دلایل کاهش ذخایر خونی مازندران

محمد یوسفیان در گفت‌وگو با آوای البرز، در پاسخ به این پرسش که آیا بابت خون تزریقی به بیماران در بیمارستان‌ها مبالغی دریافت می‌شود، در توضیحاتی، اظهار کرد: در کتاب «تعرفه گذاری ارزش نسبی خدمات» که مصوب وزارت بهداشت بوده و از یک تزریق عضلانی ساده تا بزرگترین جراحی‌ها در آن قرار داده شده است، درباره انتقال خون ۱۴ نوع خدمت تعرفه‌گذاری شده که این برای خود خون نیست چرا که خون‎ها به صورت داوطلبانه دریافت می‌شوند؛اما هزینه‌هایی که بر روی خون‎ها انجام می‌گیرد، ارزشی دارد که بخش کوچکی از این هزینه‌ها از طریق بیمه‌ها به مراکز درمانی و سپس به خزانه کشور واریز می‌شود.

وی با تشریح ۱۴ خدمت سازمان انتقال خون در کتاب تعرفه‌گذاری، گفت: از ارزش کیسه‌های خونگیری وارداتی که ارقام سنگینی دارد تا پروسه‌های آزمایشاتی که برای بررسی سلامت خون‌های اهدایی صورت می‌گیرد، استحصال فرآورده‌های خونی، فیلتراسیون خون‌ قبل از ذخیره سازی، ذخیره سازی و غیره جملگی خدماتی است که هزینه‌بر هستند؛ برای مثال ارزش یک واحد خون اشعه‌دیده مطابق تعرفه خدمات سال ۱۴۰۰ برابر ۳۳ هزار ۶۴۵ تومان قیمت‌گذاری شده که این مبالغ که جزء کوچکی از کل هزینه‌ها است از طریق بیمه‌ها به وسیله مراکز خصوصی و دولتی پرداخت می‌شوند.

وی با بیان اینکه مراکز درمانی دولتی از طریق دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز درمانی خصوصی مستقیما مبالغ دریافتی از بیمه‌ها را به خزانه دولت واریز می‌کنند، افزود: ممکن است بخشی از این هزینه مجددا به سازمان انتقال خون ایران عودت داده شود که این هزینه‌ها مجددا برای خرید تجهیزات و مواد و وسایل مورد نیاز در پروسه‌های متنوع انتقال خون مصرف و هزینه می‌شود.

معاون فنی و فناوری‌های نوین اداره کل انتقال خون مازندران ضمن بیان اینکه یکی دیگر از خدمات انتقال خون تامین پلاکت به روش پلاکت فرزیس است، گفت: تامین ست پلاکت فرزیس که قیمتی بیش از یک میلیون تومان دارد در حقیقت بر عهده بیمار است، اما هم اکنون این ست هم به صورت رایگان توسط سازمان انتقال خون تهیه می‎شود.

ارزش یک واحد خون

این مسئول با تاکید بر اینکه ارزش یک واحد خون و فرآورده‌های خونی چندین برابر تعرفه‌های تعیین شده است، خاطرنشان کرد: آنچه در بیمارستان خصوصی شاید برجسته شود این است که این بیمارستان‌ها هزینه‌های حمل و نقل  و آزمایشات بررسی سازگاری خون با بیمار ( کراس مچ ) را طبق تعرفه‌های مصوب باید دریافت کنند.

در ادامه “علیرضا رستمیان” مسئول واحد هموویژلانس و نظارت بیمارستانی نیز با ذکر توضیحاتی در باب تعرفه مراکز درمانی خصوصی به آوای البرز گفت: در بخش خصوصی نیز تعرفه مشخص جهت “کراس مچ” و انجام آزمایشات قبل از تزریق وجود دارد که اگر هزینه‌ها بیشتر دریافت شود و یا تخلفی صورت گیرد مرجع رسیدگی و نظارت به آن خدمت، دانشگاه علوم پزشکی است که موارد را بررسی خواهد کرد.

توزیع رایگان خون

رستمیان با تاکید بر اینکه سازمان انتقال خون بابت خون اهدایی به هر بیمارستان، هیچ رقمی دریافت نمی‌کند، اظهار کرد: هزینه‌های انتقال خون در بیمارستان‌ها کاملا بر عهده بیمه‌ها است که به بیمارستان پرداخت می‌شود و بیمارستان به خزانه پرداخت می‌کند و ریالی به ما پرداخت نمی‌شود.

وی با اشاره به این مطلب که در هر خدمت رایگان امکان هدر رفت منابع وجود دارد از منظر دیگری به تعرفه‌های دریافتی بیمارستان‌ها بابت خون تزریقی پرداخت و تصریح کرد: این مقدار هزینه‌ کم نیز در مورد خون‌های ارسالی به بیمارستان‌ها تعرفه گذاری شده است در واقع به جهت این است که مانع درخواست بی‌رویه شود، در حقیقت این یک عاملی است که خود بیمارستان‌ها مراقب هدر رفت خون بوده و مصرف خون و فراورده‌های خونی را بهینه نمایند.

تجهیزاتی که تولید داخل ندارند

در تکمیل صحبت‌های این مقام مسئول بار دیگر یوسفیان، معاون فنی و فناوری‌های نوین اداره کل انتقال خون مازندران، افزود: ارزشی که در تعرفه‌های مصوب برای هزینه‌های انتقال خون آورده شده اگر با هزینه‌های امروزی مقایسه شود در واقع چندین برابر کمتر بوده چون بخش بزرگی از هزینه‌های ما مربوط به اقلامی است که تولید داخلی ندارند و به جهت نیاز دائمی و مستمر، ضروری است با این قیمت ارز تامین شود و چاره‌ای نیست.

یوسفیان در ادامه به افزایش بخش‌های مراکز درمانی و تخت‌های تخصصی و فوق تخصصی، جراحی‌، همودیالیز و  غیره که در نقاط مختلف استان اضافه شده نقبی زد و متذکر شد: این ارتقا نیازمند این است که سازمان انتقال خون نیز در سال آتی حداقل ۱۵ درصد رشد داشته باشد که این رشد نیازمند افزایش کیسه‌های خون، تجهیزات و وسایل و مواد مصرفی است که عمدتا وارداتی بوده و در نهایت هزینه سازمان را افزایش می‌دهند.

تقسیم بندی اهدا کنندگان خون

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر کاهش ذخایر خونی بعد از دوران کرونا در مازندران، ابتدا به بیان مقدمه‌ای پرداخت و گفت: سازمان انتقال خون ۳ دسته اهداء کننده دارد؛ نخست کسانی که بار اول مراجعه می‌کنند، دسته دیگر کسانی که به طور مستمر در یکسال اخیر حداقل دو مراجعه داشته‌اند و دسته آخر نیز کسانی هستند که دارای سابقه اهداء بوده اما در یکسال اخیر مراجعه نکرده‌اند. میانگین بار مراجعه همه این افراد بین ۱.۵ تا ۱.۷ بار مراجعه در سال است.

یوسفیان با اشاره به پایش انجام شده در ارتباط با کاهش ذخایر خونی بعد از کرونا، اظهار کرد: شیوع کرونا در کشور به طور رسمی از اسفند ۱۳۹۸آغاز شد. در این سال اداره کل انتقال خون مازندران ۱۱۰ هزار اهداکننده داشت که در سال ۱۴۰۰ این تعداد به ۹۹ هزار نفر رسید؛ یعنی ۱۱ هزار اهداکننده کمتر، در حالی‌که طی همه سنوات قبل، رشد خونگیری داشتیم. این یعنی از اهداکنندگان موجود خون بیشتری گرفتیم.

البته در تایید و بیان علت دیگر، رستمیان، مسئول واحد هموویژلانس و نظارت بیمارستانی و جانشین معاون فنی اداره کل انتقال خون مازندران با اشاره به اینکه بخشی از کاهش مراجعات به کووید۱۹ مربوط بوده و بخش دیگر به شیوع چشمگیر آنفلوانزا در زمستان گذشته مرتبط است، گفت: هرچند متناسب با کاهش شیوع کووید، اهداکنندگان رشد داشتند اما آن بخش‎های بیمارستانی که به کووید اختصاص یافته بود به حالت نرمال برگشت و به مجموعه درمانی اضافه شدند؛ ضمن اینکه در زمان شیوع کووید، جراحی در کمترین میزان خود انجام می‎گرفت و بیشتر مراجعات در اورژانس بود. حالا همگی به روال عادی برگشتند اما مراجعه‎کنندگان ما هنوز به روال سابق برنگشتند.

رستمیان یکی از دلایل کمبود ذخایر خون به ویژه در ساری را وجود مراکز متعدد نیازمند به خون در این شهرستان دانست و اظهار کرد: ۱۶ مرکز نیازمند خون در محدوده توزیع واحد پخش خون و فراورده‌های ساری ‏وجود دارد و این مقدار، «یک سوم» کل بیمارستان‌های فعال استان را شامل می‌شود؛ ضمن اینکه قسمتی از این نیاز مربوط به بخش‎های ‏تخصصی وفوق تخصصی بیمارستانی شامل جراحی قلب و انکولوژی است که بخش‌هایی ‏مشابه در استان ندارند. همه این نیازها از پایگاه ساری تامین می‎شوند و پایگاه انتقال خون ‏یک شهر به تنهایی نمی‎تواند جوابگوی این حجم از نیاز باشد.‏ که البته با توجه به شبکه خون‌رسانی استانی با مشکل حادی در تامین خون مراکز درمانی مواجه نشدیم.

جمعیت شناور در مازندران

معاون فنی و فناوری‌های نوین اداره کل انتقال خون مازندران، یکی دیگر از علل کاهش ذخایر خونی استان را به طول ۳۰۰ کیلومتری مازندران و جمعیت شناور زیاد آن نسبت داد و افزود: ما علاوه بر بیماران خود به این جمعیت شناور نیز ‌خدمت ارائه می‌کنیم، ضمن اینکه حتی برخی خدمات مطلوب در مازندران باعث شده از استان‌ها و کشورهای اطراف به مازندران مراجعه کنند.

یوسفیان با بیان اینکه به زودی مراکز درمانی جدیدی از جمله بیمارستان ۵۰۰ تختخوابی رازی قائم‌شهر افتتاح خواهد شد و این به معنای افزایش خدمات سازمان انتقال خون خواهد بود، اظهار کرد: بر اساس شاخص‌های طب انتقال خون، به ازای هر تخت عادی ما باید ۳ واحد خون پیش‎بینی کنیم و به ازای هر تخت اورژانس و بخش‌های تخصصی و فوق تخصصی نظیر تخت‌های بخش جراحی قلب نیز به دو تا سه برابر این میزان پیش‌بینی خون نیازمندیم. هم اکنون ۸ مرکز جراحی قلب در استان داریم ضمن اینکه بیمارستان سوانح سوختگی شهید زارع ساری یک مرکز منطقه‌ای است و چندین بخش انکولوژی نیز داریم که همه این موارد، مرتبا بر نیازهای ما می‌افزاید.

کمبود امکانات سازمانی

وی دیگر دلیل کاهش ذخایر خون را، کمبود امکانات سازمان دانست و تصریح کرد: ۵۰ درصد مردم مازندران به طور میانگین در روستاها زندگی می‎کنند و ما فقط ۳ دستگاه اتوبوس خونگیری مستهلک در استان مازندران داریم.

معاون فنی و فناوری‌های نوین اداره کل انتقال خون مازندران، افزود: طبق استانداردهای سازمان انتقال خون ایران، حداقل حد انتظار مراجعه مردم برای اهدای خون  ۲۷ در هزار است. در پایش‌های انجام شده مراجعه مردم ۲۰ تا ۲۵ استان کشور زیر این رقم است در حالی‌که مراجعه مردم مازندران برای اهدای خون با شاخص بالای ۴۰ در هر هزار نفر در رتبه‌های اول و دوم کشور قرار دارد.

این مسئول افزود: با این میزان مراجعه، ما در سقف امکانات موجود حرکت می‌کنیم اما باز هم دچار کمبود ذخایر می‌شویم که برای افزایش این ظرفیت باید به سراغ مراجعه‎کنندگان بار اولی برویم.

افزایش اتوبوس خونگیری

دکتر یوسفیان با اشاره به اینکه استحصال منابع بار اولی نیازمند این است که ما با اتوبوس خونگیری به سراغشان برویم، تصریح کرد: پیگیر اضافه کردن اتوبوس‌های مجهز خونگیری به مجموعه سازمان از طریق سازمان همیاری شهرداری‌ها هستیم، توافقاتی انجام شده که اگر اتوبوس در اختیار ما قرار گیرد حتی تجهیز اتوبوس را خود سازمان بر عهده خواهد گرفت.

انتهای پیام