ناسا درباره ورود به دوره ای بلندمدت از خشکی و کم آبی هشدار داد

به گزارش خبرگزاری آنا بر اساس داده های ماهواره ای میزان متوسط ذخایر آب شیرین روی زمین شامل آب های سطحی مانند دریاچه ها و رودخانه ها و همچنین منابع آب زیرزمینی از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۳ به طور میانگین ۱۲۰۰ کیلومتر مکعب کمتر از میانگین سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۴ بوده است. دکتر Matthew Rodell هیدرولوژیست در مرکز فضایی گادرد ناسا (Goddard Space) بیان کرده که این مقدار برابر با دو و نیم برابر حجم دریاچه ایری (Erie) در آمریکای شمالی است.

چرخه ای خطرناک از تخلیه منابع

در دوره های خشکسالی همراه با گسترش کشاورزی مبتنی بر آبیاری فشار بر منابع آب زیرزمینی افزایش یافته است. کاهش بارش باران و برف بازسازی طبیعی این منابع را دشوارتر کرده و چرخه ای خطرناک از کاهش آب شیرین به وجود آورده است. این روند می تواند تأثیرات گسترده ای بر جوامع کشاورزی بهداشت عمومی و امنیت غذایی داشته باشد. گزارش سال ۲۰۲۴ سازمان ملل متحد درباره تنش آبی هشدار می دهد که کمبود منابع آب ممکن است باعث بروز فقر درگیری های محلی و افزایش خطر بیماری ها در جوامع وابسته به منابع آلوده شود.

نقش ماهواره های GRACE در این تحقیقات

برای شناسایی این کاهش جهانی دانشمندان از داده های ماهواره های GRACE استفاده کرده اند. این ماهواره ها تغییرات جاذبه زمین را اندازه گیری کرده و تغییرات جرم آب را روی و زیر سطح زمین شناسایی می کنند. GRACE که از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۷ فعال بود و بعدها با نسخه GRACE-FO در سال ۲۰۱۸ جایگزین شد اولین ابزارهایی بودند که امکان بررسی تغییرات آب شیرین در مقیاس جهانی را با دقت بالا فراهم کردند.

خشکسالی های شدید و پیامدهای ال نینو(El Nino)

این کاهش ناگهانی آب شیرین در سال ۲۰۱۴ با خشکسالی شدید در برزیل آغاز شد و به دنبال آن خشکسالی های گسترده ای در استرالیا آفریقا آمریکای شمالی و جنوبی و اروپا رخ داد. پدیده ال نینو بین سال های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ نیز با افزایش دمای اقیانوس آرام الگوهای بارش را در سراسر جهان مختل کرد. حتی پس از پایان این دوره میزان آب های شیرین به سطح قبلی بازنگشت. بر اساس این مطالعه از سال ۲۰۱۵ به بعد ۱۳ مورد از ۳۰ خشکسالی شدید جهان توسط ماهواره های GRACE ثبت شده اند.

آینده ای مبهم و نقش مدیریت پایدار منابع آب

یکی از چالش های پیش رو این است که آیا سطح آب های شیرین می تواند به حالت قبل از ۲۰۱۵ بازگردد یا همچنان رو به کاهش خواهد داد. Matthew Rodell اشاره می کند که ۹ سال از گرم ترین سال ها با کاهش آب شیرین در سیاره زمین همراه بوده است و این همزمانی نمی تواند تصادفی باشد. او هشدار می دهد که این روند می تواند نشانه ای از شرایط آینده زمین باشد.

با توجه به شواهد موجود کارشناسان بر نیاز به اقدامات فوری برای مدیریت پایدار منابع آبی تاکید دارند. توسعه فناوری های جدید برای استفاده بهینه از آب کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و برنامه ریزی دقیق برای مقابله با خشکسالی ها از جمله راهکارهای ضروری هستند. با این حال پیچیدگی های مرتبط با تغییرات اقلیمی و عدم توازن در توزیع منابع آبی نیازمند همکاری جهانی و توجه ویژه است.

تحقیقات ناسا بار دیگر نشان می دهد که تغییرات اقلیمی فقط یک مسئله زیست محیطی نیست بلکه تهدیدی جدی برای امنیت غذایی بهداشت عمومی و پایداری اقتصادی جهان محسوب می شود. این کاهش هشداردهنده در منابع آب شیرین لزوم اقدام هماهنگ جهانی برای حفظ محیط زیست و منابع حیاتی را بیش از پیش آشکار می کند.

وضعیت زیست محیطی و امنیت غذایی در ایران به ویژه در استان اصفهان در حال حاضر تحت تاثیر جدی تغییرات اقلیمی قرار دارد. در سال های اخیر این منطقه با مشکلات متعددی در زمینه کمبود منابع آبی روبرو شده است که تاثیرات آن به وضوح در کاهش سطح آب های زیرزمینی و وقوع خشکسالی های طولانی مدت نمایان است. این تغییرات نه تنها تهدیدات جدی برای کشاورزی و تولیدات غذایی ایجاد کرده اند بلکه امنیت غذایی این منطقه را به خطر انداخته اند. در اصفهان به ویژه در مناطق روستایی که وابستگی زیادی به منابع آبی دارند کاهش شدید محصولات کشاورزی قابل توجه است و این بحران می تواند منجر به بحران های اجتماعی و اقتصادی بیشتر در آینده شود. به همین دلیل بررسی و مدیریت پایدار منابع آبی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و برای جلوگیری از گسترش این بحران نیاز به توجه و اقدامات جدی در سطح ملی و منطقه ای احساس می شود.

همچنین وضعیت بهداشت عمومی در این منطقه تحت تاثیر تغییرات اقلیمی قرار گرفته است. آلودگی هوا ناشی از افزایش تولید گازهای گلخانه ای ترافیک وسیله های نقلیه و فعالیت های صنعتی به ویژه در مناطق شهری و صنعتی اصفهان تهدید جدی برای سلامت عمومی به وجود آورده است. بیماری های تنفسی و مشکلات بهداشتی دیگر به ویژه در این مناطق رو به افزایش هستند. کارشناسان بر لزوم توسعه فناوری های نوین برای مدیریت منابع آبی کاهش گازهای گلخانه ای و برنامه ریزی دقیق برای مقابله با خشکسالی ها تاکید دارند. در این راستا همکاری و هم افزایی جهانی و توجه ویژه به توسعه پایدار برای مقابله با تغییرات اقلیمی و حفظ منابع طبیعی ضروری است. این مسائل باید به طور جدی در دستور کار قرار گیرند تا بتوان به راهکارهای مؤثر برای مدیریت چالش های پیش رو دست یافت.