن در می آید و او می تواند هرگونه دخل و تصرفی را در آن داشته باشد. با این حال، در طول زندگی زناشویی یا در مواجهه با چالش هایی نظیر طلاق، ممکن است زن به دلایل مختلفی نظیر ابراز علاقه، حل و فصل اختلافات، توافق برای حضانت فرزندان یا تسهیل فرآیند طلاق توافقی، اقدام به بخشش تمام یا قسمتی از مهریه خود کند. تصمیم به بخشش مهریه، فارغ از انگیزه اولیه، می تواند پیامدهای حقوقی عمیقی داشته باشد که آگاهی از آن ها برای هر دو طرف، زن و مرد، ضروری است.
مفهوم حقوقی رجوع از بخشش مهریه
در ادبیات حقوقی، بخشش مهریه یک اصطلاح کلی است که در عرف مورد استفاده قرار می گیرد، اما از منظر قانون، این عمل می تواند در قالب عناوین حقوقی متعددی نظیر هبه، ابراء، بذل، اقرار به وصول و صلح صورت پذیرد. این تفاوت در ماهیت حقوقی هر یک از این اعمال، نقشی تعیین کننده در امکان رجوع از بخشش مهریه دارد. به بیان دیگر، امکان پس گرفتن مهریه بخشیده شده، ارتباط مستقیمی با نوع عمل حقوقی انجام شده در زمان بخشش دارد.
عقود و ایقاعات، هر یک قواعد خاص خود را دارند. برخی عقود لازم و غیرقابل فسخ هستند، مگر با شرایط خاص، در حالی که برخی دیگر جایز و قابل فسخ می باشند. به همین دلیل، تشخیص صحیح نوع بخشش از اهمیت ویژه ای برخوردار است تا بتوان به درستی درباره امکان یا عدم امکان رجوع از آن اظهار نظر کرد. عدم تمایز میان این مفاهیم حقوقی، می تواند به سوءتفاهمات و تضییع حقوق یکی از طرفین منجر شود.
انواع روش های بخشش مهریه و بررسی امکان رجوع از هر یک
۲.۱. ابراء مهریه (ساقط کردن دین)
ابراء یک عمل حقوقی یک طرفه (ایقاع) است که به موجب آن، طلبکار (زوجه) به اختیار و اراده خود، از حق طلب خود در مقابل بدهکار (زوج) صرف نظر می کند. ماهیت ابراء به گونه ای است که به محض تحقق، ذمه مدیون از پرداخت دین بری شده و دیگر تعهدی برای او باقی نمی ماند. این عمل حقوقی، لازم و غیرقابل برگشت است.
بر اساس ماده ۲۸۹ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران: «ابراء عبارت از این است که داین از حق خود به اختیار صرف نظر کند.» با توجه به این تعریف، زمانی که زن مهریه خود را به صورت ابراء به شوهرش می بخشد، در واقع حق مطالبه مهریه را برای همیشه از خود ساقط کرده و مرد را از دین مهریه بری می نماید. قاعده کلی در ابراء مهریه این است که ابراء غیر قابل رجوع است. دلیل این امر آن است که با ابراء، دین از ذمه مدیون ساقط می شود و دیگر چیزی برای رجوع باقی نمی ماند. این بدان معناست که زن، حتی در صورت پشیمانی از بخشش مهریه، نمی تواند مجدداً آن را مطالبه کند.
در عمل، برای اثبات ابراء مهریه، معمولاً نیاز به تنظیم سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی است. صراحت در الفاظ و اراده قطعی زن برای صرف نظر از حق خود، از الزامات قانونی ابراء محسوب می شود. در صورتی که ابراء به صورت سند عادی انجام شده باشد، ممکن است در دادگاه نیاز به اثبات اصالت و اراده واقعی زن باشد که فرآیندی پیچیده تر خواهد بود.
۲.۲. هبه مهریه (بخشش به عنوان هدیه)
هبه، عقدی است که به موجب آن یک نفر (واهب یا زن) مالی را به رایگان و به عنوان هدیه به دیگری (متهب یا مرد) تملیک می کند. برخلاف ابراء که یک ایقاع لازم و غیرقابل رجوع است، هبه اصولاً یک عقد جایز و قابل رجوع محسوب می شود، مگر در موارد استثنایی.
ماده ۷۹۵ قانون مدنی مقرر می دارد: «هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجاناً به دیگری تملیک می کند؛ تملیک کننده واهب، طرف دیگر را متهب، و مالی را که مورد هبه است عین موهوبه می گویند.» و ماده ۸۰۳ قانون مدنی در مورد رجوع از هبه تصریح دارد: «بعد از قبض نیز واهب می تواند با بقای عین موهوبه از هبه رجوع کند…»
۲.۲.۱. هبه غیرمعوض (بدون عوض)
در صورتی که زن مهریه خود را بدون دریافت هیچ عوض یا شرطی به مرد ببخشد، این عمل هبه غیرمعوض تلقی می شود. قاعده کلی در این حالت این است که هبه غیرمعوض قابل رجوع است. با این حال، این رجوع دارای شرایط و استثنائاتی است:
- شرایط رجوع:
- بقای عین موهوبه: مهریه بخشیده شده (مثلاً سکه ها یا یک دانگ ملک) باید همچنان در مالکیت زوج باقی باشد و او آن را مصرف نکرده یا به دیگری انتقال نداده باشد.
- عدم فوت واهب (زن) یا متهب (مرد): در صورت فوت هر یک از طرفین، حق رجوع ساقط می شود.
- استثنائات عدم رجوع:
- خروج مال از ملکیت متهب: اگر مرد مهریه هبه شده را به شخص ثالثی منتقل کرده باشد، زن دیگر حق رجوع ندارد.
- تغییر ماهیت مال: اگر عین موهوبه تغییر اساسی یافته باشد (مثلاً سکه ها ذوب شده و به زیورآلات تبدیل شده باشند).
- هبه دین به مدیون: اگر مهریه به صورت دین باشد (مثلاً سکه یا وجه نقد در ذمه مرد) و زن آن را به مرد هبه کند، طبق ماده ۸۰۶ قانون مدنی: «هرگاه داین طلب خود را به مدیون ببخشد، حق رجوع ندارد.» این ماده یکی از مهم ترین استثنائات است که بسیاری از بخشش های مهریه را تحت پوشش قرار می دهد، زیرا در اغلب موارد، مهریه به صورت دین (مثلاً تعداد معینی سکه) بر ذمه مرد است. بنابراین، اگر زن سکه های مهریه خود را به عنوان دین به مرد هبه کند، اصولاً قابل رجوع نیست.
اهمیت تفاوت مهریه عین معین (مانند یک دانگ خانه یا یک قطعه زمین مشخص) و دین (مانند سکه یا وجه نقد) در هبه و رجوع بسیار بالاست و تحلیل حقوقی آن نیازمند دقت فراوان است.
۲.۲.۲. هبه معوض (در قبال دریافت چیزی)
هبه معوض زمانی رخ می دهد که زن در قبال بخشش مهریه، چیزی از مرد دریافت کند یا شرطی را بر او تحمیل کند و آن شرط محقق شود. برای مثال، زن در ازای دریافت یک مال مشخص یا در قبال انجام یک کار معین از سوی مرد، مهریه خود را می بخشد. قاعده کلی در این حالت این است که در صورت تحقق عوض، هبه معوض غیر قابل رجوع است. در اینجا، ماهیت این هبه به صلح معوض نزدیک می شود.
۲.۳. بذل مهریه (در طلاق خلع و مبارات)
بذل مهریه اصطلاحی است که به طور خاص در طلاق خلع و مبارات کاربرد دارد. در این نوع طلاق ها، که از نوع طلاق بائن هستند، زن به دلیل کراهت شدید از شوهر خود (در خلع) یا کراهت متقابل (در مبارات)، مالی را به شوهر می بخشد (بذل می کند) تا شوهر او را طلاق دهد. این مال غالباً مهریه یا بخشی از آن است.
قاعده کلی در مورد بذل مهریه این است که زن در مدت عده طلاق، حق رجوع از مالی که بذل کرده است را دارد. رجوع از بذل مهریه توسط زن، آثار حقوقی مهمی در پی دارد: اولاً، طلاق بائن (خلع یا مبارات) به طلاق رجعی تبدیل می شود. ثانیاً، با رجوع زن به مهریه خود، مرد نیز حق پیدا می کند که در مدت عده به زندگی زناشویی رجوع کند و عقد نکاح را از سر گیرد. لازم به ذکر است که این حق رجوع برای زن، تنها در طول ایام عده طلاق امکان پذیر است و پس از انقضای مدت عده، دیگر زن نمی تواند از بذل خود رجوع کند.
۲.۴. اقرار به وصول مهریه
اقرار به وصول مهریه زمانی اتفاق می افتد که زن با حضور در مراجع رسمی مانند دفترخانه اسناد رسمی یا دادگاه، اقرار کند که تمام یا قسمتی از مهریه خود را از مرد دریافت کرده است و دیگر طلبی از این بابت ندارد. اقرار، عملی حقوقی است که به موجب آن شخص به حقانیت ادعای طرف مقابل علیه خود شهادت می دهد و اصولاً دلیل قاطعی برای اثبات امر مورد اقرار است.
قاعده کلی این است که اقرار به وصول مهریه اصولاً غیر قابل رجوع است، زیرا زن صراحتاً اعلام کرده که حق خود را دریافت کرده است. با این حال، یک استثنا وجود دارد: اگر زن بتواند ثابت کند که اقرارش صوری یا ناشی از فریب بوده است، ممکن است دعوای او مسموع واقع شود. ماده ۷۰ قانون ثبت در این زمینه اشاره دارد که اسناد رسمی (از جمله اقرارنامه) فقط در صورتی باطل می شوند که اثبات شود محتوای آن صوری یا خلاف واقع بوده است. اثبات صوری بودن اقرار یا فریب در دادگاه، فرآیندی بسیار دشوار است و نیاز به شواهد و دلایل محکمه پسند دارد.
۲.۵. صلح مهریه
صلح یک عقد لازم و مستقل است که طرفین می توانند اختلافات موجود یا احتمالی را در قالب آن حل و فصل کنند. صلح مهریه نیز به این معناست که زن و مرد در مورد مهریه، توافقی می کنند که این توافق در قالب عقد صلح منعقد می شود. این صلح می تواند معوض باشد (در ازای دریافت مال یا حقی) یا غیرمعوض (به صورت مجانی).
ماهیت عقد صلح به گونه ای است که بر اساس قانون مدنی، یک عقد لازم محسوب می شود و اصولاً غیر قابل رجوع است. به این معنا که پس از انعقاد صلح، هیچ یک از طرفین نمی توانند به طور یک جانبه آن را برهم بزنند، مگر در صورت وجود شرط فسخ ضمن عقد یا با تراضی متقابل (اقاله). بنابراین، اگر زن مهریه خود را در قالب عقد صلح (چه به صورت رایگان و چه در ازای چیزی) به مرد ببخشد، اصولاً دیگر حق رجوع از آن را نخواهد داشت و پشیمانی بعدی او تأثیری در اعتبار صلح نخواهد داشت. این روش برای کسانی که قصد دارند بخشش مهریه قطعی و غیرقابل برگشت باشد، مناسب است.
شرایط خاص و ابهامات رایج در خصوص رجوع از مهریه
۳.۱. فریب در بخشش مهریه: آیا راهی برای پس گیری مهریه وجود دارد؟
یکی از چالش های حقوقی مهم در زمینه بخشش مهریه، ادعای زن مبنی بر «فریب در بخشش مهریه» است. این وضعیت زمانی رخ می دهد که مرد با وعده های غیرواقعی، فریبکارانه یا سوءاستفاده از وضعیت عاطفی یا حقوقی زن، او را به بخشش مهریه ترغیب کند. این وعده ها می توانند شامل بهبود روابط، عدم طلاق، انتقال مال به نام زن، یا هر قول دیگری باشند که مرد از ابتدا قصد عمل به آن را نداشته است.
اثبات فریب در بخشش مهریه، فرآیندی بسیار دشوار و پیچیده است. از نظر قانونی، فریب (تدلیس) باید به گونه ای باشد که زن بدون آن فریب، اقدام به بخشش مهریه نمی کرده است. برای اثبات این موضوع در دادگاه، زن باید دلایل و شواهد محکمه پسندی ارائه دهد که نشان دهنده قصد فریبکارانه مرد و تأثیر آن بر تصمیم زن باشد. این شواهد می تواند شامل پیامک ها، نامه ها، شهادت شهود، یا هر گونه سند دیگری باشد که وعده های دروغین مرد را اثبات کند.
در صورت اثبات فریب، اعتبار بخشش مهریه می تواند تحت تأثیر قرار گیرد و ممکن است دادگاه حکم به بی اعتباری آن صادر کند. با این حال، تفاوت فریب با «تحت فشار قرار دادن» یا «اکراه» مهم است. اکراه زمانی است که زن تحت تهدید یا اجبار (مثلاً تهدید به طلاق یا عدم پرداخت نفقه) مهریه را ببخشد. در صورت اثبات اکراه، عمل حقوقی (بخشش مهریه) باطل خواهد بود، چرا که رضایت واقعی زن وجود نداشته است. اما فریب، بر اراده زن تأثیر می گذارد و او را به اشتباه می اندازد.
اثبات «فریب در بخشش مهریه» در محاکم قضایی، مستلزم ارائه دلایل و شواهد قوی است و از پیچیدگی های خاص حقوقی برخوردار است؛ لذا مشاوره با وکیل متخصص در این زمینه ضروری است تا از تضییع حقوق جلوگیری شود.
۳.۲. بخشش مهریه در مقابل حضانت فرزند یا حق طلاق
گاه زن برای رسیدن به حقوق دیگری مانند حضانت فرزندان یا کسب حق طلاق، اقدام به بخشش مهریه خود می کند. این گونه بخشش ها عموماً در قالب هبه معوض یا صلح معوض صورت می گیرند. در این موارد، اگر عوض (مثلاً حضانت فرزند یا حق طلاق) محقق شده باشد، بخشش مهریه غیر قابل رجوع خواهد بود.
برای مثال، اگر زن در طلاق توافقی، مهریه خود را در ازای اخذ حضانت کامل فرزند یا حق طلاق (موسوم به وکالت در طلاق) ببخشد و این توافق به صورت رسمی و با شرایط قانونی انجام شده باشد، پس از تحقق عوض (ثبت حضانت یا طلاق)، زن دیگر نمی تواند از بخشش مهریه خود رجوع کند. این نوع توافقات، لازم الاجرا تلقی می شوند و با هدف ایجاد ثبات در روابط حقوقی و خاتمه دادن به اختلافات صورت می گیرند.
۳.۳. اهمیت تنظیم سند رسمی در بخشش یا رجوع
تنظیم سند رسمی برای هرگونه عمل حقوقی مربوط به مهریه، از جمله بخشش یا رجوع از آن، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. سند رسمی، از سندیت و اعتبار قانونی بالایی برخوردار است و در مراجع قضایی، اصالت آن مفروض تلقی می شود. این امر به معنای آن است که مفاد سند رسمی، تا زمانی که خلاف آن به اثبات نرسد، معتبر و لازم الاجرا است.
مزایای سند رسمی:
- سندیت بالا: در دادگاه ها به راحتی قابل استناد است و نیاز به اثبات اصالت ندارد.
- غیر قابل انکار بودن: کسی که سند رسمی علیه او تنظیم شده است، نمی تواند به سادگی آن را انکار کند.
- جلوگیری از اختلافات: صراحت و وضوح سند رسمی، از بروز ابهامات و اختلافات آتی جلوگیری می کند.
در مقابل، اسناد عادی (مانند دست نوشته ها یا اقرارنامه های غیررسمی)، اگرچه ممکن است در برخی موارد معتبر باشند، اما از سندیت کمتری برخوردارند و در صورت انکار یا ادعای جعل، طرف مقابل باید صحت و اصالت آن ها را در دادگاه اثبات کند که فرآیندی زمان بر و دشوار است. بنابراین، برای اطمینان از اعتبار و پایداری هر گونه بخشش یا رجوع از مهریه، تنظیم سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی اکیداً توصیه می شود.
مراحل و اقدامات قانونی برای رجوع از مهریه (در صورت امکان)
در صورتی که زن بر اساس شرایط حقوقی موجود، حق رجوع از مهریه بخشیده شده را داشته باشد، باید مراحل قانونی مشخصی را طی کند. این فرآیند معمولاً در صلاحیت دادگاه های خانواده قرار دارد:
- تقدیم دادخواست: زن باید یک دادخواست حقوقی با عنوان «مطالبه مهریه» یا «اعلام رجوع از هبه مهریه» به دادگاه خانواده محل اقامت زوج یا محل وقوع عقد تقدیم کند. در دادخواست باید به طور صریح نوع بخشش (مثلاً هبه غیرمعوض) و دلایل امکان رجوع (مثلاً بقای عین موهوبه) ذکر شود.
- ارائه مدارک لازم: زن باید مدارک زیر را ضمیمه دادخواست خود کند:
- عقدنامه رسمی ازدواج.
- سند یا مدرک مربوط به بخشش مهریه (اگر وجود دارد).
- هرگونه شواهد و مدارکی که ادعای رجوع یا فریب (در صورت لزوم) را اثبات کند (مانند پیامک، شهادت شهود، پرینت مکاتبات).
- کارت ملی و شناسنامه.
- پیگیری پرونده در دادگاه: پس از ثبت دادخواست و تعیین شعبه، جلسات رسیدگی در دادگاه خانواده برگزار خواهد شد. در این جلسات، زن باید دلایل خود را برای رجوع از مهریه به قاضی ارائه کند و مرد نیز فرصت دفاع از خود را خواهد داشت.
- نقش حیاتی وکیل متخصص خانواده: با توجه به پیچیدگی های حقوقی مربوط به مهریه و انواع بخشش آن، و همچنین ضرورت اثبات شرایط رجوع، کمک گرفتن از یک وکیل متخصص در امور خانواده می تواند نقش بسیار مهمی در موفقیت پرونده داشته باشد. وکیل با تسلط بر قوانین و رویه های قضایی، می تواند زن را در جمع آوری مدارک، تنظیم دادخواست صحیح، ارائه دفاعیات لازم و پیگیری مراحل دادرسی یاری رساند.
در چه صورت زن به هیچ عنوان حق رجوع به مهریه را ندارد؟ (خلاصه جامع)
برای جلوگیری از هرگونه ابهام، در ادامه به صورت شفاف به مواردی اشاره می شود که زن به هیچ عنوان حق رجوع به مهریه بخشیده شده را نخواهد داشت:
- ابراء قطعی مهریه: اگر زن مهریه خود را به صورت ابراء به مرد بخشیده باشد، حق رجوع ندارد.
- هبه معوض با تحقق عوض: اگر هبه مهریه در ازای دریافت عوض (مثلاً مال، حق طلاق یا حضانت فرزند) صورت گرفته باشد و عوض نیز محقق شده باشد، زن نمی تواند رجوع کند.
- رجوع از بذل مهریه بعد از انقضای عده طلاق: در طلاق های خلع و مبارات، اگر زن پس از پایان مدت عده، اقدام به رجوع از بذل کند، این رجوع بی اثر است.
- فوت واهب (زن) یا متهب (مرد) پس از هبه: در صورت فوت هر یک از طرفین پس از عقد هبه (به جز موارد استثنایی خاص)، حق رجوع از هبه ساقط می شود.
- خروج مال موهوبه از ملکیت متهب (مرد): اگر مهریه هبه شده عین معین باشد و مرد آن را به دیگری منتقل کرده باشد یا تغییر ماهیت داده باشد.
- صلح مهریه: اگر بخشش مهریه در قالب عقد صلح صورت گرفته باشد، چه معوض و چه غیرمعوض، اصولاً قابل رجوع نیست.
- اقرار به وصول مهریه بدون اثبات صوری بودن: اگر زن به دریافت مهریه اقرار کرده باشد و نتواند صوری بودن یا فریب در آن اقرار را در دادگاه اثبات کند، حق رجوع ندارد.
- هبه دین به مدیون: در صورتی که مهریه به صورت دین بر ذمه مرد باشد (مثل سکه) و زن آن را به مرد هبه کند، طبق ماده 806 قانون مدنی، حق رجوع ندارد.
آگاهی از این موارد، برای هر دو طرف رابطه زوجیت، جهت اتخاذ تصمیمات حقوقی صحیح و جلوگیری از مشکلات آتی، حیاتی است.
سوالات متداول
آیا پشیمانی صرف، برای رجوع کافی است؟
خیر، پشیمانی صرف از بخشش مهریه، دلیل موجهی برای رجوع از آن نیست. امکان رجوع کاملاً به ماهیت حقوقی بخشش (هبه، ابراء، بذل و…) و شرایط خاص آن عمل حقوقی بستگی دارد.
اگر مهریه عین معین (مثلاً یک قطعه زمین) بوده و زن آن را هبه کرده باشد، آیا قابل برگشت است؟
بله، در صورتی که مهریه عین معین باشد و زن آن را به صورت هبه غیرمعوض به مرد بخشیده باشد، می تواند از آن رجوع کند، مشروط بر اینکه عین موهوبه (مثلاً همان قطعه زمین) همچنان در مالکیت مرد باشد و از بین نرفته یا منتقل نشده باشد.
تفاوت دقیق بخشش در عرف با هبه و ابراء در قانون چیست؟
بخشش در عرف یک اصطلاح عمومی است که ممکن است به هر یک از اعمال حقوقی هبه، ابراء، بذل یا صلح اشاره داشته باشد. اما در قانون، هبه به معنای تملیک رایگان مال با قابلیت رجوع (در شرایط خاص)، و ابراء به معنای ساقط کردن دین به صورت قطعی و غیرقابل رجوع است. تفاوت اصلی در ماهیت و آثار حقوقی آنهاست.
آیا مرد می تواند زن را برای بخشش مهریه تحت فشار قرار دهد؟ حکم قانونی چیست؟
تحت فشار قرار دادن زن برای بخشش مهریه، اگر به حد اکراه (تهدید به ضرر جانی، مالی یا آبرویی) برسد، باعث بطلان عمل حقوقی بخشش می شود. در این صورت، بخشش مهریه بی اعتبار خواهد بود و زن می تواند آن را مطالبه کند. اثبات اکراه نیز بر عهده زن است.
آیا بذل مهریه بعد از اتمام عده طلاق قابل رجوع است؟
خیر، حق رجوع از بذل مهریه تنها در طول مدت عده طلاق (در طلاق خلع و مبارات) برای زن محفوظ است. پس از اتمام عده، زن دیگر نمی تواند از بذل خود رجوع کند.
در صورت رجوع زن به مهریه در طلاق خلع، وضعیت طلاق مرد چگونه تغییر می کند؟
در صورتی که زن در مدت عده طلاق خلع یا مبارات از بذل مهریه خود رجوع کند، طلاق بائن (که مرد حق رجوع ندارد) به طلاق رجعی تبدیل می شود. در این حالت، مرد نیز می تواند در مدت باقی مانده از عده به زندگی زناشویی رجوع کند.
هزینه وکیل برای پیگیری رجوع از مهریه چقدر است؟
هزینه وکیل برای پیگیری رجوع از مهریه بسته به عوامل مختلفی مانند پیچیدگی پرونده، میزان مهریه، تجربه وکیل، و شهر محل رسیدگی متفاوت است. این هزینه معمولاً به صورت توافقی با وکیل تعیین می شود و شامل حق الوکاله و سایر هزینه های دادرسی خواهد بود. توصیه می شود پیش از هرگونه اقدام، با چند وکیل متخصص مشاوره کرده و از هزینه ها اطلاع کسب کنید.
نتیجه گیری و توصیه نهایی
موضوع بخشش مهریه و امکان رجوع از آن، ابعاد حقوقی پیچیده ای دارد که نیازمند آگاهی عمیق از قوانین مدنی و رویه های قضایی است. همانطور که بیان شد، امکان پس گرفتن مهریه بخشیده شده، ارتباط مستقیم و حیاتی با نوع عمل حقوقی انجام شده در زمان بخشش دارد. تفاوت های ماهوی میان هبه، ابراء، بذل، اقرار و صلح، سرنوشت حق رجوع زن را تعیین می کنند.
با توجه به پیچیدگی های این حوزه و پیامدهای حقوقی بلندمدت آن، اکیداً توصیه می شود که پیش از هرگونه تصمیم گیری برای بخشش مهریه یا اقدام برای رجوع از آن، حتماً با یک وکیل متخصص در امور خانواده مشورت کنید. وکیل با بررسی دقیق شرایط پرونده، اسناد موجود و قوانین مربوطه، می تواند بهترین راهکار حقوقی را به شما ارائه دهد و از تضییع حقوق شما جلوگیری کند. همچنین، همواره تأکید می شود که هر گونه توافق یا عمل حقوقی مرتبط با مهریه، حتی الامکان به صورت سند رسمی و در دفاتر اسناد رسمی ثبت شود تا از اعتبار لازم برخوردار باشد و از بروز اختلافات آتی پیشگیری کند.