پیدایش دامپزشکی در ایران و آنچه باید بدانید
دامپزشکی نوین در ایران در سال ۱۲۹۰ هجری شمسی با تصمیم دولت برای پایه‌گذاری تشکیلات نوین ژاندارمری آغاز شد. از دولت سوئد عده‌ای کارشناس نظامی برای تاسیس ژاندارمری استخدام شدند. به همراه افسران سوئدی دو نفر دکتر دامپزشک مامور به تاسیس مدرسه دامپزشکی برای تربیت کارکنان مورد نیاز ارتش شدند.
در سال ۱۳۰۴ پس از همه‌گیری طاعون گاوی و ایجاد خسارات زیاد، در وزارت کشاورزی اداره‌ای به نام سازمان دفع آفات حیوانی (بعدعا به صورت سازمان دامپزشکی درآمد) تاسیس شد. این شعبه تحت نظارت موسسه پاستور (وابسته به وزارت فوائد عامه) با ۲۲ نفر کارمند شامل ۱۴ نفر کارمند فنی و ۸ نفر کارمند خدماتی تشکیل شد.
در سال ۱۳۱۱ بنای دانشکده دامپزشکی ابتدا به صورت مدرسه و سپس دانشکده گذارده شد. در ابتدای امر این دانشکده زیر نظر وزارت کشاورزی بود اما پس از بازگشت شمار قابل ملاحظه‌ای دانشجو رشته دامپزشکی به کشور فرانسه این دانشکده از وزارت کشاورزی به دانشگاه تهران منتقل شد.
در سال ۱۳۱۴ با توجه به ضرورت مهار بیماری‌های مهلک دامی و نظارت بهداشتی دام و فرآورده‌های دامی قانون تفتیش صحی حیوانات به تصویب مجلس شورای ملی رسید و اداره کل دامپزشکی جایگزین موسسه دفع آفات حیوانی شد.
در سال ۱۳۲۶ اختیارات محدودی به دامپزشکی استان‌ها داده شد به طوری که در هر اداره کشاورزی ۲ معاونت ایجاد شد. یکی از این معاونت‌ها ویژه دامپزشکی بود و معاون آن رئیس اداره دامپزشکی نیز بود که همه امور فنی و مالی در اختیارش قرار داشت.
در تشکیلات کنونی وزارت جهاد کشاورزی سازمان دامپزشکی کشور به عنوان سازمانی مستقل وابسته به آن وزارت شناخته شده و رئیس سازمان دامپزشکی کشور مستقیما تحت نظارت وزیر به انجام وظیفه می‌پردازد. در استان‌ها نیز ادارات کل دامپزشکی و در شهرستان‌ها شبکه دامپزشکی به طور عمودی زیر نظر سازمان مرکزی دامپزشکی و به شکل افقی با سازمان جهاد کشاورزی و مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان مرتبط است.
وظایف دامپزشک
وظایف یک دامپزشک بسیار گسترده و متنوع هستند. دامپزشکان به وظایف مختلفی از مراقبت از حیوانات گرفته تا تشخیص بیماری‌ها و ارائه مشاوره آنلاین دامپزشکی به مالکان حیوانات می‌پردازند. در ادامه به بررسی وظایف اصلی شغل دامپزشکی خواهیم پرداخت.
- معاینه حیوانت و توانایی تشخیص، تجویز دارو و درمان بیماری‌های رایج دام مانند بیماری‌های عفونی، حرکتی و تغذیه‌ای
- شست‌وشو و مداوای زخم‌ها
- درمان شکستگی‌ها و در صورت نیاز انجام جراحی بر روی حیوان
- مشاوره به صاحب حیوان درباره تغذیه ونگهداری
- ارائه آموزش‌های لازم به صاحب حیوان درباره روش‌های پیشگیری از بیماری‌های مشترک با انسان مانند هاری، بروسلوز، مشمشه
- نمونه‌گیری از حیوانات و ارسال به آزمایشگاه دامپزشکی
- انجام آزمایش‌های نوار قلب (ECG)، ادار و مدفوع، سونو گرافی
- کمک به بهبود زندگی انسان و دام
- انجام معاینات منظم برای بررسی سلامت حیوانات، آزمایش و واکسیناسیون آنها برای مقابله با بیماری‌ها
- بررسی محل زندگی حیوانات و مشاوره دادن در خصوص راه‌های جلوگیری از گسترش بیماری
- مدیریت و نظارت بر پرستاران و کارکنان مراقب حیوانات
- پیشگیری از بروز و شیوع بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان
مهارت و دانش مورد نیاز شغل دامپزشک
- علاقه زیاد به حیوانات و سلامت آنها از مهم‌ترین ویژگی‌های یک دامپزشک خوب است زیرا در غیر این صورت امکان موفقیت زیاد در این شغل کمتر میشود.
- داشتن اطلاعات علمی خوب درباره حیوانات
- توانایی کار در ساعات طولانی و نامنظم زیرا گاهی ممکن است برای معالجه بیماری یک گاوداری یا مرغ‌داری یا هر مرکز دیگر نگهداری حیوانات ناچار باشد ساعات طولانی بدون وقفه کار کند
- داشتن توانایی جسمی، مهارت‌های عملی و قدرت مشاهده خوب. گاهی اوقات برای معاینه حیوانات بزرگی مثل اسب و گاو داشتن توانایی جسمی مناسب به دامپزشک کمک میکند
- توانایی تصمیم‌گیری از مهارت‌های مورد نیاز برای درمان مناسب حیوانات بیمار است.
- داشتن روش دلسوزانه و صبورانه در برخورد با صاحبان حیوانات زیرا در بسیاری از مواقع صاحبان حیوانات نسبت به حیوان دست‌آموز خود احساس دلبستگی زیاد پیدا میکنند و در هنگام معالجه و درمان باید به این نکته توجه زیادی داشت
تحصیلات، بازار کار و فرصت‌های شغلی دامپزشکی
فارغ‌التحصیلان رشته دامپزشکی می‌توانند به عنوان دامپزشک مشغول به کار شوند. اگر چه به صورت سنتی در خیلی از شهرستان‌ها و روستاها افرادی به صورت تجربی کار معالجه و درمان حیوانات را انجام می‌دهند برای کسب مجوز تجویز دارو و تعامل با سازمان‌های نظارتی و مسئول داشتن مدرک دانشگاهی در رشته دامپزشکی الزامی است.
یک دامپزشک میتواند در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی، مراکز بهداشتی و درمانی و بیمارستانهای وابسته به دستگاه‌های دولتی، انستیتو پاستور، انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات و ترویج کشاورزی، موسسه سرم و واکسن‌سازی رازی یا سازمان دامپزشکی کشور استخدام شود. البته در کنار استخدام در شرکت‌های دولتی می‌توان در شرکت‌های خصوصی مرتبط با دام و طیور نیز استخدام شد.
یک دامپزشک میتواند مسئول بررسی بهداشت و رعایت استانداردها در باغ وحش‌ها، مغازه‌های فروش حیوانات خانگی، اصطبل‌ها، بازارهای فروش حیوانات باشد و در بخش‌های مختلف مشغول به کار شود. برخی از آنان در حوزه سلامت عمومی فعالیت دارند و مسئول پیشگیری و مهار بیماری‌های دام هستند.
برخی دیگر که در صنعت فعالیت میکنند، مسئول آزمایش و نظارت بر تولید دارو، محصولات شیمیایی و بیولوژیکی مربوط به حیوانات هستند. همچنین یک دامپزشک میتواند با موافقت مراجع دولتی نسبت به تاسیس مطب، داروخانه دامپزشکی، آزمایشگاه دامپزشکی یا مرکز واکسیناسیون دام و طیور اقدام نمایند. گفتنی است ساعت کاری دامپزشکان به صورت تمام وقت است و گاهی برای برخی کارها باید به سفر کاری بروند.
شغل دامپزشکی با چه مشکلاتی روبرو میباشد؟
–دامپزشکی جز مشاغل سخت محسوب می شود.
-یک دامپزشک با مشکلات و خطرات زیادی روبرو میباشد به عنوان مثال هنگام واکسیناسیون حیوانات ممکن است مورد ضربه آنها قرار گیرد.و در کشارگاه ها ممکن است با خطراتی روبرو شوند.گاهی برای رفتن باید از مسیر های صعب العبور بگذرند.
–شغل دامپزشکی در چند سال اخیر اشباع شده است و حقوقشان از پزشکان کمتر می باشد.
بازار کار دامپزشکی
یک دامپزشک میتواند در مرکز بهداشت،بیمارستانهای وابسته،وزارت جهاد کشاورزی،سازمان تحقیقات کشاورزی،موسسه های سرم و واکسن سازی مشغول به کار شود.
صنایع های زیادی کارشان به دامپزشکی وابسته میباشد از صنایع میتوانیم به صنایع لبنی،پرورش زنبور،پرورش میگو و آبزیان را نام برد.زیرا دامپزشکی اول باید سلامت دام را تایید کند بعد از آن سلامت مواد تولید شده را مورد تایید قرار دهد.به عنوان مثال اگر مواد غذایی یا لبنیاتی از دامی که بیمار است تولید شود باعث بروز بیماری‌های خطرناکی در انسان میشود.مثلا بیماری تب مالت از شیر و پنیری که آن دام بیمار بوده است به انسان منتقل میشود.
باید دام ها را واکسینه کنیم واکسینه کردن دام ها از بروز بیماری بین دام و انسان پیشگیری می کنیم.
هرساله با آتش سوزی جنگل ها تعداد بسیار زیادی از حیوانات ازبین میروند که دامپزشکان با درمان کردن حیواناتی که زخمی شدند یا بیمار هستند به اکوسیستم کمک زیادی میکنند.دامپزشکی با ارائه خدمات خود به اقتصاد جامعه کمک زیادی میکند.
دامپزشکی باعث پیشرفت علم در رشته پزشکی هم شده اند به عنوان مثال لاپاراسکوپی را یک دامپزشک روی دام انجام داد که بعدها پزشکان از آن برای بیماری های مربوط به انسان بکار گرفتند.
یکی از وظایف مهم دامپزشکان نظارت کردن کار در کشتارگاه میباشد.اینکه ببنند بطور صحیح و درست ذبح صورت میگیرد یا نه؟مسائل بهداشتی هنگام ذبح رعایت میشود یا نه؟
بررسی فرصت‌های شغلی در رشته دامپزشکی
رشته دامپزشکی فرصت‌های شغلی بسیاری ارائه می‌دهد. از جمله این فرصت‌ها می‌توان به استخدام دامپزشک در وزارت بهداشت و كلينيک دامپزشكی اشاره کرد. این افراد می‌توانند به‌عنوان دامپزشکان عمومی یا دامپزشکان متخصص در کلینیک یا در مراکز تحقیقاتی و آموزشی فعالیت کنند. همچنین، دامپزشکان می‌توانند در مشاغل مرتبط با تحقیق و توسعه و مدیریت سلامت عمومی حیوانات مشغول به کار شوند.
در مجموع می‌توان گفت، شغل دامپزشکی یک حرفه ارزشمند و پر اهمیت است که نه‌تنها به حفاظت از سلامت حیوانات کمک میکند؛ بلکه با پیشگیری از انتشار بیماری‌ها به انسان‌ها، نقش مهمی در حفظ سلامت عمومی انسان‌ها نیز ایفا میکند. افرادی که به این رشته علاقه دارند، می‌توانند با گذراندن تحصیلات تخصصی و تمرین مناسب، در این حرفه موفقیت بسیاری کسب کنند.