غزال زیاری– یک بررسی روی عنکبوت‌های آبنباتی راه راه با نام علمی Enoplognatha ovata ویژگی‌های شگفت‌انگیزی را درباره رفتار این موجود هشت پا فاش کرده است. این بررسی حکایت از آن دارد که دو گونه از عنکبوت‌های آبنباتی، زندگی پنهانی شبانه دارند و شب هنگام، تار عنکبوت خود را رها می‌کنند تا بعد از تاریکی هوا، به شکل خشونت‌آمیزی شکارشان را اسیر کنند.
کاترین اسکات، عنکبوت‌شناس، اخیرا نتیجه تحقیق خود را که در حین کار برروی تز دکترایش انجام می‌داد در ژورنال اکولوژی منتشر کرده است. او معتقد است که این گونه از عنکبوت‌ها که بومی اروپا بوده‌اند ولی اکنون در آمریکا و کانادا هم گسترده شده‌اند، ویژگی‌های خاصی دارند. آنها به خاطر ژن‌شان ظاهر راه راهی دارند و به شیوه‌ای کاملا نرمال و مشابه دیگر عنکبوت‌ها، تارهایشان را بنا می‌کنند؛ اما تفاوت اصلی‌شان با دیگر گونه‌های عنکبوت‌ها که تا حالا به چشم نیامده بود، این است که شب‌ها به دنبال شکارهای بزرگشان می‌روند. شان مک‌کان، همکار خانم اسکات که او نیز در دانشگاه اسکاربورو یک عنکبوت‌شناس است، در ابتدا به عادت‌های مخفی این گونه از عنکبوت‌ها مشکوک شد.
دکتر مک‌کان، یک عکاس حرفه‌ای در زمینه عکس‌های ماکرو است و علاقه زیادی به عکاسی از حشرات در حال چرت زدن روی گیاهان در هنگام سحر دارد. او در حین تحقیق برروی عنکبوت بیوه سیاه در منطقه‌ای در ونکوور کانادا، متوجه یک قتل‌عام دسته‌جمعی شد که در هنگام سحر توسط عنکبوت‌های آبنباتی راه‌راه انجام شده بود. او تعدادی زنبور را دید که در تار عنکبوت گرفتار شده و کاملا خشک شده بودند. دیدن این صحنه وحشتناک، این دو محقق را بر آن داشت تا با دقت بیشتری این عنکبوت‌ها را زیر نظر بگیرند.
آنها در ابتدا به بررسی این موضوع پرداختند که آیا دانشمندان دیگری تا پیش از این نحوه شکار شبانه عنکبوت‌های آبنباتی راه‌راه را مورد بررسی قرار داده‌اند یا خیر؛ پاسخ منفی بود؛ البته برخی افراد مانند بریستو، طبیعت‌شناس انگلیسی در دهه ۱۹۳۰، دریافته بودند که این گونه از عنکبوت در کنار تار خود کمین می‌کند و بعد از آنکه تار عنکبوت به ارتعاش درآمد، به سرعت تارهای چسبنده را به روی شکارش پرتاب می‌کند. اما این تنها استراتژی شکار آنها نیست.
بیشتر بخوانید:
عنکبوت‌های آبنباتی، در عین حال دزدانی شناخته شده بودند که از تار عنکبوت‌های همسایه نیز سرقت می‌کردند و این دو دانشمند شخصا شاهد سرقت این عنکبوت‌ها، از تار عنکبوت بیوه سیاه بودند. در عین حال برخی دیگر از محققان دریافته بودند که عنکبوت‌های آبنباتی در هنگام شکار زنجرک‌ها از هیچ تار عنکبوتی استفاده نمی‌کنند. از همین رو دکتر اسکات و دکتر مک‌کان احتمالا اولین افرادی هستند که شکار طعمه‌های در حال خواب توسط این عنکبوت‌ها را ثبت کرده‌اند.
دکتر اسکات با یادآوری تصاویری که دیده گفت:« همه چیز خیلی سریع رخ داد. عنکبوت آبنباتی به محض اولین تماس با پوست حشره در حال خواب، تار ابریشمی چسبنده‌اش را از پاهایش ترشح کرده و تارش که شبیه قطره چسب است را به دور حشره می‌پیچد. بعد از آن، به‌صورت متناوب زهری را به بدن شکار تزریق می‌کند و همزمان تارهای ابریشمی بیشتری می‌تند. دیگر کار شکار تمام است.»
دکتر اسکات ادامه داد:« این عنکبوت‌ها بینایی بسیار ضعیفی دارند. به همین خاطر در هنگام شکارهای شبانه، احتمالا از حواس بویایی و لامسه‌شان بهره می‌برند و محیط را از طریق موهای چشایی‌شان حس می‌کنند؛ موهایی که در انتهای پاهایشان قرار گرفته و مثل اندام دهان و بینی عمل می‌کنند.»
این دو دانشمند تمایل زیادی دارند تا بدانند که آیا شکارهای شبانه در بین عنکبوت‌های آبنباتی رایج است یا خیر و از همین رو برای دو هفته پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه‌شان را زیر نظر گرفتند تا از شکارهای در حال انجام این عنکبوت یا شواهد به جا مانده از این شکارها عکاسی کنند.
آنها همچنین فرصت‌های شکار را مهندسی کرده و عنکبوت‌ها را به پوشش گیاهی‌ای بردند که در آنجا حشرات متعددی خواب بودند. طبق پیش‌بینی، وقتی عنکبوت‌ها بوی غذا را حس کردند، از ساقه‌ها بالا رفتند تا مقدمات شکار را فراهم کنند. حتی اگر دخالت انسانی هم در میان نبود، عنکبوت‌های آبنباتی، این حشرات در حال خواب را رویت کرده و به طور مخفیانه، آنها را با تارهای ابریشمی محکم می‌پیچیدند.
عنکبوت‌های آبنباتی گزینه‌های خاصی را برای خوردن مدنظر ندارند و بین ۲۵۰ گونه مختلف شکار می‌کنندکه اکثر شکار آنها زنبورها هستند. دکتر اسکات توضیح داده که حملات شبانه این‌گونه از عنکبوت‌ها به صورت هوشمندانه‌ای زمان‌بندی شده است. او معتقد است که این گونه‌های شکار شده، در طول روز به خوبی از خود محافظت می‌کنند ولی در هنگام شب درمانده هستند؛ چرا که وقتی یک حشره خواب است، برای آنکه بتواند از خود دفاع کند، باید به قدر کافی از خواب بیدار شود تا هوشیارانه عمل کند.
عادت‌های شکار عنکبوت‌ها، به‌طرز حیرت‌آوری متنوع هستند: از ترشح تارهای چسبناک گرفته تا کمین کردن، بدون آنکه تار عنکبوتی تنیده باشند.
دینش رائو، عنکبوت‌شناس دانشگاه وراکروز در مکزیک که در این بررسی مشارکتی نداشته، معتقد است که این رفتارهای تازه کشف شده شگفت‌انگیز هستند و معتقد است که این واکنشی به فراوانی حشرات در حال خواب است.
دکتر رائو ادامه داد:« ما در مورد رفتار اکثریت گونه‌های عنکبوت که بیش از ۵۰ هزار گونه هستند، اطلاعات کمی داریم. تنها تعداد محدودی از این گونه‌ها به خوبی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند ولی دانش اولیه ما درباره رفتار اکثر عنکبوت‌ها محدود است.»
دکتر اسکات و دکتر مک‌کان هم بر این باور هستند که این کشف جدید، به اهمیت این موضوع اشاره می‌کند که باید برای این کنجکاوی‌ها زمان زیادی گذاشت و به تماشای این رفتارها نشست. این موضوعی است که بوم‌شناسان مدرن به ندرت انجامش می‌دهند. تقریبا ۱۰۰ سال طول کشیده تا کسی این گونه رفتار عجیب در شکار، توسط این گونه بسیار رایج را مشاهده و گزارش کند و این حکایت از آن دارد که اسرار فاش نشده دنیای عنکبوت‌ها بی‌شمار است.
منبع: nytimes