پیام مهم آمار‌های تجارت خارجی برای اقتصاد ایران
آمار صادرات و واردات کشور هم جزو آمار‌های محرمانه است و دولت مدت‌هاست آمار گمرک را منتشر نمی‌کند. اما روز گذشته رئیس گمرک وضعیت صادرات و واردات کشور در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۲ را منتشر کرد. گزارشی که چندان امیدوارکننده نیست و نشان می‌دهد کسری تجاری ایران منعی ۴ میلیارد دلار شده است.
این گزارش می‌گوید «ارزش وزنی» صادرات ایران در شش ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۴ درصد رشد کرده است، اما ارزش دلاری صادرات ایران به کمترین میزان طی سه سال گذشته رسیده است.
تراز تجاری ایران باز هم منفی شد
به عبارتی این آمار‌ها نشان می‌دهد حجم تجارت خارجی کشور دچار کاهش شدید شده و بر «کسری تجاری» کشور تاثیر گذاشته است. چنانکه کسری تجاری کالاهای غیر نفتی ایران در نیمه نخست امسال نسبت به نیمه نخست سال گذشته به اندازه ۴ میلیارد دلار بدتر شده است.
کسری تراز تجاری نشان می‌دهد وزن واردات نسبت به صادرات بالاتر بوده و ارز بیشتری برای تامین کالا استفاده شده است. برعکس، زمانی که کسری تجاری مثبت است؛ نشانگر ورود ارز به کشور و رشد بخش واقعی اقتصاد است. این مساله بر نکته دیگری هم دلالت دارد و آن اینکه میزان ارز خارج شده از کشور در شش ماهه نخست امسال از طریق واردات بیشتر از میزان ارزی بوده که از طریق صادرات وارد کشور شده است.
البته این گزارش نشان می‌دهد که میزان واردات هم نسبت به سال قبل کاهش داشته است. چون آمار اعلام‌شده از میزان ارزش دلاری واردات کشور در نیمه نخست امسال نشان می‌دهد این شاخص از ۴۴ میلیارد و ۳۹۰ میلیون دلار در نیمه نخست سال گذشته به ۳۰ میلیارد و ۴۴۳ میلیون دلار در ۶ ماهه ابتدایی امسال رسیده است. به عبارت دیگر در این مدت ارزش دلاری واردات کشور بیش از ۳۱ درصد کاهش یافته و به حداقل خود در ۵ سال اخیر رسیده است.
واردات نسبت به صادرات شتاب بیشتری گرفت
طبق یافته‌ها، میزان تراز تجاری کشور در نیمه نخست امسال به منفی ۶ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار رسیده که نسبت به ۶ ماهه ابتدایی سال گذشته ۴ میلیارد دلار بدتر شده است. به بیان دیگر در ۶ ماهه ابتدایی سال جاری ارزش واردات کشور حدود ۶ میلیارد دلار بیشتر از ارزش صادرات بوده و بالاترین کسری تجاری شش‌ماهه ایران را در سه سال اخیر رقم زده است.
اگر روند ۱۴ ساله تراز تجاری کشور را در نیمه نخست سال‌ها بررسی کنیم بهترین وضعیت تراز تجاری کشور متعلق به سال ۹۲ بوده است. در این سال میزان صادرات کشور ۱۱.۷ میلیارد دلار بیشتر از میزان واردات بوده است. در سمت مقابل نامناسب‌ترین وضعیت تراز تجاری با منفی۳۳.۴ میلیارد دلار مربوط به سال ۱۳۸۸ بوده است.
چه کالا‌هایی بیشتر وارد شدند؟ اگر گوشی تلفن همراه را که همواره یکی از پرتقاضاترین کالاهای وارداتی محسوب می‌شود؛ کنار بگذاریم، حجم عظیمی از واردات ایران به کالای خوراکی و نهاده‌هایی که در نهایت برای کالای خوراکی استفاده می‌شود، اختصاص دارد. در واقع این کالاها، جزو رده کالای اساسی قرار می‌گیرند.
رییس کل گمرک ایران با اشاره به اینکه بیشترین افزایش ارزش کالاهای وارداتی در بین ۱۰ قلم عمده به ترتیب شامل روغن خام سویا، جو و گوشی‌های تلفن همراه بوده است.
چه کالا‌هایی بیشتر صادر شدند؟ بخش بزرگی از صادرات ایران را هم کالاهای وابسته به نفت، گاز و پتروشیمی‌ها تشکیل می‌دهند که در رده «کالای غیرنفتی» قرار می‌گیرند و مشخص نیست چه زمانی قرار است این روند تغییر کند.