سهم دو زن از ارث شوهر
در نظام حقوقی ایران، سهم الارث دو زن (یا بیشتر) از شوهر متوفی، طبق ماده ۹۴۲ قانون مدنی، یک چهارم یا یک هشتم از کل ترکه است که به تساوی میان تمامی همسران دائم تقسیم می شود، بسته به اینکه متوفی دارای فرزند باشد یا خیر.
مبحث ارث همواره یکی از پیچیده ترین و حساس ترین حوزه های حقوقی در جامعه ایران محسوب می شود، به ویژه زمانی که متوفی دارای همسران متعدد باشد. این وضعیت نه تنها ابهامات حقوقی فراوانی برای ورثه ایجاد می کند، بلکه می تواند زمینه ساز بروز اختلافات خانوادگی و حقوقی گردد. آگاهی دقیق از قوانین و مقررات مربوط به سهم الارث زوجات، خصوصاً در مواردی که مرد بیش از یک همسر دائم داشته است، برای تمامی ذی نفعان از جمله همسران، فرزندان و وکلای حقوقی، امری ضروری است. فهم این پیچیدگی ها، از جمله چگونگی تقسیم سهم قانونی میان همسران متعدد و تمییز میان حقوق اصلی و جانبی، به افراد کمک می کند تا با دیدی روشن تر و آگاهانه تر در مسیر احقاق حقوق خود گام بردارند.
مبانی حقوقی توارث و جایگاه زوجه
مفهوم ارث در نظام حقوقی ایران به انتقال مالکیت اموال و حقوق مالی متوفی به بازماندگان قانونی او پس از فوت اطلاق می گردد. این اموال، که اصطلاحاً «ترکه» نامیده می شوند، شامل کلیه دارایی ها، دیون و تعهدات مالی است که متوفی در زمان حیات خود داشته است. وراثت بر دو پایه اصلی استوار است: قرابت نسبی (خونی) و قرابت سببی (ازدواج). در خصوص قرابت سببی، قانون گذار رابطه زوجیت را به عنوان یکی از اسباب اصلی توارث به رسمیت شناخته است.
شرط توارث: رابطه زوجیت دائم و حیات زوجین
ماده ۸۶۴ قانون مدنی صراحتاً بیان می کند: «از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می برند، هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشند.» این ماده، پایه و اساس ارث بری زوجین از یکدیگر را تشکیل می دهد. اهمیت اصلی در اینجا، وجود رابطه زوجیت دائم است. ماده ۹۴۰ قانون مدنی نیز تأکید دارد که «زوجین فقط در صورتی از یکدیگر ارث می برند که عقد آن ها دائم باشد.» این بدان معناست که در عقد موقت (صیغه)، برخلاف عقد دائم، هیچ گونه توارثی بین زوجین برقرار نیست. البته، این عدم توارث مانع از آن نمی شود که متوفی بتواند تا یک سوم اموال خود را به موجب وصیت به همسر موقت خود اختصاص دهد، اما این امر به عنوان ارث تلقی نمی گردد و در چارچوب احکام وصیت بررسی می شود.
علاوه بر شرط دائمی بودن عقد، حیات زوجین در زمان فوت نیز از شروط اساسی توارث است. به این معنی که برای ارث بردن هر یک از زوجین از دیگری، لازم است که در لحظه فوت، هر دو زنده باشند. این شرط، از اصول کلی ارث بری است که در تمامی روابط وراثتی صادق است.
سهم الارث زوجه واحد (تک همسر) از شوهر: مبنای درک تعدد زوجات
پیش از پرداختن به سهم الارث در صورت تعدد زوجات، لازم است تا میزان ارث زوجه ای که تنها همسر متوفی بوده است، تبیین شود. این مبنا، به درک بهتر چگونگی تقسیم سهم در شرایط پیچیده تر کمک می کند. سهم الارث زوجه از شوهر، بر اساس قوانین مدنی ایران، به دو حالت کلی تقسیم می شود:
- در صورت داشتن فرزند از متوفی: اگر مرد متوفی دارای فرزند (یا نوه) باشد، سهم کلی زوجه از ترکه، یک هشتم خواهد بود. منظور از فرزند در اینجا، تمامی فرزندان متوفی است، فارغ از اینکه از کدام همسرش باشند.
- در صورت نداشتن فرزند از متوفی: اگر مرد متوفی هیچ فرزند یا نوه ای نداشته باشد، سهم زوجه از ترکه، یک چهارم تعیین شده است.
توجه به این نکته ضروری است که سهم زوجه، در هر دو حالت، از تمامی اموال (اعم از منقول و غیرمنقول) محاسبه می گردد که در بخش های بعدی به جزئیات آن پرداخته خواهد شد. این تقسیم بندی، چارچوبی برای درک سهم در سناریوهای متعدد زوجات فراهم می آورد.
سهم الارث در صورت تعدد زوجات (دو زن یا بیشتر)
هنگامی که مردی بیش از یک همسر دائم داشته و فوت می کند، قواعد ارث بری برای زوجات دچار تغییراتی در نحوه تقسیم می گردد. در این خصوص، ماده ۹۴۲ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، اصلی کلیدی را بیان می دارد که بسیاری از ابهامات را رفع می کند. این ماده مقرر می دارد: «در صورت تعدد زوجات، ربع یا ثمن ترکه که تعلق به زوجه دارد، بین همه آنان بالسویه تقسیم می شود.»
شرح این ماده به زبان ساده بدین صورت است که ابتدا باید سهم کلی تمامی زوجات از ترکه متوفی مشخص شود. این سهم کلی، همانند حالت تک همسری، یا یک چهارم (در صورت نداشتن فرزند برای متوفی) یا یک هشتم (در صورت داشتن فرزند برای متوفی) از کل ترکه است. پس از تعیین این سهم کلی، این میزان بین تمام همسران دائم متوفی، به تساوی تقسیم می گردد. نکته بسیار مهم آن است که هر زن به طور جداگانه یک چهارم یا یک هشتم را نمی برد، بلکه این سهم، سهم مشترک و کلی آن هاست که به نسبت تعدادشان میانشان تقسیم می شود.
طبق ماده ۹۴۲ قانون مدنی، سهم ارث قانونی که به همسران دائم متوفی تعلق می گیرد، در صورت تعدد زوجات، به تساوی میان تمامی آن ها تقسیم می شود، فارغ از اینکه کدام زن فرزند دارد.
سناریوهای عملی و نحوه محاسبه دقیق سهم هر زن
برای روشن شدن هرچه بیشتر موضوع، سناریوهای مختلف را با مثال های عددی کاربردی بررسی می کنیم:
سناریو ۱: مرد متوفی دارای دو (یا بیشتر) همسر دائم و دارای فرزند
در این حالت، وجود فرزند برای مرد متوفی، سهم کلی تمامی زوجات را به یک هشتم از کل ترکه کاهش می دهد. این یک هشتم سپس به تساوی بین همسران تقسیم می شود.
مثال عددی کاربردی:
فرض کنید مردی با دو همسر دائم فوت کرده و دارای فرزند نیز می باشد (چه از همسر اول و چه از همسر دوم یا از هر دو). اگر ارزش کل ترکه (اموال باقی مانده پس از کسر دیون و وصایا) ۸۰۰ میلیون تومان باشد، محاسبه سهم هر زن به شرح زیر است:
- تعیین سهم کلی زوجات: با وجود فرزند، سهم کلی زوجات یک هشتم از ترکه است.
- محاسبه مبلغ سهم کلی: ۸۰۰ میلیون تومان / ۸ = ۱۰۰ میلیون تومان.
- تقسیم بین زوجات: این ۱۰۰ میلیون تومان بین دو همسر به تساوی تقسیم می شود.
- سهم هر زن: ۱۰۰ میلیون تومان / ۲ = ۵۰ میلیون تومان. بنابراین، هر زن ۵۰ میلیون تومان از ارث خواهد برد.
تأکید می شود که در این سناریو، فرزند داشتن یا نداشتن هر زن به تنهایی ملاک نیست، بلکه وجود فرزند (یا نوه) برای خود مرد متوفی است که سهم کلی زوجات را به یک هشتم تقلیل می دهد.
سناریو ۲: مرد متوفی دارای دو (یا بیشتر) همسر دائم و بدون فرزند
چنانچه مرد متوفی هیچ فرزند یا نوه ای (از هیچ یک از همسرانش یا حتی فرزندان قبلی) نداشته باشد، سهم کلی تمامی زوجات از ترکه، یک چهارم خواهد بود. این یک چهارم نیز به تساوی بین همسران تقسیم می گردد.
مثال عددی کاربردی:
فرض کنید مردی با سه همسر دائم فوت کرده و هیچ فرزندی ندارد. اگر ارزش کل ترکه ۶۰۰ میلیون تومان باشد، محاسبه سهم هر زن به شرح زیر است:
- تعیین سهم کلی زوجات: بدون فرزند، سهم کلی زوجات یک چهارم از ترکه است.
- محاسبه مبلغ سهم کلی: ۶۰۰ میلیون تومان / ۴ = ۱۵۰ میلیون تومان.
- تقسیم بین زوجات: این ۱۵۰ میلیون تومان بین سه همسر به تساوی تقسیم می شود.
- سهم هر زن: ۱۵۰ میلیون تومان / ۳ = ۵۰ میلیون تومان. بنابراین، هر زن ۵۰ میلیون تومان از ارث خواهد برد.
سناریو ۳: زن دوم (یا یکی از زوجات) بدون فرزند از متوفی، اما مرد دارای فرزند از همسر دیگر
این سناریو برای رفع ابهام رایج مطرح می شود. در این حالت، حتی اگر یکی از همسران (مثلاً زن دوم) از متوفی فرزندی نداشته باشد، اما مرد متوفی از همسر دیگری (مثلاً زن اول) دارای فرزند باشد، باز هم سهم کلی تمامی زوجات یک هشتم از ترکه خواهد بود. این یک هشتم سپس به تساوی میان همه همسران (شامل زن دوم بی فرزند) تقسیم می شود.
مثال عددی کاربردی:
مردی دارای دو همسر دائم است؛ از زن اول دو فرزند دارد و از زن دوم فرزندی ندارد. ارزش ترکه ۴۰۰ میلیون تومان است. در این حالت:
- تعیین سهم کلی زوجات: چون مرد دارای فرزند است، سهم کلی زوجات یک هشتم از ترکه است.
- محاسبه مبلغ سهم کلی: ۴۰۰ میلیون تومان / ۸ = ۵۰ میلیون تومان.
- تقسیم بین زوجات: این ۵۰ میلیون تومان بین دو همسر (زن اول و زن دوم) به تساوی تقسیم می شود.
- سهم هر زن: ۵۰ میلیون تومان / ۲ = ۲۵ میلیون تومان. هر دو زن، فارغ از اینکه از کدام یک فرزند دارد، ۲۵ میلیون تومان دریافت می کنند.
جزئیات و نکات حقوقی تکمیلی برای همسران متعدد
سهم الارث زن از انواع اموال (منقول و غیرمنقول)
یکی از موضوعات مهم در بحث ارث زوجه، چگونگی سهم الارث او از انواع مختلف اموال متوفی است. ماده ۹۴۶ و ۹۴۷ قانون مدنی، به این تفاوت ها اشاره دارند. در گذشته، سهم الارث زن از اموال غیرمنقول (مانند زمین) محدودیت هایی داشت و او تنها از «اعیان» (ساختمان و بنا) ارث می برد و نه از «عرصه» (زمین). اما با اصلاحات قانونی، این وضعیت تغییر کرده است.
بر اساس قوانین فعلی و ماده ۹۴۶ قانون مدنی، زوجه از تمامی اموال منقول و غیرمنقول متوفی ارث می برد. این شامل:
- اموال منقول: مانند پول نقد، حساب های بانکی، سهام، خودرو، طلا و جواهرات، لوازم منزل و سایر وسایل شخصی.
- اموال غیرمنقول: مانند زمین، خانه، آپارتمان، باغ و ملک تجاری.
توضیح مهم این است که در خصوص اموال غیرمنقول، زن هم از قیمت عرصه (زمین) و هم از قیمت اعیان (ساختمان و بنا) ارث می برد. به عبارت دیگر، سهم قانونی او از کل ارزش ملک (زمین و ساختمان روی آن) محاسبه و پرداخت می شود.
حقوق جانبی زوجات پس از فوت شوهر: فراتر از سهم الارث
علاوه بر سهم الارث که به عنوان حق مسلم همسران دائم از ترکه متوفی مطرح است، حقوق دیگری نیز برای آن ها پس از فوت شوهر وجود دارد که باید پیش از تقسیم ارث به آن ها رسیدگی شود. این حقوق، دیون ممتاز متوفی محسوب می شوند و شامل موارد زیر است:
- مهریه: مطالبه مهریه، یکی از مهم ترین و اولویت دارترین حقوق مالی زن است. مهریه پیش از تقسیم هرگونه ارث، از کل ترکه متوفی پرداخت می شود و در واقع، خود یک دین بر ذمه متوفی است که باید از اموال او تسویه گردد. تفاوتی نمی کند که مرد چند همسر داشته باشد؛ هر یک از زوجات دائم می توانند مهریه خود را مطالبه کنند.
- نفقه معوقه: در صورتی که شوهر در زمان حیات خود، نفقه واجب همسر (یا همسران) خود را پرداخت نکرده باشد، زوجات می توانند نفقه معوقه خود را به عنوان یک دین بر عهده ترکه متوفی مطالبه کنند. این نیز باید قبل از تقسیم ارث پرداخت شود.
- اجرت المثل ایام زندگی مشترک: چنانچه زن در طول زندگی مشترک اقداماتی فراتر از وظایف شرعی خود و به دستور یا اذن شوهر انجام داده باشد، می تواند پس از فوت وی، در صورت وجود شرایط قانونی، اجرت المثل کارهای انجام شده را از ترکه مطالبه کند.
- حق سکونت موقت: در برخی موارد، خصوصاً اگر زن محتاج به مسکن باشد و خانه مشترک نیز جزو ترکه باشد، دادگاه می تواند برای زن حق سکونت موقت در منزل مشترک را تا زمان دریافت کامل حقوق خود (مهریه، سهم الارث و …) تعیین کند. این امر بیشتر جنبه حمایتی و معیشتی دارد.
وصیت متوفی و تأثیر آن بر سهم الارث زوجات
متوفی می تواند تا یک سوم از اموال خود (ثلث ترکه) را به موجب وصیت به هر شخص یا جهتی اختصاص دهد. این شخص می تواند یکی از همسران (دائم یا موقت)، فرزندان، خویشاوندان، یا حتی افراد غیروارث باشد. وصیت در حدود ثلث، بدون نیاز به اجازه سایر ورثه، قابل اجراست. بنابراین، اگر مردی بخواهد علاوه بر سهم الارث قانونی، مبلغ یا مالی را به یکی از همسران خود (مثلاً همسر موقت که ارث نمی برد یا یکی از همسران دائم) ببخشد، می تواند در چارچوب یک سوم اموال خود این کار را انجام دهد.
نکته مهم این است که اگر وصیت مازاد بر ثلث باشد، اجرای آن منوط به اجازه وراث است. در صورتی که وراث با این وصیت مازاد مخالفت کنند، فقط تا همان یک سوم از وصیت اجرا می شود و مابقی باطل خواهد بود. لذا وصیت نمی تواند به طور مستقیم سهم الارث قانونی وراث را کاهش دهد، مگر با رضایت آن ها.
وصیت متوفی تا یک سوم از اموال، حتی به همسر موقت، بدون نیاز به رضایت سایر ورثه قابل اجراست، اما وصیت مازاد بر ثلث منوط به اجازه وراث است و نمی تواند مستقیماً سهم الارث قانونی را تغییر دهد.
وضعیت ارث زوجه در صورت طلاق (رجعی و بائن)
رابطه زوجیت برای توارث، باید در زمان فوت مرد برقرار باشد. این اصل، در شرایط طلاق، نیازمند دقت بیشتری است:
- طلاق رجعی: در طلاق رجعی، زن در دوران عده (معمولاً سه ماه و ده روز) همچنان در حکم زوجه است و رابطه زوجیت به طور کامل منحل نشده است. بنابراین، اگر فوت شوهر در زمان عده طلاق رجعی رخ دهد، زن از او ارث می برد.
- طلاق بائن: در طلاق بائن، رابطه زوجیت به محض وقوع طلاق به طور کامل قطع می شود و زن و شوهر به یکدیگر محرم نیستند. همچنین، پس از اتمام عده طلاق رجعی، زن دیگر زوجه متوفی محسوب نمی شود. در هر دو حالت، یعنی در طلاق بائن و یا پس از اتمام عده طلاق رجعی، زن از شوهر سابق خود ارث نمی برد.
آیا فرزندان زن دوم از پدر ارث می برند؟
یکی از سؤالات رایج این است که آیا فرزندان متوفی از همسر دوم او، در مقایسه با فرزندان همسر اول، حقوق کمتری دارند؟ پاسخ حقوقی کاملاً واضح است: تمامی فرزندان مشروع متوفی، فارغ از اینکه از کدام همسرش باشند، به طور مساوی از پدر خود ارث می برند. تنها تفاوتی که در تقسیم ارث فرزندان وجود دارد، تفاوت سهم پسر و دختر است که بر اساس قاعده «پسر دو برابر دختر» سهم می برد. وجود همسران متعدد برای پدر، هیچ تأثیری بر میزان و حق ارث بری فرزندانش ندارد.
آیا زوجات یک مرد از یکدیگر ارث می برند؟
گاهی این پرسش مطرح می شود که آیا بین همسران متعدد یک مرد، رابطه توارثی وجود دارد؟ پاسخ قاطعانه خیر است. طبق قوانین مدنی، رابطه توارثی تنها بر اساس قرابت نسبی (خونی) یا قرابت سببی (ازدواج) مستقیم برقرار می شود. هیچ رابطه نسبی یا سببی مستقیمی بین زوجات یک مرد با یکدیگر وجود ندارد. بنابراین، هیچ یک از همسران یک مرد، از همسر دیگر او (اعم از همسر اول، دوم یا سایرین) ارث نمی برد. ارث تنها از طریق شوهر مشترک و مطابق با سهم قانونی هر یک از زوجات از ترکه شوهر تقسیم می گردد.
مراحل عملی و قانونی دریافت سهم الارث توسط زوجات
برای دریافت سهم الارث و سایر حقوق قانونی پس از فوت شوهر، همسران متعدد باید مراحل قانونی مشخصی را طی کنند. این فرآیند، خصوصاً در صورت وجود ابهامات یا اختلافات، نیازمند دقت و آگاهی حقوقی است.
اولین گام: درخواست گواهی انحصار وراثت
پس از فوت متوفی، اولین و اساسی ترین قدم برای هر ذی نفع، از جمله همسران، درخواست گواهی انحصار وراثت است. این گواهی سندی رسمی است که توسط شورای حل اختلاف صادر می شود و در آن، اسامی تمامی وراث قانونی متوفی، میزان سهم الارث هر یک از آن ها و نوع رابطه وراثتی مشخص می گردد. برای دریافت این گواهی، مدارکی نظیر شناسنامه و کارت ملی متوفی و وراث، عقدنامه، گواهی فوت و استشهادیه شهود مورد نیاز است. بدون این گواهی، هیچ اقدام قانونی برای تقسیم ترکه امکان پذیر نخواهد بود.
ارزیابی ترکه، پرداخت دیون و وصایا: مقدم بر تقسیم ارث
قبل از اینکه هرگونه ارثی بین وراث تقسیم شود، لازم است که کلیه دارایی ها و بدهی های متوفی مشخص و تسویه گردد. این مراحل شامل موارد زیر است:
- ارزیابی ترکه: تمامی اموال منقول و غیرمنقول متوفی باید به دقت شناسایی و ارزش گذاری شوند.
- پرداخت دیون: کلیه بدهی های متوفی، از جمله مهریه، نفقه معوقه، بدهی های بانکی، قبوض و سایر تعهدات مالی، باید از ترکه پرداخت شوند. مهریه و نفقه معوقه زوجات از جمله دیون ممتاز هستند که پرداخت آن ها بر تقسیم ارث مقدم است.
- اجرای وصایا: پس از پرداخت دیون، وصیت نامه متوفی (در صورت وجود و در حدود ثلث ترکه) باید اجرا شود.
تنها پس از انجام این مراحل است که آنچه باقی می ماند، «ماترک خالص» نامیده شده و برای تقسیم بین وراث آماده می شود.
تعیین دقیق سهم الارث هر یک از زوجات
با استناد به گواهی انحصار وراثت و بر اساس مواد قانونی (خصوصاً ماده ۹۴۲ قانون مدنی) و با توجه به وجود یا عدم وجود فرزند برای متوفی، میزان دقیق سهم الارث هر یک از زوجات به صورت انفرادی محاسبه می گردد. همانطور که پیشتر توضیح داده شد، سهم کلی زوجات یک چهارم یا یک هشتم از ترکه خالص است که به تساوی میان آن ها تقسیم می شود.
تقسیم توافقی یا قضایی ترکه
پس از تعیین سهم هر یک از وراث، دو راه اصلی برای تقسیم ترکه وجود دارد:
- تقسیم توافقی: اگر تمامی وراث (از جمله تمامی زوجات) بر سر نحوه تقسیم اموال به توافق برسند، می توانند یک تقسیم نامه رسمی در دفتر اسناد رسمی تنظیم کنند. این روش سریع تر و کم هزینه تر است.
- تقسیم قضایی: در صورت عدم توافق بین وراث بر سر نحوه تقسیم، هر یک از آن ها می تواند با طرح دعوای تقسیم ترکه در دادگاه حقوقی، از دادگاه درخواست کند تا به صورت قهری ترکه را تقسیم نماید. در این حالت، دادگاه پس از ارزیابی اموال و بررسی مدارک، حکم به تقسیم ترکه صادر خواهد کرد.
اقدامات حمایتی قانونی
در مواردی که نگرانی از پنهان کاری، انتقال، یا تضییع اموال متوفی توسط سایر وراث وجود دارد، زوجات می توانند از طریق اقدامات حمایتی قانونی از حقوق خود محافظت کنند:
- دادخواست تأمین خواسته: با تقدیم این دادخواست به دادگاه، می توان از انتقال یا مخفی کردن اموال متوفی توسط سایر ورثه جلوگیری کرد تا حقوق ذی نفعان محفوظ بماند. این اقدام به منظور تأمین و توقیف اموال به اندازه مطالبات قانونی صورت می گیرد.
- مهر و موم ترکه: در شرایط خاصی که بیم از تصرفات غیرقانونی در اموال متوفی وجود دارد، هر یک از وراث می تواند تقاضای مهر و موم ترکه را به شورای حل اختلاف یا دادگاه ارائه دهد تا اموال متوفی تا زمان تعیین تکلیف نهایی، پلمپ و نگهداری شود.
ضرورت مشاوره حقوقی
با توجه به پیچیدگی های قوانین ارث و تعدد زوجات، و همچنین حساسیت های خانوادگی مرتبط با آن، مشاوره با وکیل متخصص در امور ارث اکیداً توصیه می شود. یک وکیل مجرب می تواند:
- راهنمایی های دقیق و تخصصی ارائه دهد.
- در جمع آوری مدارک و تنظیم دادخواست ها کمک کند.
- در مذاکرات با سایر وراث نقش مؤثر داشته باشد.
- مراحل قانونی را به درستی و بهینه پیگیری نماید تا از تضییع حقوق و بروز اختلافات جلوگیری شود.
نتیجه گیری: درک حقوق وراثتی در نظام تعدد زوجات
مبحث سهم الارث دو زن (و بیشتر) از شوهر متوفی در حقوق ایران، دارای ابعاد و ظرافت های خاصی است که آگاهی از آن برای تمامی ذی نفعان حیاتی است. طبق ماده ۹۴۲ قانون مدنی، سهم کلی زوجات، چه یک چهارم (در صورت نبود فرزند) و چه یک هشتم (در صورت وجود فرزند)، به تساوی میان تمامی همسران دائم تقسیم می شود. این بدان معناست که هر همسر دائم، فارغ از تعدادش، سهمی یکسان از آن سهم کلی خواهد برد.
همچنین، حقوق جانبی نظیر مهریه و نفقه معوقه، پیش از تقسیم ارث از ترکه متوفی پرداخت می شوند و فرزندان متوفی، بدون در نظر گرفتن اینکه از کدام همسرش باشند، به طور یکسان از پدر ارث می برند. در نهایت، پیچیدگی های حقوقی و حساسیت های خانوادگی این حوزه، ضرورت مراجعت به متخصصان حقوقی و وکلای با تجربه را دوچندان می سازد تا از تضییع حقوق و بروز منازعات احتمالی جلوگیری شود و فرآیند احقاق حقوق به بهترین شکل ممکن طی شود.