شرکت Merck & Co. که در ایران با نام MSD شناخته می شود یکی از شرکت های برجسته جهانی در حوزه ی داروسازی است که در زمینه تولید واکسن ها و داروهای حیاتی فعالیت دارد. یکی از مهم ترین دستاوردهای این شرکت تولید واکسن گارداسیل است. گارداسیل اولین واکسنی است که برای پیشگیری از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) که عامل اصلی ایجاد سرطان دهانه رحم سرطان های ناحیه تناسلی و دیگر بیماری های مرتبط است مورد استفاده قرار می گیرد.
اهمیت ویروس HPV و نقش واکسن گارداسیل
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از شایع ترین ویروس های مقاربتی است که بیش از ۱۰۰ گونه مختلف دارد. برخی از گونه های این ویروس از جمله انواع ۱۶ و ۱۸ با خطر بالای ایجاد سرطان دهانه رحم و سرطان های دیگر مانند سرطان های واژن مقعد و حتی گلو همراه هستند. طبق تحقیقات سازمان بهداشت جهانی سرطان دهانه رحم یکی از شایع ترین سرطان ها در میان زنان است و سالانه باعث مرگ هزاران نفر می شود.
واکسن گارداسیل به عنوان یکی از بهترین روش های پیشگیری از ابتلا به این ویروس شناخته شده است. این واکسن به ویژه برای پیشگیری از گونه های پرخطر HPV (انواع ۱۶ و ۱۸) و همچنین برخی گونه های دیگر که باعث ایجاد زگیل تناسلی می شوند (انواع ۶ و ۱۱) طراحی شده است.
عملکرد واکسن گارداسیل
واکسن گارداسیل به عنوان واکسنی غیرفعال شامل پروتئین های مشابه با ویروس HPV است که سیستم ایمنی بدن را تحریک به تولید پادتن ها می کند. این واکسن برای افرادی که قبلاً به ویروس HPV مبتلا نشده اند بیشترین تاثیر را دارد. به همین دلیل توصیه می شود واکسن گارداسیل قبل از شروع فعالیت جنسی در سنین ۹ تا ۱۴ سالگی تزریق شود.
جدول مقایسه ای بین واکسن های HPV
|
ویژگی |
گارداسیل ۹ |
سرواریکس |
گارداسیل (اولیه) |
|
گونه های پوشش دهنده HPV |
۹ گونه (۶ ۱۱ ۱۶ ۱۸ ۳۱ ۳۳ ۴۵ ۵۲ ۵۸) |
۲ گونه (۱۶ ۱۸) |
۴ گونه (۶ ۱۱ ۱۶ ۱۸) |
|
محافظت در برابر زگیل تناسلی |
بله |
خیر |
بله |
|
تعداد دوزها |
۲-۳ دوز |
۳ دوز |
۳ دوز |
مزایای استفاده از واکسن گارداسیل
- کاهش خطر ابتلا به سرطان ها : گارداسیل به طور موثری خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم و سایر سرطان های مرتبط با HPV را کاهش می دهد.
- پیشگیری از زگیل های تناسلی : این واکسن از گونه هایی از HPV که باعث زگیل های تناسلی می شوند نیز پیشگیری می کند.
- ایمنی و اثربخشی بالا : مطالعات بالینی گسترده اثربخشی بالا و ایمنی واکسن گارداسیل را تایید کرده اند.
توصیه های پزشکی و زمان بندی تزریق
واکسن گارداسیل برای پسران و دختران در سنین ۹ تا ۲۶ سال توصیه می شود. بهترین زمان تزریق پیش از شروع فعالیت جنسی است تا بدن در برابر ویروس HPV کاملاً محافظت شود. به طور کلی واکسن در دو یا سه دوز بر اساس سن بیمار و توصیه پزشک تزریق می شود. برای افرادی که واکسن را در سنین پایین تر (۹ تا ۱۴ سال) دریافت می کنند دو دوز کافی است اما برای سنین بالاتر سه دوز توصیه می شود.
عوارض جانبی احتمالی
واکسن گارداسیل مانند سایر واکسن ها ممکن است عوارض جانبی خفیف و موقتی داشته باشد. این عوارض شامل :
- درد و تورم در محل تزریق
- تب خفیف
- سردرد و خستگی
عوارض جدی تر بسیار نادر است اما در صورت بروز هرگونه واکنش غیرمعمول پس از تزریق بیمار باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرد.
روش های پیشگیری دیگر از HPV
اگرچه واکسیناسیون یکی از موثرترین روش های پیشگیری از HPV است اما دیگر اقدامات پیشگیرانه مانند استفاده از محافظ های جنسی (کاندوم) نیز می تواند خطر انتقال ویروس را کاهش دهد. همچنین انجام غربالگری های منظم از جمله آزمایش پاپ اسمیر (Pap smear) برای تشخیص زودهنگام هرگونه تغییرات سلولی در دهانه رحم بسیار حائز اهمیت است.
روش های خانگی برای تقویت سیستم ایمنی
اگرچه روش های خانگی نمی توانند جایگزین واکسیناسیون شوند اما برخی اقدامات می توانند به تقویت سیستم ایمنی و کاهش خطر ابتلا به بیماری ها کمک کنند :
- تغذیه سالم : مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین C روی و آنتی اکسیدان ها مانند میوه ها و سبزیجات می تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند.
- ورزش منظم : فعالیت بدنی به بهبود کارکرد سیستم ایمنی و کاهش استرس کمک می کند.
- استراحت کافی : خواب مناسب باعث بازسازی بدن و تقویت سیستم ایمنی می شود.
نتیجه گیری
واکسن گارداسیل یکی از مهم ترین پیشرفت های پزشکی در پیشگیری از سرطان دهانه رحم و سایر بیماری های مرتبط با ویروس HPV است. واکسن زدن در سنین پایین می تواند از عوارض شدیدتر در سنین بالاتر جلوگیری کند. با این حال همراهی واکسیناسیون با رژیم غذایی مناسب غربالگری های منظم و رعایت نکات بهداشتی بیشترین تأثیر را در حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری ها خواهد داشت.
سوالات متداول
۱. آیا واکسن گارداسیل برای مردان نیز مناسب است؟
بله واکسن گارداسیل برای پیشگیری از زگیل های تناسلی و سرطان های مرتبط با HPV در مردان نیز موثر است.
۲. اگر پس از شروع فعالیت جنسی واکسن تزریق شود آیا باز هم موثر است؟
هرچند تزریق واکسن پس از شروع فعالیت جنسی ممکن است تأثیر کمتری داشته باشد اما هنوز هم می تواند محافظتی قابل توجه در برابر گونه های HPV که فرد قبلاً به آنها مبتلا نشده است ارائه دهد.
۳. آیا گارداسیل نیاز به تجدید دوز دارد؟
در حال حاضر تحقیقات نشان داده که تزریق سه دوز کامل واکسن می تواند محافظتی طولانی مدت ایجاد کند و نیازی به دوزهای تجدیدی وجود ندارد.