این دو خواست یا به اصطلاح رایج “مطالبه” جانمایه شعارهایی بود که رئیس جمهور پزشکیان برای جذابیت خود نزد رأی دهندگان در رقابت های انتخاباتی اعلام کرد. در این حال او رویکرد اصلاحاتی خود را با لحاظ منافع رقیبان خود که به طور سنتی در تعاملات قدرت نقش تأثیرگذار دارند بیان کرده و اطمینان خاطر لازم را با ایده “وفاق” نزد عموم به فروش گذاشت.
مهمترین هدف دولت چهاردهم اما اصلاح “درک عمومی” از کارکردهایی است که برای اهداف اصلاحاتی خود در دستور کار قرار داده است. این درک لازم است با کاستن از گزارش ها و اخبار مأیوس کننده به ارائه چشم انداز موفقیت های امیدزا نزد مردم همّت کند. البته در عرصه سیاست ورزی همیشه کارکردها با متر نتایج دلخواه همسان نبوده و انتظاری چنین از دولت ها در هیچ نقطه از جهان واقعی نیست. دولت چهاردهم که اکنون در آستانه صدروزگی خود قرار دارد نیز از این امر مستثنا نخواهد بود. با این حال شروع یک فصل از کار دولت می تواند چشم اندازی را نمایش دهد که بر اساس آن به پیش بینی نسبی دست زد.
رئیس جمهور پزشکیان اگرچه از هرگونه وعده روشن به رأی دهندگانش پرهیز کرد؛ ولی در نقد آنچه در دولت های گذشته تجربه شد و با برشماری ایرادها در شیوه های حکمرانی سه نکته را در مفهوم سخنان خود به مردم وعده داد: بازگشت به مدیریت عقلانی با هدف همسان سازی امکانات با نیازها و اهداف؛ اصلاح شجاعانه مدیریت ها که نقطه مقابل سوء مدیریت هاست؛ و سوم؛ جلوگیری از هزینه سازی های تصاعدی. این سه وعده به گونه مشخص سه نتیجه را می بایست در پی آورد: استقرار مدیریت عقلانی؛ بازسازی مشروعیت و اعتماد عمومی و سرانجام؛ کاستن از هزینه هایی که دولت را در انجام خدمات دهی به مردم دچار تنگنا کرده است.
کارنامه نزدیک به 100 روزه دولت چهاردهم اما تصویر دوگانه “موفقیت” و “هشدار دهنده” را به نمایش گذاشته است؛ موفقیت از آن رو که دولت توانسته در سپهر سیاسی داخلی تا حدود زیادی آرامش را جایگزین ناآرامی هایی کند که برخی جریان های اخلالگر همواره بانی آن بوده اند. این جریان ها معمولاٌ با نگاه به منافع خود به اقدام هایی دست می زنند که هرگز مسئولیت نتایج هزینه ساز رفتارشان را به گردن نگرفته و نمی گیرند. در واقع آنان کمتر توجهی به مرتبط کردن مصلحت های جناحی خود با مصلحت های عمومی دارند.
اکنون و حداقل در نزدیک به 100روز گذشته چنین می نماید که رئیس جمهور پزشکیان با همراهی رئیسان دو قوه مقننه و قضائیه توانسته تا اندازه قابل توجهی از پراکندگی در اقدام ها جلوگیری کند. همچنین براساس توافق های ایجاد شده درباره قانون “حجاب و عفاف” و نیز احکام قضایی تعدیل هایی را سبب شود که بررسی آنها بیرون از حوصله این سطور است. علاوه براین ها می توان به انتخاب برخی معاونت ها در وزارتخانه ها و انتصاب استانداران در استان های خوزستان سیستان و بلوچستان فارس بازگشت برخی اساتید و دانشجویان ستاره دار به دانشگاه ها و… به دیده مثبت نگریست و از آن دفاع کرد. این درحالی است که دولت رئیس جمهور پزشکیان هنوز تا انطباق خود با خواست و اراده عمومی در اصلاح همان ها که وعده هایش را داده فاصله بسیار دارد.
اما یکی از موارد نگران کننده در این راستا اقدام ها و رفتاری است که پزشکیان در بستر ایجاد “وفاق” سبب تردید در نتایج آن نزد عموم می شود. در واقع پزشکیان گاه در تعقیب “وفاق” چنان رفتار و عمل می کند که گویی قرار است او خود را با متر جریان انحصار طللب همسان کند؛ نه این که دو طرف لازم است در نقطه “تعادل” قرار گیرند. همین مهم حتی در رویکرد سیاست خارجی دولت نیز سایه انداخته است. شوربختانه دولت هنوز هیچ کارنامه روشنی را در سیاست خارجی برای فروش نزد مخاطبانش ندارد؛ این البته از یک سو مربوط به شرایط تحمیلی مخالفان بیرونی جمهوری اسلامی است. از سوی دیگر دستگاه دیپلماسی دولت راهبرد روشنی را برای تعامل با جامعه جهانی ارائه نکرده است. دولت پزشکیان در سخت ترین دوران روابط خارجی جمهوری اسلامی قرار دارد.
اقتصاد و تورم افسار گسیخته دیگر محور هشدار دهنده ای است که درک عمومی از کارنامه دولت را نزد عموم دچار تردید می کند. این مهم نوعی عدم قطعیت را به زندگی مردم تحمیل کرده است. در این حال به نظر می رسد دولت رویکردی روزمره را در تصمیم های اقتصادی خود به کار گرفته؛ در حالیکه مردم کارنامه دولت ها را در سفره ها امنیت شغلی و ثبات اقتصادی رو به رشد نمره می دهند. دولت پزشکیان نمی تواند بدون دادن اطمینان از آینده به مردم پشتوانه لازم را در اجرای برنامه های اصلاحی خود دنبال کند.
اصلاح وجهه و جذابیت دولت به اراده ای بیش از این نیازمند است. به دیگر سخن دولت چهاردهم با وجود نیات مثبت و به رغم منابع محدود نیازمند آن است که ظرفیت خود را در سه عنصر خواستن توانستن و اراده فعال کند.