آماده سازی خاک رس :
خاک رس برای ساخت آجر به روش دستی یا با ماشین برداشت و با کامیون یا تسمه نقاله به کارخانه آجرپزی منتقل می شود.
مناسب سازی خاک جهت استفاده :
کلوخه‌های بزرگ با سنگ‌شکن شکسته شده و به وسیله تسمه نقاله به محل موردنظر منتقل می شود. جداسازی مواد نباتی و دانه‌های درشت خاک صورت می گیرد و مواد لازم برای تهیه گل مهیا می شود.
مراحل آماده کردن گل و قالب‌گیری خشت :
الف_ خشت‌زنی و آماده کردن گل :
هدف از تهیه کردن گل به دست آوردن گلی مناسب، یکدست و بدون کلوخه و مواد اضافی خارجی است. در راه و روش قدیمی و سنتی بعد از سرند کردن و یکدست‌سازی خاک آخوره ای می سازند و مقدار آبی با حدود 30 الی 35 درصد از وزن خاک به آن اضافه می شود. سپس گل را ورز می دهند تا حالت خمیری به خود بگیرد و بدون این که فشارزیادی نیاز باشد، گل در قالب ریخته می شود و با فشار دست خشت‌زنی انجام می گیرد.
به دلیل اینکه در این روش خشت‌زنی با دست صورت می‌گیرد گاهی مواقع جهت آسودگی در قالب‌گیری میزان آب افزوده شده تا دو برابر افزایش می‌یابد. آجری که به این صورت تهیه می‌شود سبک و پوک است. آجر فشاری یا گری نام این نوع آجر است.
برای خشت‌زنی با دست از انواع قالب‌های زیر می‌توان استفاده کرد:
-قلب چهارتایی خشت‌زنی
-کلاف قالب (کشیده) بدون ته
-قالب جفتی (خشتی) ایرانی
-کلاف قالب تکی مربع (خشتی) بدون ته
خشت‌زنی در کارخانه
روشهای قالب گیری گل و خشت زنی در کارخانه:
خمیری شکل یا روش گل نرم :
در این روش آب به میزان 20 الی 30 درصد وزن خاک به آن اضافه می‌شود. خمیر گل از میان ماشین مکنده‌ای به شکل چرخ‌گوشت که نام دارد عبور داده می‌شود؛ و سپس هوا زدایی می‌شود. بعد از هوا زدایی خمیر با سیم بریده می‌شود. بعد از اینکه خشت تهیه شد به دستگاه خشک‌کن انتقال داده می شود.
گل سفت :
در تهیه گل سفت حدود ۲۵_۲۰ درصد وزن خاک به آن آب افزوده می‌شود. مابقی مراحل تهیه این نوع گل نیز مانند گل نرم است، فقط فرق بین این دو به دلیل استفاده از آب کمتر آجر ساخته شده مقاومت بیشتری دارد.
پرس کردن خاک نیمه‌خشک :
ابتدا در حدود ۸_۱۰ درصد وزن خاک به آن اضافه می‌شود تا دانه‌های موجود مرطوب شوند. بعد از مرطوب کردن خاک فشاری با تقریب ۸۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع توسط دستگاه پرس بر آن وارد می‌شود و خشت به وجود می‌آید. در این مرحله دیگری نیازی به خشک‌کردن خشت مدنظر نیست.
روشهای خشک کردن خشت:
- قرار گیری خشت در هوای آزاد به مدت ۱۳_۱۵ روز
- بهر ه گیری از کوره حلقه ای شکل هوفمان و قرار دادن خشت در اتاقک‌های کوره یا بام آن
- استفاده از گرم‌خانه (اتاق گرم): اتاقی بلند و باریکی که از پایین آن هوای داغ رد و بدل می‌شود. رطوبت فضا نیز از سمت بالای اتاق مکیده می‌شود.
- بهره‌گیری از تونل گرم :
در این مکان خشت‌ها روی واگن قرار می گیرند و از یک سو هوای گرم وارد تونل می شوند. در پایان کار که خشت ها به انتهای تونل می رسند رطوبت خود را از دست می دهند. بعد از خشک کردن خشت برای تهیه آجر لعاب دار به آن لعاب می دهند. در حین پخت آجر لعاب هم میپزد. لعاب هایی که دمای پختن کمتری نسبت به آجر نیاز دارند می توان بعد از ساخت آجر انجام داد.
تهیه آجر یا به عبارتی آجرپزی :
بعد از خشک شدن خشت‌ها در کوره چیده می‌شوند. نحوه چینش خشت‌ها باید به گونه ای باشد که گازهای داغ و شعله با به راحتی بتوانند از میان آنها عبور کنند. آجرپزی یعنی گرما دادن به آجر به شکلی که آب تبلور خاک رس بپرد و دانه‌های خاک به خوبی به هم بچسبند و جسم سختی به وجود آورند.
درجه‌ای که برای پخت آجر استفاده می شود از ۸۰۰_ ۱۲۰۰ درجه سانتی گراد است و مدت پخت با توجه به نوع کوره و نحوه رساندن حرارت به خشت‌ها مراحل پخت یا تولید آجر چیست؟
آجر مصالحی پرکاربرد است که با توجه به چگونگی پخت و تهیه آن به انواع گوناگونی تقسیم می‌شود. البته نباید از مصالح اولیه تشکیل‌دهنده آن نیز که در تقسیم‌بندی آجرها از نظر جنس موثر هستند، غافل بود. در این مقاله به مراحل ساخت و تولید آجر خواهیم پرداخت.
روشهای ساخت آجر
از نظر چگونگی، آجر به دو روش تر و خشک تولید می‌شود، که به شرح زیر خواهد بود:
روش تولید آجر به شکل تر: این روش تهیه آجر، خود به چهار صورت مختلف تقسیم بندی می‌شود که هرکدام از آنها شرایط و عوامل خاص خود را دارد.
روش سنتی ساخت آجر
در این روش همانطور که از نامش پیدا است همه چیز به صورت سنتی است، از تهیه گل رس، قالب‌گیری، پهن کردن در آفتاب برای خشک شدن و چیدن داخل کوره و همچنین پخت، به صورت کاملا دستی و توسط نیروی انسانی صورت می‌گیرد. در گذشته‌های نه چندان دور در ایران تهیه آجر به این شکل بود اما چند دهه است که این شکل از تهیه آجر نسوز نما تقریبا منسوخ شده است.
روش ماشینی آفتاب خشک
در این روش عملیات تهیه گل و قالب گیری توسط دستگاه و به صورت نیمه اتوماتیک انجام می‌گیرد، اما خشک شدن آجرها در آفتاب و به روش سنتی انجام می‌گیرد. عملیات پخت نیز در کوره‌های هوفمن که اغلب با سوخت نفت سیاه و یا گاز طبیعی کار می‌کنند، انجام می‌گیرد. (روش تهیه آجر در ایران غالبا به این صورت است.)
روش ماشینی خشک کن دار
این روش از نظر مکانیسم تولید کاملا شبیه به روش قبلی است با این تفاوت که فرآیند خشک کردن نیز در کوره‌هایی با سوخت گاز طبیعی، نفت یا گازوئیل صورت می‌گیرد.
روش تمام اتوماتیک تولید آجر
در روش تمام اتوماتیک کلیه امور از قبیل خردایش، قالب گیری، خشک کردن، چیدن آجرها روی واگن کوره تونلی، تخلیه از روی واگن و بار زدن در کامیون به صورت کاملا اتوماتیک صورت می‌گیرد.
برای این که بتوان آجرهای مرغوب و با کیفیتی تولید کرد، باید تمام مراحل پخت و تولید آجر با کیفیت و دقت طی شود. در این بخش به معرفی مرحله به مرحله پخت می‌پردازیم.
تهیه خاک رس
اولین گام برای تهیه آجر تهیه خاک رس است، معمولا در پخت آجر از خاک رس‌های کاملا خاص استفاده نمی‌شود، بلکه فقط دقت می‌کنند که ناخالصی‌های مثل چوب، زغال، ریشه گیاه در خاک رس وجود نداشته باشد، چرا که وجود آلودگی در خاک رس باعث می‌شود در زمان پخت آجر در کوره، این ناخالصی‌ها سوخته و جای آنها در بدنه آجر خالی بماند و این مسئله باعث می‌شود که مقاومت و استحکام آجر کم شود.
عمل آوردن خاک
منظور از عمل آوردن خاک غربال کردن خاک و تهیه خاکی بدون هرگونه آلودگی خارجی است. برای این کار خاک را هوا می‌دهند، آسیاب می‌کنند و گاهی برای تهیه آجرهای بسیار با کیفیت خاک را می‌شویند و پس از خشک کردن آن را الک می‌کنند تا دانه‌های کلوخی و درشت آنها جدا شود، بعد از انجام این مراحل نوبت به تهیه گل رس می‌شود.
ساختن گل برای تولید آجر
برای تهیه گل رس مخصوص آجرپزی باید حدود 20 درصد وزن خاک، به آن آب اضافه کرد، آبی که برای این کار استفاده می‌شود باید بدون ناخالصی باشد. بعد از مخلوط کردن آب و خاک تا حدی که خمیر یکدستی ایجاد شود ترکیب کردن را ادامه می‌دهند، سپس آن را به حال خود رها می‌کنند تا کم کم آب به تمام ذرات خاک نفوذ کرده و خمیر کاملا یکدست شود.
پس نوبت به لگد کردن می‌رسد، لگد کردن گل باعث می‌شود که تمام کار کاملا یکدست شده و اگر احیانا کلوخه‌های خاکی هنوز در لابه‌لای مواد باقی مانده باز شود، مقدار آب موجود در گل باید حداقل باشد و تنها به شکل‌دهی گل کمک کند، چرا که در صورتی که آب زیاد باشد مطمئنا زمان خشک شدن خشت‌ها و هزینه انجام این کار بیشتر خواهد بود و از طرفی وجود آب زیاد در آجر باعث می‌شود که سطح آجر در زمان پخت ترک بردارد.
قالب‌گیری یا خشت زنی
در کارخانه‌های سنتی و قدیمی خشت زنی و قالب گیری معمولا به روش دستی انجام می‌گرفت، در این روش با یک قالب چوبی در ابعاد مورد نیاز برای آجر را با دست از گل پر می‌کردند و با ایجاد فشار سعی می‌کردند فضای خالی داخل قالب باقی نماند، در نهایت سطح کار را صاف و صیقلی کرده و خشت را برای خشک شدن در هوای آزاد قرار می‌دادند. اما امروزه این کار به صورت اتوماتیک انجام می‌گیرد که باعث می شود کیفیت و یکدستی مواد سازنده آجر بیشتر باشد.
خشک کردن خشت‌ها
بعد از این که چند ساعتی از قالب‌گیری خشت‌ها گذشته و اصطلاحا گل کمی خود را می‌گیرد، آنها را بلند کرده و به سمت دیگری می‌چیدند تا تمام قسمت‌های خشت در معرض هوا قرار گیرند، به این ترتیب تمام سطوح خشت در معرض باد و تابش آفتاب قرار می‌گیرد و کاملا خشک می‌شود، البته این روش نیز کاملا سنتی است که گاهی اوقات باعث دفرمه شدن آجرها شده و گاهی نیز برای این که رطوبت درون خشت کاملا خشک شود مجبور به ایجاد ترک‌هایی در سطح آن می‌شدند.
پختن آجر
مرحله پخت آجرها آخرین مرحله از تهیه این مصالح ساختمانی است، در روشهای سنتی بعد از خشک کردن خشت‌ها آنها را در کوره‌های آجرپزی قرار می‌دهند اما در روشهای مدرن‌تر، خشک کردن خشک و چیدن آن در کوره‌های آجرپزی کاملا اتوماتیک انجام می‌شود.
برای پخت آجرها معمولا سه روش وجود دارد، پخت در کوره‌های آتش ثابت و آجر ثابت یا کوره‌های آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده و در آخر کوره‌های آجرپزی با آتش ثابت و آجر رونده.
در کوره‌های آتش ثابت، آجرها به شکل دایره‌وار روی هم چیده می‌شود و به شکل یک برج آجری در می‌آیند، سپس درون این برج دایره‌وار آتش قرار می‌گیرد و فرآیند پخت آجر صورت می‌گیرد.
در روش آتش رونده و آجر ثابت، آجرها در طول کوره چیده می‌شوند و آتش درون آن حرکت می‌کند.
در روش آتش ثابت و آجر رونده، همه چیز حالت مکانیزه دارد، در این کوره‌ها یک تونل آتش وجود دارد که آتش آن به وسیله گاز ایجاد می‌شود، از یک سو خشت‌های خام وارد کوره شده و از سوی دیگر آجرهای پخته شده خارج می‌شوند.
نوین نمای اصفهان مجری فروش و ، ، آجر لعابی ، و… ارسال به تمام نقاط ایران در ایران
در نهایت مراحل تولید آجر روی کیفیت آن تاثیر دارد؟
همانطور که در ابتدا نیز اشاره کردیم، مراحل تهیه و تولید آجر نقش مهمی در مرغوبیت و کیفیت آن دارند، به ویژه در مورد آجرهایی که حساسیت بیشتری دارند مثل آجرهای سفالی حساسیت مراحل انجام گرفته به مراتب بیشتر خواهد بود. اما در صورتی که این مراحل با دقت و کیفیت بالا انجام گیرد و در مصالح اولیه تهیه آجر ناخالصی وجود نداشته باشد، می‌توان گفت که کیفیت آجر تولیدی بسیار بالا است و از استحکام خوبی برخوردار خواهد بود.
از یک الی هفت روز متغیر است.
پخت آجر در کوره های مخصوص آجرپزی به روش های مختلفی انجام می شود. اگر مراحل تولید و ساخت آجر، به شیوه ای صحیح و اصولی طی شود، محصول نهایی، آجری مرغوب و با کیفیت خواهد بود.
تمامی محصولات آجر و آجرنمای تولید شده توسط کارخانه جات ، از استاندارهای لازم و کیفیت تضمینی برخوردار می باشند. در ادامه این مطلب، نحوه پخت این آجرها را برای شما شرح می دهیم.
آجر اینجوری تولید می شود!?
اگی می خواهید روش ساخت آجر را مرحله به مرحله ببینید پبشنهاد می شود این ویدیو را از دست ندهید.
روش های پخت آجر
آجرها به طورکلی به ۲ روش خشک و تر تولید می شوند. تفاوت این روش ها در دستی یا اتومات بودن آن ها می باشد.
- تولید آجر به روش سنتی: درست کردن آجر در این روش به صورت دستی و توسط نیروی انسانی انجام می شود.
- روش نیمه اتومات: کوره پخت آجرها در این روش، اتومات می باشد که آجر در آن می پزد. اما خشک کردن آجرها به روش سنتی انجام می شود.
- روش تمام اتومات: مکانیسم این روش، مشابه روش قبلی است با این تفاوت که عملیات خشک کردن آجر نیز به صورت اتومات انجام می شود.
پختن آجر با دو روش خشک و تر انجام می شود.
مراحل پخت آجر
برای پختن آجر با کیفیت و اصیل، مراحل و گام های زیر باید طی شوند:
۱٫ آماده سازی خاک رس
اولین قدم برای ساخت آجر، تهیه خاک رس می باشد. خاک رس مرغوب و مناسب برای پخت آجر، باید عاری از ناخالصی هایی چون زغال، چوب و ریشه گیاهان باشد؛ زیرا در زمان پخت، ناخالصی ها سوخته و جای خالیشان روی بدنه آجر باقی می ماند. این موضوع باعث کاهش استحکام آجر می شود.
۲٫ به عمل آوردن خاک
آجر با کیفیت، آجری است که خاک آن به خوبی غربال شده باشد و هیچ گونه آلودگی خارجی نداشته باشد. برای این کار ۲ راه وجود دارد:
- هوا دادن و سپس آسیاب کردن خاک
- شستن و خشک کردن خاک و سپس جدا کردن دانه های درشت و کلوخی آن با الک کردن
۳٫ تهیه گل رس برای پخت آجر
برای تهیه گل رس مخصوص پخت آجر، باید نزدیک به ۲۰% وزن خاک، آب خالص به آن اضافه کرد. با مخلوط کردن آب و خاک، خمیر یک دستی به دست می آید که باید به حال خود رها شود تا آب به خوبی در ذرات خاک نفوذ کند. این آب باید به حداقل ترین مقدار ممکن خود برسد.
هر چقدر آب موجود در گل بیشتر باشد، خشک شدن خشت سخت تر اتفاق میفتد و بعد از تصعید شدن آب، فضایی خالی در درون خشت باقی می گذارد که باعث پوکی آجر خواهد شد.
پس از قالب گیری آجر و خشک کردن خشت، نوبت به مرحله پخت آجر می رسد.
انجام قالب گیری قبل از پختن آجر
۴٫ قالب گیری
قالب گیری به دو صورت دستی و ماشینی انجام می شود. در روش دستی قالب چوبی را به شکل آجری که می خواستند درست کنند را تهیه می کردند. سپس قالب را با گل آجر که قبلا درست شده است پر می کنند. سطح خارجی آن را با دست صاف می کنند و سپس قالب را از خشت جدا می کنند.
در روش ماشینی گل درست شده را در ماشین قالب زنی می ریزند. این ماشین به لوله ای مارپیچی شکل منتهی می شود. گل ها به وسیله ی این لوله ی مارپیچ با فشار رو به جلو می روند و از دهانه ماشین به صورت مکعب شکل به طول و عرض مشخصی بیرون می آید. سپس آن را به ضخامت آجر (حدودا ۵ سانتی متر) با سیم برش می زنند و غالب بریده شده به سمت خشک کن می برند.
۵٫ نحوه پختن و دمای پخت آجر
پختن آجر یعنی مستحکم کردن خشت به طوری که قادر باشد تا ۱۰۰ کیلوگرم در سانتی متر مربع نیروی فشاری را تحمل نماید. به این ترتیب دمای پخت آجر باید حدود ۹۰۰ درجه سانتی گراد باشد. تقسیم بندی این درجه حرارت به صورت زیر می باشد:
- ۱۰۰ درجه سانتی گراد به منظور خشک شدن آب فیزیکی؛
- ۵۰۰ درجه سانتی گراد به منظور تصعید آب شیمیایی خاک رس؛
- ۹۰۰ درجه سانتی گراد به منظور خمیری شدن ذرات خاک رس و چسبیدن دانه های ماسه درون خشت و بدست آمدن آجر.
نحوه پختن آجر در دمای ۹۰۰ درجه
به منظور دستیابی به بالاترین کیفیت از لحاظ ظاهری و ساختاری، تمامی کارخانه های ما، پخت آجر را در کوره های مدرن آجرپزی انجام می دهند. یکی از محصولات درجه یک آجر آنلاین می باشد. فرآیند پخت و تولید آجر سنتی و خشت، با وجود قدمت چندین هزار ساله این آجرها، کاملا استاندارد بوده و میزان رضایتمندی بسیار بالایی از مشتریان را به خود اختصاص داده است.
جمع بندی
❓ خاک مناسب برای تولید آجر چه خاکی می باشد؟
✅ خاک رس مناسب ترین خاک برای ساخت آجر می باشد.
❓ خاک مناسب برای تولید آجر باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
✅ خاک رس مرغوب و مناسب برای پخت آجر، باید عاری از ناخالصی هایی چون زغال، چوب و ریشه گیاهان باشد؛ زیرا در زمان پخت، ناخالصی ها سوخته و جای خالیشان روی بدنه آجر باقی می ماند. این موضوع باعث کاهش استحکام آجر می شود
❓ طرز تهیه آجر در روش نیمه اتومات چگونه می باشد؟
✅ کوره پخت آجرها در این روش، کوره هوفمن اتومات می باشد که آجر در آن می پزد. اما خشک کردن آجرها به روش سنتی انجام می شود.