جرثقیل یک ماشین سنگین است که برای جابجایی بلند کردن و انتقال بارهای سنگین در صنایع مختلف استفاده می‌شود. این دستگاه با استفاده از اهرم‌ها سیم بکسل‌ها قرقره‌ها و موتورهای الکتریکی یا هیدرولیکی کار می‌کند و توانایی حمل و نقل اجسام سنگین را دارد که جابجایی آن‌ها با نیروی انسانی غیرممکن است.
کاربردهای جرثقیل در صنایع مختلف
- صنعت ساختمان سازی
- صنایع بندری و کشتیرانی
- صنایع فولاد و متالورژی
- صنایع نفت گاز و پتروشیمی
- صنعت حمل‌ونقل ریلی و خودروسازی
- نیروگاه‌ها و صنایع انرژی
- انبارداری و لجستیک
انواع قطعات جرثقیل و توضیح هرکدام
جرثقیل‌ها دارای قطعات مختلفی هستند که هرکدام وظیفه خاص خود را دارند و برای عملکرد صحیح و ایمن دستگاه ضروری‌اند. در ادامه به معرفی و توضیح مهم‌ترین قطعات جرثقیل پرداخته شده است:
1) کابل جمع‌کن جرثقیل (Cable Reel)
کابل جمع کن جرثقیل یکی از قطعات مهم جرثقیل است که وظیفه جمع‌آوری و آزادسازی کابل برق یا کابل‌های ارتباطی را بر عهده دارد. این سیستم به‌طور خودکار کابل‌ها را در طول حرکت جرثقیل جمع کرده و در هنگام برگشت آن‌ها را باز می‌کند. به این ترتیب از گرفتگی آسیب یا سایش کابل‌ها جلوگیری می‌شود. کابل جمع‌کن همچنین کمک می‌کند تا اتصال برق مداوم به موتورهای جرثقیل در هنگام حرکت آن حفظ شود. این قطعه معمولاً به صورت دستی یا برقی عمل می‌کند.
2) قلاب (Hook)
قلاب یک قسمت از جرثقیل است که برای اتصال بار به جرثقیل استفاده می‌شود. این قطعه معمولاً از فولاد سخت ساخته شده و با یک مکانیزم قفل‌کننده به سیم‌بکسل یا زنجیر متصل می‌شود. قلاب جرثقیل برای جابجایی بارهای سنگین طراحی شده و به طور مستقیم به بار مورد نظر متصل می‌شود. ایمنی قلاب و اطمینان از عدم آسیب به بار از اهمیت بالایی برخوردار است.
3) سیستم هیدرولیک (Hydraulic System)
سیستم هیدرولیک در جرثقیل‌ها برای حرکت عمودی بار و بلند کردن اجسام سنگین به کار می‌رود. این سیستم از مایعات تحت فشار استفاده می‌کند تا نیروی لازم را برای حرکت دادن اجسام فراهم کند. سیستم هیدرولیک معمولاً در جرثقیل‌های موبایل جرثقیل‌های دروازه‌ای و جرثقیل‌های برج استفاده می‌شود. این سیستم شامل پمپ‌ها سیلندرها شیرها و لوله‌ها است که همه آن‌ها تحت فشار کار می‌کنند.
4) قرقره (Pulley)
قرقره یکی دیگر از قطعات مهم در جرثقیل است که به کمک سیستم کابل‌کشی به جابجایی بار کمک می‌کند. قرقره‌ها معمولاً از جنس فولاد یا آلیاژهای مقاوم به فشار ساخته می‌شوند. این قطعه معمولاً در جرثقیل‌های سقفی دروازه‌ای و موبایل به کار می‌رود و وظیفه آن تغییر جهت حرکت سیم‌بکسل و کاهش فشار وارده بر روی کابل است.
5) موتور (Motor)
موتور بخش اصلی حرکت جرثقیل را تأمین می‌کند و از نوع الکتریکی یا دیزلی است. موتور به سیستم‌های هیدرولیک یا مکانیکی متصل است و نیرو را برای حرکت دادن بار حرکت دادن قلاب و سیستم‌های مختلف جرثقیل تولید می‌کند. موتورهای جرثقیل به طور معمول باید قدرت بالا و قابلیت کار در شرایط مختلف آب و هوایی را داشته باشند.
6) ترمز (Brake)
ترمز در جرثقیل‌ها برای توقف دقیق و کنترل حرکت بار استفاده می‌شود. ترمزها از نوع هیدرولیک الکتریکی یا مکانیکی هستند و باید به‌طور مداوم بررسی شوند تا از عملکرد صحیح آن‌ها در شرایط مختلف اطمینان حاصل شود. در صورت خرابی ترمز ایمنی اپراتور و بار به خطر می‌افتد.
7) ریل (Rail)
ریل‌ها در جرثقیل‌های دروازه‌ای و سقفی برای حرکت جرثقیل روی زمین یا سطح مورد نظر استفاده می‌شوند. این ریل‌ها معمولاً از فولاد مقاوم به فشار ساخته شده و به جرثقیل این امکان را می‌دهند که به راحتی روی مسیر خود حرکت کند. ریل‌ها باید به‌طور منظم بررسی و نگهداری شوند تا از انحراف یا آسیب به سیستم حرکت جلوگیری شود.
8) جعبه دنده (Gearbox)
جعبه دنده وظیفه انتقال نیروی موتور به قسمت‌های متحرک جرثقیل را بر عهده دارد. این قطعه سرعت حرکت جرثقیل را کنترل می‌کند و برای جابجایی بارهای سنگین و حرکت‌های آهسته یا سریع مورد استفاده قرار می‌گیرد. جعبه دنده‌ها باید به‌طور مرتب روغن‌کاری شوند تا از سایش و آسیب به قطعات داخلی جلوگیری شود.
9) سیستم کنترل (Control System)
سیستم کنترل شامل پوشش‌ها دکمه‌ها ریموت کنترل‌ها و نمایشگرهای دیجیتال است که به اپراتور این امکان را می‌دهند تا حرکت جرثقیل و بار را به‌طور دقیق و ایمن کنترل کند. این سیستم می‌تواند به‌طور دستی یا خودکار باشد و برای جابجایی بار در جهت‌های مختلف تنظیم می‌شود.
10) استراکچر و شاسی (Structure and Chassis)
استراکچر یا شاسی قسمتی از جرثقیل است که تمام اجزای دیگر روی آن نصب می‌شوند. این بخش باید از مواد مقاوم به فشار و آسیب ساخته شود تا بارهای سنگین را بدون شکستگی یا آسیب تحمل کند. استراکچر باید به طور دوره‌ای بررسی شده و در صورت لزوم تقویت شود.
نتیجه‌گیری
جرثقیل‌ها برای جابجایی بارهای سنگین به قطعات مختلفی نیاز دارند که هرکدام وظیفه خاص خود را دارند. از کابل جمع‌کن برای جمع‌آوری و آزادسازی کابل‌ها گرفته تا سیستم هیدرولیک قلاب قرقره و ترمزها همه این قطعات در کنار هم به جرثقیل کمک می‌کنند تا عمل حمل و نقل ایمن و کارآمد را انجام دهد. قطعات جرثقیل نقش اساسی در عملکرد صحیح و ایمن این ماشین‌های سنگین دارند و هر یک از این قطعات به گونه‌ای طراحی شده‌اند که برای انجام وظایف خاص خود در فرآیند جابجایی بارهای سنگین به بهترین نحو عمل کنند.