پریسا ساسانی حسین قره: بیستمین دوره جشنواره بین المللی نمایش عروسکی- مبارک با پشتوانه یک عمر تلاش و دغدغه هنرمندان عرصه نمایش و مدیران به عنوانی یکی از جشنواره های مهم در دوران مدیریت نادره رضایی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حال برگزاری است. جشنواره ای که به گفته علی سلطان احمدی دبیر این رویداد هنری از بودجه ۱۵ میلیارد تومانی جشنواره تاکنون تنها بخش اندکی حدود ۲۰ درصد از این مبلغ تخصیص پیدا کرده است. این صحبت دبیر جشنواره در گفتگو با سایت خبری آوای البرز مبیین این مطلب است که مدیریت ها با وجود مشکلات مالی بسیار با سختی و اصطلاحا با چنگ و دندان در تلاش برای حفظ داشته ها و میراث فرهنگی ایران هستند.
بهروز غریب پور یکی از هنرمندانِ عرصه نمایش و مدیر هنری است که در هر موقعیتی بنابر شرایط موجود با امکاناتی که در دست داشته برای آبادانی جنگیده است و به گفته خودش در عرصه هنرهای نمایشی به خصوص تئاتر عروسکی و ماندگاری آن طرح ها و ایده های مختلفی ارائه کرده که یکی از این ایده های ماندگار در عرصه جشنواره بین المللی پیشنهاد افزودن نامِ مبارک به این جشنواره هنری است. مشروح گفتگو با غریب پور را می خوانید:
* آقای غریب پور به عنوان هنرمندی که همواره دغدغه نمایش های عروسکی را دارید. برگزاری جشنواره بین المللی نمایش عروسکی تهران مبارک را چطور ارزیابی می کنید؟
در آغاز باید یک نکته را متذکر شودم که اساسا نمایش های عروسکی یا کتاب کودک نوجوان و یا شعر و موسیقی صرفا برای گروه سنی کودک و نوجوان نیست. ولی معتقدم آنچه به پیکره این جشنواره لطمه وارد کرد تبدیل شدن آن به رویدادی دوسالانه بود و این تصمیم که بنده همیشه مخالف آن بوده ام بزرگترین ضربه را به جشنواره بین المللی نمایش عروسکی تهران- مبارک وارد کرد.
* با توجه به این موضوع که عمر بیست ساله بر این جشنواره گذشته آیا همچنان با اهدافی که شروع شد همخوانی دارد؟ آیا رشد چشمگیری داشته است؟
برای پاسخ به این سئوال می خواهم برگردم به صحبت های شما که اشاره کردید جشنواره ای برای کودکان است که از جهتی برداشتِ درستی است که طی سال های گذشته باید برای کودکان بهترین نمایش های عروسکی را تولید می کردیم و در عین حال از نمایش عروسکی برای بزرگسالان نیز غافل هم نمی شدیم. چون نمایش عروسکی ظرفیت مناسبی برای همه افراد در گروه های مختلف سنی است که در این زمینه آموزش و پرورش غفلت بسیار کرده و راه خطا رفته است و اساسا مولد نیست. از سوی دیگر مرکز هنرهای نمایشی هم کمترین بودجه را به نمایش عروسکی اختصاص داده است و برای رسیدگی به این موضوع هم بارها بحث و جدال کرده ایم.
* به نتیجه هم رسیدید؟
قطعا خیر. زمانی آقای منتظری یک بروشور چاپ کرده بود که محتوای آن مبین این مطلب بود که بله نمایش عروسکی خوب است که اجرا شود. چون هم ارزان و هم ساده تر است. که نقطه نظر کاملا اشتباهی است. من می خواهم یک فراخوان به تمام ایران ارسال کنم و بخواهم هر فردی که بتواند یکی از این عروسک های ما را بسازد و یا بازی دهد از او به عنوان قهرمان ملی یاد می کنم و جایزه می دهم. کجای این کار ساده و ارزان است؟
* در تاریخ برگزاری این رویداد فرهنگی اینگونه ثبت شده که شما نام «مبارک» را برای این جشنواره گذاشتید. این انتخاب از کجا آمد؟
در دوره ای نایب رئیس یونیما به ایران آمده بود و میهمان مرکز تئاتر عروسکی شد و نمایش «شش جوجه کلاغ و یک روباه» به کارگردانی مرا دید. او شیفته این نمایش شد و از من دعوت کرد در چند جشنواره شرکت کنم که فقط توانستم در جشنواره ای در تایوان شرکت کنم. در آن زمان اظهار تاسف کرد که چرا عضو یونیما نیستم. در حالی که ما عضو یونیما شده بودیم. در اول انقلاب مسئولان وقت جمهوری اسلامی معتقد بودند یونیما جز چند سازمان مشکوک است که من متن و لایحه دفاعی نوشتم و آقای مهندس احمدیان که به مجلس می رفت از آن دفاع کرد و در ادامه هم عضو یونیما و هم عضو سازمان تئاتر کودک و نوجوان شدیم. در ادامه این مسیر من در مقطعی رئیس یونیما شدم و مرضیه برومند هم معاون آن شد. برای این مرکز به واسطه ریاست یک ایرانی باید نامی بومی انتخاب می کردیم که بنده نام مبارک را انتخاب کردم.
* یک روایت هم در مجله نمایش چاپ شد که نوشته شده بود رئیس یونیما وقتی جعبه هدیه ایران را باز کرد گفت مبارک! یعنی کار شما را می شناخت.
بله همینطوراست. من در سفرهایی که به کشورهای مختلف می رفتم مبارک را با خودم می بردم و مبارک جزء رفیق های من بود که همه سفرها با من می آمد و او را می شناختند.
* علاوه بر عروسک مبارک چه عنصر دیگری در معرفی نمایش عروسکی متعلق به ایران کارآمد بود؟
بازی دهندگی. و این حرفه آنقدر مهم است که جای آزمون و خطا وجود ندارد. ضمن اینکه فراموش نشود که در نمایش عروسکی باید از هنرهای تجسمی هم استفاده شود تا اثر ماندگار با مجسمه ایی خوش ساخت که قابلیت حرکت دارد؛ از آب درآید. بنابراین عدم شناخت پدیده ای به نام نمایش عروسکی یکی از معضلات اصلی است. در جشنواره سال جاری یک مستر کلاس برای من ترتیب داده شده تا آنچه که در دانشگاه ها به دانشجویان آموزش نمی دهند بتوانم در این کارگاه آموش دهم. به نظر بنده دانشکده های هنری ایران سطح پایینی دارند و خب سطح تولید تئاتر عروسکی در مدارس مراکز تئاتری و دانشکده پایین است و همین موضوع باعث شده که جشنواره ها نسبت به هر سال سطح نازل تری داشته باشند.
* آقای غریب پور شما بحران های مدیریت فرهنگی را در چه می بینید؟ ببینید در دوره ای مدیری مانند آقای منتظری به مرکز هنرهای نمایشی آمد که از بدنه حاکمیتی بود اما افق نگاه موثری داشت و هنرمندان را حمایت کرد یا وقتی آقای شریف خدایی مدیر شد جشنواره تئاتر را بین المللی کرد و اجراهای خوبی را از آلمان آورد و در کنار آن بزرگان تئاتر ایران مانند آقای بیضایی راضی شدند که در حاشیه جشنواره اجرا داشته باشند. اما این نوع فرهنگسازی ها بستگی به آمد و رفت مدیرت ها در دولت های مختلف دارد.
سئوال شما را با خاطره ای بیان می کنم. من تازه به ایتالیا رفته بودم. تلویزیون روشن بود و دیدم یک نوازنده ای در حال نواختن یک قطعه پیانو است یعنی اساسا تصور می شد او یک پیانیست است و بعد از آن رو به دوربین کرد و گفت که با عرض معذرت به دلیل مسئولیت وزارت آموزش و پرورش مدتی است که پیانو نزده ام. حالا شما به من نشان دهید که یک وزیر فرهنگ و هنر که فرق پیانو با هارپ را بداند. بنابراین آب از سرچشمه گل آلود است. آقای محمد قاضی مترجم می گفت: «مرا به وزارت ارشاد احضارکردند و گفتند آقای قاضی! از شما سنی گذشته است. شما افتخار ترجمه ایران هستید. این چه اسمی است که روی کتاب گذاشته اید؟ تعجب کردم. گفتم چه اسم بدی؟ گفتند مسیح بازِ مصلوب یعنی چی؟ بازپرس مسیحِ باز مصلوب را نمی توانسته درست بخواند. بنابراین آب از سرچشمه گل آلود است و متاسفانه سواد هم ندارند. یک مثال از دکتر معین می زنم دکتر معین ۸ سال وزیر علوم دولت خاتمی بود. او یکی از اپراهای ما را دیدو گفت آقای غریب پور! چرا یک دانشکده وجود ندارد که هنر شما را تدریس کند؟ گفتم ده تا دانشکده وجود دارد. یعنی می خواهم بگویم وزیر علوم نمی داند که رشته عروسکی وجود دارد!
* این موارد از ضعف مدیریت می آید.
بله دقیقا. ببینید من در مدیریت علاوه بر اینکه عاشقم بسیار سخت گیر هم هستم. برای اینکه به آینده مملکت را دارم نگاه می کنم. حالا بگویند عصبانی و تند خو است. مگر شمس و مولوی تند خو نبودند؟
* پس تولیت استاندارد را جزو اصول می دانید؟
بدون شک. تصورم این است که همین الان دانشگاه های معروف مانند هاروارد و کلمبیا متاثر از نظامیه های نظام الملک هستند که یک نمونه از آینده نگری فاخر است. درست است که سلطان محمود غزنوی را لعن می کنیم که شاهنامه را نپسندید و جای طلا به شاعر نقره داد. ولی بالاخره شاهنامه به عنوان سند بزرگ خلق شد. ناراحت هستند که از ترک ها دفاع می کنم. چرا؟ چون ترک ها مولوی را جهانی کردند. حالا می خواهم مثالی دیگر از شعر دوست و مولوی شناسی مسئولان در ایران بیان کنم.
زمانی از من دعوت کردند که برای بزرگداشت شمس به خوی بروم و اپرای مولوی را اجرا کنم. گفتم چقدر خوب که پیش بینی های لازم صورت گرفته است. حدود ۹ ماه از این دعوت گذشت دیدم خبری از آنها نشد ولی عاقبا تماس گرفتند که آقای غریب پور چه زمانی تشریف می آورید؟ گفتم ما هشت وسیله و تعداد زیادی بازی دهنده داریم . گفتند که ما سالن نداریم و می خواهیم در فضای آزاد برگزار کنیم. فکر کنید اجرا در آبان ماه و در سرمای خوی. گفتم عقل دارید شما؟ چه افرادی در سرمای آبان می آید و دو ساعت کار را می بیند؟ اصلا درکی نداشتند. خب با این اوصاف چرا از ترک ها دفاع نکنم؟
* خانم اردوغان کتاب رومی را به همسر اوباما هدیه کرد. یعنی مال خود کردن و ما حتی به کشورهای اسلامی هم مولوی نداده ایم .
مدیریت حقیر بی دانش حزبی و ایدئولوژیک همین نتیجه را دارد.
۲۴۳۵۷