ویسکوزیته خون؛ شاخصی پنهان اما حیاتی در سنجش سلامت انسان

در حالی که پزشکان معمولاً برای ارزیابی وضعیت جسمی افراد به علائمی مانند فشار خون، ضربان قلب، دمای بدن و سطح اکسیژن خون توجه دارند، پژوهش های جدید پرده از عامل مهم تری برداشته اند: ویسکوزیته یا غلظت خون. این شاخص که تا مدت ها در ارزیابی های بالینی نادیده گرفته می شد، اکنون به عنوان یکی از معیارهای مهم سلامت عمومی مطرح شده است.

به گفته متخصصان، ویسکوزیته خون نقش مستقیمی در جریان خون، عملکرد قلب و اکسیژن رسانی به بافت ها دارد. زمانی که خون غلیظ تر از حد طبیعی شود، فشار بیشتری بر قلب وارد می کند و خطر بروز بیماری های قلبی، سکته مغزی و اختلالات متابولیک افزایش می یابد. در مقابل، حفظ غلظت مناسب خون می تواند به بهبود عملکرد سیستم قلبی عروقی و کاهش التهاب های مزمن کمک کند.

پژوهشگران تأکید دارند که با اندازه گیری منظم این شاخص، می توان دید جامع تری از وضعیت سلامت فرد به دست آورد؛ دیدی که فراتر از داده های معمول علائم حیاتی است. به باور آنان، گنجاندن ویسکوزیته خون در چکاپ های روتین می تواند به شناسایی زودهنگام بسیاری از بیماری ها و پیشگیری مؤثر از عوارض آنها منجر شود.

ویسکوزیته خون چیست و چرا اهمیت دارد؟

ویسکوزیته خون به میزان غلظت و چسبندگی خون در هنگام جریان اشاره دارد. وقتی خون بیش از حد غلیظ شود، حرکت آن کند می شود و قلب مجبور است فشار بیشتری برای پمپاژ آن وارد کند. این وضعیت می تواند باعث افزایش خطر لخته شدن خون، کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها و آسیب اندام ها شود.

مطالعات نشان می دهند که ویسکوزیته بالا با شش مورد از ده علت اصلی مرگ در برخی کشورها، از جمله بیماری های قلبی، سکته مغزی و سرطان، مرتبط است. به همین دلیل، ارزیابی ویسکوزیته خون می تواند اطلاعات ارزشمندی در کنار سایر علائم حیاتی فراهم کند و پزشکان را در تشخیص و مدیریت بیماری ها یاری دهد.

فناوری نوین اندازه گیری ویسکوزیته خون

دانشمندان دانشگاه میزوری، فناوری سونوگرافی پیشرفته ای ارائه کرده اند که امکان اندازه گیری غیرتهاجمی ویسکوزیته خون را فراهم می کند. این سیستم بدون نیاز به خون گیری، با استفاده از امواج فراصوت جریان خون را به آرامی به لرزه درمی آورد و الگوریتم های پیشرفته نحوه عبور سیگنال صوتی از خون را تحلیل می کنند تا چگالی و غلظت آن محاسبه شود.

این روش اولین بار است که به طور همزمان هم ویسکوزیته و هم چگالی خون را غیرتهاجمی اندازه گیری می کند و می تواند وضعیت واقعی خون در بدن را بدون تغییر رفتار طبیعی آن نشان دهد. این نکته مهمی است، زیرا نمونه گیری سنتی خون می تواند ویژگی های طبیعی خون را تغییر دهد و نتایج آزمایش را کمتر قابل اعتماد کند.

کاربردهای بالینی و مزایای این فناوری

ویسکوزیته خون بر هر سیستم بدن اثر می گذارد و اندازه گیری آن می تواند به پزشکان در مدیریت بسیاری از بیماری ها کمک کند. از جمله کاربردهای بالقوه این فناوری:

• مدیریت بیماری کم خونی داسی شکل: سلول های خونی غیرطبیعی این بیماران ویسکوزیته خون را افزایش می دهند و باعث آسیب اندام ها می شوند. اندازه گیری بلادرنگ ویسکوزیته می تواند تنظیم درمان و پیشگیری از عوارض را تسهیل کند.
• پیشگیری از لخته های خون و سکته: نظارت مداوم بر غلظت خون می تواند به شناسایی خطر لخته و انجام مداخلات زودهنگام کمک کند.
• قابلیت استفاده در تجهیزات قابل حمل و پوشیدنی: به دلیل مبتنی بودن بر نرم افزار، این فناوری می تواند در مانیتورهای سلامت خانگی یا پوشیدنی ها تعبیه شود و امکان پایش مداوم را فراهم آورد.

پیشینه و نوآوری در توسعه فناوری

این فناوری ریشه در مهندسی دارد؛ نیلش سالوی، پژوهشگر اصلی، ابتدا سیستم مشابهی را برای اندازه گیری کیفیت روغن در موتورها طراحی کرده بود. با همکاری جینگلو تان، متخصص مهندسی شیمی و زیست پزشکی، سالوی متوجه شد که همین اصول می تواند برای اندازه گیری ویسکوزیته خون انسان نیز به کار گرفته شود. ویلیام فی، استاد دانشکده پزشکی میزوری، نیز در بررسی کاربردهای پزشکی این سیستم نقش داشت و امکان اندازه گیری بلادرنگ را تأیید کرد.

آینده ویسکوزیته خون در مراقبت های پزشکی

پژوهشگران معتقدند که اندازه گیری ویسکوزیته می تواند به شاخص حیاتی استاندارد تبدیل شود و تصویری جامع تر از سلامت فرد ارائه دهد. این شاخص می تواند مکمل فشار خون، ضربان قلب و سایر علائم حیاتی باشد و امکان تشخیص زودهنگام بیماری های قلبی، عروقی و خونی را فراهم کند.

به گفته سالوی، این فناوری تنها یک دستگاه جدید نیست، بلکه روشی نوین برای درک بهتر بدن انسان و بهبود پیشگیری و درمان بیماری ها است. نتایج این پژوهش در نشریه Dynamic Systems, Measurement, and Control منتشر شده و نشان دهنده افق جدیدی در مانیتورینگ سلامت انسان است.

نتیجه گیری

ویسکوزیته خون شاخصی حیاتی است که تاکنون در بررسی سلامت انسان کمتر مورد توجه قرار گرفته بود. فناوری های نوین غیرتهاجمی می توانند اندازه گیری بلادرنگ و دقیق این معیار را ممکن کنند و مسیر جدیدی برای مدیریت بیماری ها، پیشگیری از عوارض قلبی و عروقی و ارتقای سلامت عمومی باز نمایند. توجه به این شاخص می تواند یکی از گمشده های ارزیابی سلامت انسان را کامل کند و ابزاری نوین برای پزشکان و بیماران فراهم آورد.