جدول ارش و دیه ۱۴۰۲

مبلغ دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۲ در ماه های غیرحرام ۹۰۰ میلیون تومان و در ماه های حرام ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان تعیین شده است. آگاهی از جزئیات این مبالغ و نحوه محاسبه آن ها برای افراد آسیب دیده، حقوقدانان، شرکت های بیمه و کارشناسان پزشکی قانونی اهمیت حیاتی دارد. این مقاله به عنوان یک مرجع جامع و دقیق، تمامی اطلاعات لازم پیرامون ارش و دیه در سال ۱۴۰۲ را در اختیار خوانندگان قرار می دهد.

در نظام حقوقی ایران، دیه و ارش سازوکارهایی حیاتی برای جبران خسارات وارده به جان و اعضای بدن اشخاص محسوب می شوند. قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران، به منظور به روزرسانی مبالغ دیه بر اساس شاخص های اقتصادی و نرخ تورم، هر ساله نرخ دیه کامل انسان را اعلام می کند. این اقدام نه تنها شفافیت را در محاسبات حقوقی افزایش می دهد، بلکه اطمینان خاطر را برای تمامی ذی نفعان، از جمله آسیب دیدگان و خانواده هایشان، وکلا و مشاوران حقوقی، کارشناسان بیمه و پرسنل پزشکی قانونی فراهم می آورد. با توجه به ابلاغ رئیس قوه قضائیه، نرخ دیه در سال ۱۴۰۲ با تغییراتی همراه بوده که اطلاع دقیق از آن برای تمامی این گروه ها ضروری است.

دیه و ارش در یک نگاه: تعاریف و تفاوت ها

برای درک کامل جدول ارش و دیه ۱۴۰۲، لازم است ابتدا به تعریف دقیق مفاهیم دیه و ارش و همچنین تمایزهای کلیدی میان آن ها بپردازیم. این دو اصطلاح، هرچند هر دو به جبران خسارت های بدنی مربوط می شوند، اما از نظر مبنای تعیین مبلغ و نحوه محاسبه تفاوت های اساسی دارند.

دیه چیست؟ (دیه مقدر)

دیه به معنای مالی است که در شرع مقدس اسلام و به تبع آن در قوانین جمهوری اسلامی ایران، برای جبران خسارت های ناشی از جنایات غیرعمدی بر نفس، اعضا و منافع تعیین شده است. همچنین، در برخی موارد جنایات عمدی که به هر دلیلی قصاص امکان پذیر نباشد یا ولی دم از قصاص چشم پوشی کرده و به جای آن درخواست دیه کند، مجرم ملزم به پرداخت دیه می شود. ماده ۱۷ قانون مجازات اسلامی دیه را اینگونه تعریف می کند: «دیه اعم از مقدر و غیر مقدر مالی است که در شرع مقدس برای ایراد جنایت غیرعمدی بر نفس، اعضا و منافع و یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد به موجب قانون مقرر می شود.»

مبلغ دیه برای بسیاری از جنایات (مانند فوت، از بین بردن چشم، دست، پا و سایر اعضای اصلی بدن) به صورت مشخص و مقدر در شرع و قانون تعیین شده است و به آن دیه مقدر می گویند. این مبالغ بر اساس نرخ دیه کامل انسان که سالانه توسط رئیس قوه قضائیه اعلام می شود، محاسبه و اعمال می گردند. فلسفه تعیین دیه، جبران خسارت مالی و جانی وارده به قربانی و خانواده اوست، با این هدف که آثار مادی و معنوی جرم تا حد امکان تقلیل یابد و عدالت برقرار شود.

ارش چیست؟ (دیه غیرمقدر)

در مقابل دیه مقدر، ارش قرار دارد که به آن دیه غیرمقدر نیز گفته می شود. ارش به مالی اطلاق می گردد که برای جنایت بر نفس یا عضو، در مواردی که میزان دیه در شرع مقدس تعیین نشده باشد، توسط دادگاه و با جلب نظر کارشناس پزشکی قانونی تعیین می شود. تفاوت اصلی ارش با دیه مقدر در عدم وجود مبلغ ثابت و از پیش تعیین شده برای آن است. ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی در این خصوص بیان می دارد: «ارش، دیه غیر مقدر است که میزان آن در شرع تعیین نشده است و دادگاه با لحاظ نوع و کیفیت جنایت و تأثیر آن بر سلامت مجنی علیه و میزان خسارت وارده با در نظر گرفتن دیه مقدر و با جلب نظر کارشناس، میزان آن را تعیین می کند. مقررات دیه مقدر در مورد ارش نیز جریان دارد، مگر اینکه در این قانون ترتیب دیگری مقرر شود.»

تعیین ارش نیازمند ارزیابی دقیق توسط پزشکی قانونی است. کارشناسان پزشکی قانونی با بررسی نوع، شدت، محل و عوارض ناشی از جراحت، گزارشی تهیه می کنند که مبنای تصمیم گیری قاضی قرار می گیرد. مثال هایی از صدماتی که معمولاً ارش به آن ها تعلق می گیرد شامل نقص عضو غیرقابل جبران، از بین رفتن منافع اعضا (مانند بویایی، چشایی، شنوایی که دیه مقدر مشخصی ندارند)، تغییر شکل صورت و بدن (زشتی یا نقص زیبایی)، آسیب به بافت های نرم بدون شکستگی استخوان، یا اختلال در عملکرد عضو بدون قطع کامل آن است. در این موارد، قاضی با در نظر گرفتن نظر کارشناس، عرف جامعه و مبالغ دیه های مقدر مشابه، درصد یا مبلغی را به عنوان ارش تعیین می نماید.

مبالغ پایه دیه در سال ۱۴۰۲

شناخت مبالغ پایه دیه، سنگ بنای محاسبه تمامی دیات و ارش ها در سال ۱۴۰۲ است. این مبالغ، که هر ساله توسط رئیس قوه قضائیه اعلام می شوند، نقطه شروعی برای تعیین دیه انواع جراحات و صدمات می باشند.

دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۲

مبلغ دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۲ هجری شمسی، بر اساس ابلاغ رسمی رئیس قوه قضائیه، به شرح زیر تعیین شده است:

• مبلغ دیه کامل در ماه های غیر حرام: ۹۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان (نهصد میلیون تومان)
• مبلغ دیه کامل در ماه های حرام: ۱,۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان (یک میلیارد و دویست میلیون تومان)

توضیح قانون تغلیظ دیه (ماده ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی)

افزایش مبلغ دیه در ماه های حرام، که اصطلاحاً تغلیظ دیه نامیده می شود، یکی از قواعد خاص فقهی و حقوقی در نظام جزایی اسلامی است. بر اساس ماده ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی، هرگاه جنایت عمدی که موجب دیه است یا جنایت غیرعمدی، در ماه های حرام (محرم، رجب، ذی القعده و ذی الحجه) یا در حرم مکه واقع شود، دیه نفس (قتل) به میزان یک سوم دیه کامل افزایش می یابد. این افزایش فقط مختص دیه قتل است و شامل دیه اعضا نمی شود، مگر اینکه به تبع قتل، آسیب به عضو نیز وارد شده باشد. فلسفه این قانون، تأکید بر احترام و قداست این ماه ها و مناطق و همچنین ایجاد بازدارندگی بیشتر برای ارتکاب جرائم در این ایام است. ماه های حرام و معادل تقریبی شمسی آن ها به شرح زیر است:

• محرم: معمولاً از اواخر تیر تا اواخر مرداد
• رجب: معمولاً از اواسط دی تا اواسط بهمن
• ذی القعده: معمولاً از اواخر اردیبهشت تا اواخر خرداد
• ذی الحجه: معمولاً از اواخر خرداد تا اواخر تیر

تفاوت دیه زن و مرد در سال ۱۴۰۲

یکی از موضوعات پر بحث در فقه و حقوق اسلامی، تفاوت دیه زن و مرد است. به طور کلی، در بسیاری از موارد، دیه زن نصف دیه مرد تعیین شده است. این تفاوت مبنای فقهی دارد و بر اساس برخی برداشت ها، به نقش مردان در تأمین معیشت خانواده و مسئولیت های مالی آنان بازمی گردد. با این حال، در سال های اخیر و با تغییرات قانونی، در برخی موارد این تفاوت از میان برداشته شده یا تعدیل شده است.

بر اساس قوانین جاری، دیه کامل زن در ماه های غیر حرام معادل ۴۵۰ میلیون تومان و در ماه های حرام معادل ۶۰۰ میلیون تومان است. با این وجود، ماده ۳۷۱ قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد که دیه زن و مرد در جنایات بر اعضا و منافع، تا زمانی که به یک سوم دیه کامل مرد نرسیده باشد، برابر است. یعنی اگر دیه عضوی کمتر از ۳۰۰ میلیون تومان باشد، دیه زن و مرد برای آن عضو برابر است، اما اگر به یک سوم دیه کامل یا بیشتر برسد، دیه زن نصف دیه مرد خواهد بود. نکته مهم و کاربردی این است که در بیمه شخص ثالث، شرکت های بیمه مکلف به پرداخت دیه یکسان برای زن و مرد تا سقف دیه کامل مرد (حتی در ماه های حرام) هستند و مابه التفاوت آن از صندوق تأمین خسارات بدنی پرداخت می شود. این امر نشان دهنده رویکرد عدالت محور در جبران خسارت های ناشی از حوادث رانندگی بدون تبعیض جنسیتی است.

جدول جامع ارش و دیه ۱۴۰۲ (مبالغ ریالی قطعی و مشخص)

برای سهولت دسترسی و محاسبه، در این بخش جداول جامعی از مبالغ دیه و ارش در سال ۱۴۰۲ ارائه شده است. این مبالغ بر اساس نرخ دیه کامل ۹۰۰ میلیون تومانی در ماه های غیر حرام محاسبه گردیده اند و در صورت وقوع در ماه های حرام، مشمول تغلیظ خواهند بود.

جدول ۱: دیه درصدهای رایج از دیه کامل (بر اساس دیه ۹۰۰ میلیون تومانی)

بسیاری از جراحات و صدمات، بر اساس درصدی از دیه کامل محاسبه می شوند. این جدول، مبالغ متداول درصدهای دیه را به صورت ریالی مشخص می کند:

درصد از دیه کامل	مبلغ دیه (تومان)	توضیحات
۰.۰۲% (یک پانصدم)	۱,۸۰۰,۰۰۰
۰.۰۵% (یک دویستم)	۴,۵۰۰,۰۰۰
۰.۱% (یک هزارم)	۹,۰۰۰,۰۰۰	دیه حارصه (خراشیدگی پوست)
۰.۲% (دو هزارم)	۱۸,۰۰۰,۰۰۰	دیه دامیه (بریدگی سطحی گوشت)
۰.۳% (سه هزارم)	۲۷,۰۰۰,۰۰۰	دیه متلاحمه (بریدگی عمیق گوشت)
۰.۴% (چهار هزارم)	۳۶,۰۰۰,۰۰۰	دیه سمحاق (رسیدن به پوست نازک استخوان)
۰.۵% (پنج هزارم)	۴۵,۰۰۰,۰۰۰	دیه موضحه (نمایان شدن استخوان)
۱% (یک صدم)	۹,۰۰۰,۰۰۰
۲% (دو صدم)	۱۸,۰۰۰,۰۰۰
۳% (سه صدم)	۲۷,۰۰۰,۰۰۰
۴% (چهار صدم)	۳۶,۰۰۰,۰۰۰
۵% (پنج صدم)	۴۵,۰۰۰,۰۰۰
۱۰% (یک دهم)	۹۰,۰۰۰,۰۰۰	دیه هاشمه (شکستگی استخوان سر)
۲۰% (یک پنجم)	۱۸۰,۰۰۰,۰۰۰
۳۳.۳۳% (یک سوم)	۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰	دیه مأمومه و جائفه
۵۰% (یک دوم)	۴۵۰,۰۰۰,۰۰۰	دیه قطع یک دست یا یک پا
۶۶.۶۶% (دو سوم)	۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰
۱۰۰% (کامل)	۹۰۰,۰۰۰,۰۰۰	دیه کامل انسان در ماه غیر حرام

جدول ۲: دیه انواع جراحات سر و صورت در سال ۱۴۰۲ (با مبالغ ریالی)

جراحات وارده بر سر و صورت، به دلیل حساسیت و تأثیر بر زیبایی و عملکرد، دارای دیات مشخصی هستند که در این جدول به تفکیک آورده شده اند. تشخیص دقیق نوع جراحت بر عهده پزشکی قانونی است.

نوع جراحت/صدمه	مبلغ دیه (تومان)	توضیحات
حارصه (خراشیدگی پوست)	۹,۰۰۰,۰۰۰	خراشیدگی پوست بدون جاری شدن خون. معادل یک صدم دیه کامل.
دامیه (بریدگی سطحی گوشت)	۱۸,۰۰۰,۰۰۰	جراحتی که وارد گوشت شده و خونریزی می کند، اما عمیق نیست. معادل دو صدم دیه کامل.
متلاحمه (بریدگی عمیق گوشت)	۲۷,۰۰۰,۰۰۰	بریدگی عمیق گوشت که به پوست نازک روی استخوان نرسد. معادل سه هزارم دیه کامل.
سمحاق (رسیدن به پوست نازک استخوان)	۳۶,۰۰۰,۰۰۰	جراحتی که از گوشت گذشته و به پوست نازک روی استخوان می رسد. معادل چهار هزارم دیه کامل.
موضحه (نمایان شدن استخوان)	۴۵,۰۰۰,۰۰۰	جراحتی که پوست نازک روی استخوان را کنار زده و استخوان را نمایان کند. معادل پنج صدم دیه کامل.
هاشمه (شکستگی استخوان سر)	۹۰,۰۰۰,۰۰۰	شکستگی استخوان سر که موجب نمایان شدن استخوان شود، بدون آنکه وارد مغز گردد. معمولاً یک دهم دیه کامل.
مأمومه (رسیدن جراحت به کیسه مغز)	۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰	جراحتی که به کیسه مغز برسد. یک سوم دیه کامل.
دامغه (پاره شدن کیسه مغز همراه با شکستگی)	۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰ + ارش	جراحتی که علاوه بر شکستگی استخوان سر، کیسه مغز را پاره کند. دیه شکستگی سر + ارش پاره شدن کیسه مغز.
جائفه (وارد شدن ابزار به درون بدن)	۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰	وارد شدن ابزار به درون بدن مانند شکم، سینه، پشت و پهلو. یک سوم دیه کامل.
نافذه (وارد شدن ابزار به دست یا پا)	۹۰,۰۰۰,۰۰۰ (برای مرد) / ارش (برای زن)	فرو رفتن وسیله ای در دست یا پا. برای مرد یک دهم دیه کامل. برای زن در عضوی که دیه آن کمتر از یک دهم باشد، ارش تعلق می گیرد.
شکستگی بینی	۹۰,۰۰۰,۰۰۰	اگر بدون عیب و نقص بهبود یابد، یک دهم دیه کامل.
کبودی صورت	۲,۷۰۰,۰۰۰	معادل ۰.۳% دیه کامل.
خراش صورت	۹,۰۰۰,۰۰۰	خراشیدگی های عمیق تر از حارصه، یا چند حارصه. معمولاً معادل حارصه یا بیشتر.
زیبایی صورت (در صورت نقص عضو/زشتی)	ارش	بر اساس نظر پزشکی قانونی و میزان نقص زیبایی.
بخیه پیشانی	۱۸,۰۰۰,۰۰۰	معمولاً برای جراحات عمیق و وسیع که نیاز به بخیه دارند. معمولاً معادل دامیه یا متلاحمه.

جدول ۳: دیه اعضای بدن در سال ۱۴۰۲ (مبالغ ریالی دقیق)

این جدول به تفصیل دیه مربوط به آسیب های وارده به سایر اعضای بدن را مشخص می نماید. توجه داشته باشید که این مبالغ برای التیام مطلوب و بدون نقص عضو دائمی است و در صورت بروز عوارض یا نقص عضو، ممکن است مبالغ تغییر کرده و یا ارش تعیین شود.

عضو/صدمه	مبلغ دیه (تومان)	توضیحات
دست
قطع یک دست	۴۵۰,۰۰۰,۰۰۰	یک دوم دیه کامل.
شکستگی استخوان دست (بدون نقص)	۹۰,۰۰۰,۰۰۰	در صورت التیام مطلوب و بدون نقص عضو دائمی، یک دهم دیه کامل.
شکستگی هر انگشت دست	۱۸,۰۰۰,۰۰۰	در صورت التیام مطلوب. معمولاً دو صدم دیه کامل.
قطع هر انگشت دست	۹۰,۰۰۰,۰۰۰	یک دهم دیه کامل.
شکستگی استخوان کف دست	۹۰,۰۰۰,۰۰۰	در صورت التیام مطلوب. معمولاً یک دهم دیه کامل.
شکستگی مچ دست	۹۰,۰۰۰,۰۰۰	در صورت التیام مطلوب. معمولاً یک دهم دیه کامل.
از کار افتادگی انگشت دست	ارش	بر اساس نظر پزشکی قانونی و میزان از کارافتادگی.
هر بند انگشت	۳۰,۰۰۰,۰۰۰	یک سوم دیه کل انگشت.
دیه هر بخیه دست	۹,۰۰۰,۰۰۰	بسته به عمق و وسعت جراحت. معمولاً معادل حارصه یا دامیه.
پا
قطع یک پا	۴۵۰,۰۰۰,۰۰۰	یک دوم دیه کامل.
شکستگی ساق پا / مچ پا / ران	۹۰,۰۰۰,۰۰۰	در صورت التیام مطلوب و بدون نقص، یک دهم دیه کامل.
پارگی رباط صلیبی	۷۲,۰۰۰,۰۰۰	معمولاً ۸ درصد دیه کامل.
پارگی مینیسک زانو	۷۲,۰۰۰,۰۰۰	معمولاً ۸ درصد دیه کامل.
شکستگی هر انگشت پا	۱۸,۰۰۰,۰۰۰	در صورت التیام مطلوب. معمولاً دو صدم دیه کامل.
کبودی ران/ساق پا	۲,۷۰۰,۰۰۰	معادل ۰.۳% دیه کامل.
پارگی رباط مچ پا	۲۷,۰۰۰,۰۰۰	معمولاً ۳ درصد دیه کامل.
چشم
دیه دو چشم	۹۰۰,۰۰۰,۰۰۰	دیه کامل.
دیه یک چشم	۴۵۰,۰۰۰,۰۰۰	یک دوم دیه کامل.
کبودی چشم / زیر چشم	۲,۷۰۰,۰۰۰	معادل ۰.۳% دیه کامل.
قرمزی داخل چشم (بدون تعیین مقدار)	ارش	بر اساس نظر پزشکی قانونی.
دندان
دیه همه دندان ها (۲۸ دندان)	۹۰۰,۰۰۰,۰۰۰	دیه کامل.
دیه هر دندان پیشین (۸ دندان جلو)	۴۵,۰۰۰,۰۰۰	معمولاً یک بیستم دیه کامل.
دیه هر دندان پشتی (۲۰ دندان عقب)	۲۲,۵۰۰,۰۰۰	معمولاً یک چهلم دیه کامل.
شکستگی دندان	۳۱,۵۰۰,۰۰۰	بسته به نوع و میزان شکستگی، معمولاً ارش یا دیه جزئی.
گوش
دیه دو گوش	۹۰۰,۰۰۰,۰۰۰	دیه کامل.
دیه یک گوش	۴۵۰,۰۰۰,۰۰۰	یک دوم دیه کامل.
پارگی گوش	۱۵۰,۰۰۰,۰۰۰	معمولاً ارش، بسته به میزان نقص و زیبایی. این مبلغ یک تخمین است و با نظر کارشناس تعیین می شود.
شکستگی یک گوش	۹۰,۰۰۰,۰۰۰	معمولاً یک دهم دیه کامل یا ارش.
کمر
دیه دیسک کمر	ارش	بر اساس شدت آسیب، میزان اختلال در عملکرد و تشخیص پزشکی قانونی.
دیه مهره کمر (شکستگی)	۹۰,۰۰۰,۰۰۰	در صورت التیام مطلوب و بدون نقص. معمولاً یک دهم دیه کامل.
سر
دیه شکستگی سر	۱۸۰,۰۰۰,۰۰۰	در صورت عدم آسیب به مغز و بدون عوارض. معادل یک پنجم دیه کامل.
دیه هر بخیه سر	۱۸,۰۰۰,۰۰۰	بسته به عمق و وسعت جراحت. معمولاً معادل دامیه یا متلاحمه.
سایر اعضا و جراحات متداول
کبودی بدن	۲,۷۰۰,۰۰۰	در هر نقطه از بدن. معادل ۰.۳% دیه کامل.
شکستگی گونه	۹۰,۰۰۰,۰۰۰	در صورت التیام مطلوب و بدون نقص. یک دهم دیه کامل.
دنده شکسته	۹,۰۰۰,۰۰۰	برای هر دنده شکسته که در قفسه سینه قرار دارد، به جز دنده های محیط بر قلب. یک صدم دیه کامل.
خونریزی مغزی	۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰	در صورت عدم منجر شدن به کما یا فوت و بدون نقص دائمی. معمولاً یک سوم دیه کامل یا ارش.
شکستگی کتف / بازو	۹۰,۰۰۰,۰۰۰	در صورت التیام مطلوب و بدون نقص. یک دهم دیه کامل.
پارگی یک لب	۱۵۰,۰۰۰,۰۰۰	در صورت نقص زیبایی. معمولاً ارش یا دیه جزئی.
پارگی ابرو	۱۸,۰۰۰,۰۰۰	معمولاً ارش یا معادل دامیه.
طحال	ارش	بر اساس نظر پزشکی قانونی و میزان آسیب و عوارض.
شکستگی مهره گردن	ارش	بر اساس نظر پزشکی قانونی و شدت آسیب.
از بین رفتن موی سر	ارش	بر اساس نظر پزشکی قانونی و میزان نقص زیبایی.

نحوه محاسبه دقیق دیه و ارش: توضیحات تکمیلی و نکات مهم

محاسبه دیه و ارش، به ویژه در موارد پیچیده، نیازمند دقت بالا و آگاهی از جزئیات حقوقی و پزشکی است. این فرآیند صرفاً به جداول و مبالغ ثابت محدود نمی شود، بلکه عوامل متعددی در تعیین مبلغ نهایی نقش دارند.

نقش پزشکی قانونی

مهم ترین گام در فرآیند تعیین دیه یا ارش، گزارش دقیق و کارشناسی پزشکی قانونی است. کارشناسان پزشکی قانونی وظیفه دارند نوع، شدت، محل و عوارض ناشی از جراحت را به طور کامل و مستند بررسی و گزارش کنند. این گزارش شامل جزئیاتی مانند عمق جراحت (که در تعیین انواع دیه مانند حارصه، دامیه و متلاحمه بسیار مهم است)، میزان نقص عضو، درصد از کارافتادگی، عوارض روانی و جسمی بلندمدت و نیاز به درمان های آتی است. بدون گزارش دقیق پزشکی قانونی، قاضی قادر به صدور حکم صحیح و تعیین مبلغ دیه یا ارش نخواهد بود. حتی در مواردی که دیه مقدر است، پزشکی قانونی نقش مهمی در تأیید وقوع جنایت و انطباق آن با ماده قانونی مربوطه دارد. این نهاد با رعایت اصول علمی و بی طرفی، مبنای اصلی تصمیم گیری های قضایی را فراهم می آورد و از هرگونه اجحاف یا زیاده خواهی جلوگیری می کند.

محاسبه دیه درصدی

برخی از جراحات دارای دیه مقدر به صورت درصدی از دیه کامل هستند. محاسبه این نوع دیات نسبتاً ساده است و کافیست درصد مربوطه را در مبلغ دیه کامل انسان ضرب کنید. به عنوان مثال، اگر در سال ۱۴۰۲، دیه یک جراحت ۱۰٪ دیه کامل (۹۰۰ میلیون تومان) تعیین شود، نحوه محاسبه به این صورت خواهد بود:

مثال:
مبلغ دیه کامل: ۹۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
درصد جراحت: ۱۰٪
مبلغ دیه: ۹۰۰,۰۰۰,۰۰۰ × (۱۰/۱۰۰) = ۹۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

این روش برای تمامی درصدهای مشخص شده در قانون مجازات اسلامی قابل اعمال است. در مواردی که جراحت در ماه های حرام واقع شده باشد، دیه کامل ابتدا با یک سوم افزایش یافته و سپس درصد مربوطه از آن محاسبه می شود. برای مثال، اگر دیه ۱۰٪ در ماه حرام باشد، ابتدا دیه کامل (۱,۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان) محاسبه و سپس ۱۰٪ از آن معادل ۱۲۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان خواهد شد.

محاسبه ارش

همانطور که پیشتر ذکر شد، ارش برخلاف دیه مقدر، فرمول ثابت و مشخصی ندارد. تعیین ارش کاملاً به نظر قاضی و کارشناس پزشکی قانونی بستگی دارد. کارشناس پزشکی قانونی پس از معاینه دقیق مصدوم و بررسی تمامی جوانب آسیب (مانند میزان نقص زیبایی، محدودیت های حرکتی، عوارض روانی، توانایی های از دست رفته و…) درصدی از دیه کامل یا مبلغی مشخص را به عنوان ارش پیشنهاد می دهد. این پیشنهاد در قالب یک گزارش کارشناسی به دادگاه ارائه می شود. قاضی با در نظر گرفتن این گزارش، شرایط خاص پرونده، عرف جامعه، و با استناد به ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی، مبلغ نهایی ارش را تعیین می کند.

تعیین ارش برای جنایاتی که فاقد دیه مقدر هستند، نیازمند ارزیابی دقیق توسط پزشکی قانونی و تصمیم گیری قاضی با در نظر گرفتن تمامی ابعاد آسیب و تأثیر آن بر زندگی فرد است.

برای مثال، اگر فردی دچار سوختگی شدید در ناحیه صورت شود که منجر به نقص زیبایی غیرقابل جبران گردد، یا به دلیل آسیب به عصب، حس بویایی خود را از دست بدهد، این موارد فاقد دیه مقدر هستند و می بایست ارش برای آن ها تعیین شود. در این حالت، کارشناس پزشکی قانونی با بررسی شدت سوختگی و تأثیر آن بر زیبایی و همچنین میزان از دست رفتن حس بویایی، درصدی از دیه کامل (مثلاً ۵% یا ۱۰% دیه کامل) یا مبلغی معین را به عنوان ارش پیشنهاد می کند که قاضی بر اساس آن حکم صادر می نماید.

دیه تصادفات رانندگی در سال ۱۴۰۲

در تصادفات رانندگی، مسئولیت پرداخت دیه و خسارات بدنی بر عهده شرکت بیمه شخص ثالث است. بر اساس قانون بیمه اجباری شخص ثالث، تمامی رانندگان موظف به تهیه این بیمه هستند. سقف تعهدات شرکت بیمه شخص ثالث برای خسارات بدنی، معادل بالاترین مبلغ دیه کامل انسان در سال (یعنی دیه کامل در ماه های حرام) است. در سال ۱۴۰۲، این مبلغ ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان تعیین شده است.

در صورتی که در یک تصادف رانندگی، شخص ثالث دچار آسیب جانی شود (چه جرح و چه فوت)، شرکت بیمه موظف به پرداخت دیه مصدوم یا اولیای دم متوفی تا سقف تعهدات خود می باشد. در این نوع حوادث، تفاوتی میان دیه زن و مرد برای پرداخت توسط شرکت بیمه وجود ندارد و هر دو به یک میزان (تا سقف دیه کامل مرد در ماه حرام) از پوشش بیمه بهره مند می شوند. مابقی دیه زن در صورت نیاز، از صندوق تأمین خسارت های بدنی پرداخت خواهد شد. علاوه بر خسارات جانی، در تصادفات رانندگی ممکن است خسارات مالی نیز به خودرو وارد شود که شامل تعمیرات یا افت قیمت خودرو می باشد. افت قیمت خودرو، خسارت مالی مجزایی است که نحوه محاسبه و پرداخت آن تابع مقررات خاص خود بوده و ارتباطی به دیه ندارد.

نتیجه گیری و توصیه پایانی

آگاهی از مبالغ دیه و ارش در سال ۱۴۰۲ و نحوه محاسبه آن ها، برای تمامی شهروندان، به خصوص افرادی که به نوعی درگیر حوادث منجر به صدمات بدنی شده اند، ضروری است. دیه و ارش، سازوکارهایی حقوقی برای جبران خسارات وارده هستند که بر اساس اصول فقهی و قانونی در نظام قضایی ایران اعمال می شوند. جدول ارائه شده در این مقاله، یک راهنمای جامع برای اطلاع از مبالغ ریالی انواع دیه در سال جاری است.

پیچیدگی های حقوقی مربوط به تعیین دیه و ارش، تفاوت در مبالغ بر اساس نوع جراحت، محل وقوع، جنسیت و حتی زمان وقوع حادثه (ماه های حرام)، و همچنین نقش محوری پزشکی قانونی در این فرآیند، نشان دهنده لزوم مراجعه به متخصصان است. تصمیم گیری های قضایی در این زمینه بسیار حساس و دقیق هستند و یک اشتباه کوچک می تواند تأثیرات مالی و حقوقی قابل توجهی داشته باشد. بنابراین، در هرگونه پرونده مربوط به دیه و ارش، به شدت توصیه می شود از مشاوره و راهنمایی وکلا و کارشناسان حقوقی متخصص بهره مند شوید تا از حقوق قانونی خود به نحو احسن دفاع کرده و فرآیند پرونده را به درستی هدایت نمایید.