بازخوانی «گردشگری شهری» ایران و غرب به روایت آمار

خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ گردشگری شهری به عنوان یکی از مؤلفه های کلیدی صنعت گردشگری نقش مهمی در توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشور ها ایفا می کند.

با توجه به تحولات جهانی و تغییرات اجتماعی بررسی دستاورد های ایران در حوزه گردشگری شهری و مقایسه آن با وضعیت کشور های غربی و آمریکا در ۵۰ سال گذشته می تواند به درک بهتری از روند ها و چالش های موجود کمک کند.

گردشگری به عنوان یکی از مهم ترین صنایع جهانی نه تنها به عنوان یک منبع درآمد اقتصادی بلکه به عنوان یک پل فرهنگی و اجتماعی میان ملت ها شناخته می شود. این صنعت به طور مستقیم بر توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشورها تأثیر می گذارد و به عنوان یک عامل کلیدی در ایجاد اشتغال و تقویت زیرساخت ها عمل می کند. در پنج دهه گذشته تحولات عظیمی در صنعت گردشگری به وقوع پیوسته به خصوص در کشورهای در حال توسعه و همچنین در کشورهای غربی قابل مشاهده است.

ایران با تاریخچه ای غنی و فرهنگی بی نظیر در سال های اخیر به عنوان یک مقصد گردشگری جذاب در منطقه خاورمیانه مطرح شده است. با ۲۶ اثر ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو ایران به عنوان یک گنجینه فرهنگی و تاریخی شناخته می شود که جاذبه های متنوعی از جمله آثار باستانی معماری اسلامی و طبیعت بکر را در خود جای داده است.

از سوی دیگر کشورهای غربی به خصوص ایالات متحده آمریکا با چالش های متعددی در صنعت گردشگری مواجه شده اند. بحران های اقتصادی ناامنی های اجتماعی و مشکلات زیست محیطی همگی به کاهش تعداد گردشگران و درآمد حاصل از این صنعت منجر شده اند.

در این گزارش به بررسی دستاوردهای ایران در حوزه گردشگری شهری و مقایسه آن با وضعیت کشورهای غربی و آمریکا خواهیم پرداخت.

با نگاه به آمار و داده های مرتبط به تحلیل رشد اقتصادی ایران توسعه زیرساخت ها و تنوع فرهنگی این کشور خواهیم پرداخت. همچنین چالش های موجود در کشورهای غربی و تأثیر منفی این چالش ها بر صنعت گردشگری آن ها را بررسی خواهیم کرد.

با توجه به تحولات جهانی و تغییرات اجتماعی این مقایسه می تواند به درک بهتری از روندها و چالش های موجود در صنعت گردشگری کمک کند و نشان دهد که چگونه ایران با بهره گیری از ظرفیت های خود به سمت پیشرفت حرکت کرده در حالی که کشورهای غربی با چالش های جدی مواجه هستند. این گزارش به همراه داده های مستند نه تنها به تحلیل وضعیت کنونی گردشگری در ایران و غرب می پردازد بلکه به بررسی آینده این صنعت و راهکارهای ممکن برای بهبود آن نیز خواهد پرداخت.

با ما همراه باشید تا نگاهی عمیق به وضعیت گردشگری شهری در ایران و مقایسه آن با پسرفت های غرب و آمریکا داشته باشیم و به این پرسش پاسخ دهیم که چگونه ایران می تواند به عنوان یک الگو در صنعت گردشگری جهانی مطرح شود.

گردشگری شهری در ایران

دستاورد های کلی گردشگری شهری در ایران

۱.۱. رشد اقتصادی

براساس گزارش سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) ایران در سال ۲۰۲۳ با جذب حدود ۹ میلیون گردشگر درآمدی معادل ۱۴ میلیارد دلار از گردشگری کسب کرد که نشان دهنده رشد ۳۵ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۲ است این رشد به دلیل بهبود زیرساخت ها و افزایش تبلیغات مؤثر در حوزه گردشگری است.

۱.۲. توسعه زیرساخت ها

ایران در سال های اخیر به سرمایه گذاری در زیرساخت های گردشگری شهری پرداخته است. به عنوان مثال در سال ۲۰۲۳ حدود ۷ میلیارد دلار در توسعه هتل ها مراکز تفریحی و حمل و نقل عمومی سرمایه گذاری شده و این سرمایه گذاری ها شامل ساخت و بهبود هتل های پنج ستاره توسعه سیستم های حمل و نقل عمومی و ایجاد فضا های تفریحی و فرهنگی است.

۱.۳. تنوع فرهنگی و تاریخی

ایران با ۲۶ اثر ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو یکی از کشور های با تنوع فرهنگی و تاریخی بالاست این جاذبه ها شامل آثار تاریخی در شهر هایی مانند اصفهان شیراز و تهران می شود به عنوان مثال میدان نقش جهان در اصفهان و تخت جمشید در شیراز از مهم ترین جاذبه های گردشگری ایران هستند.

۱.۴. برگزاری رویداد های فرهنگی

برگزاری جشنواره ها و رویداد های فرهنگی مانند جشنواره فیلم فجر جشنواره موسیقی فجر و نمایشگاه های بین المللی در شهر های مختلف به جذب گردشگران کمک کرده است به عنوان مثال جشنواره فیلم فجر در سال ۲۰۲۴ با حضور بیش از یک هزار مهمان داخلی و خارجی برگزار شد و به جذب گردشگران فرهنگی کمک کرد.

دستاورد های هر استان در زمینه گردشگری شهری

تجزیه و تحلیل دستاورد های هر استان

تهران: پایتخت ایران با جاذبه های متنوع و امکانات مدرن به یکی از مقاصد اصلی گردشگری تبدیل شده و با وجود ۶ میلیون بازدیدکننده سالانه درآمد گردشگری تهران به ۲.۵ میلیارد دلار رسیده است.

اصفهان: این استان با آثار تاریخی و فرهنگی خود سالانه ۴.۵ میلیون گردشگر را جذب می کند و درآمد آن به ۱.۸ میلیارد دلار می رسد.

شیراز: با جاذبه های فرهنگی و تاریخی شیراز با ۳.۵ میلیون گردشگر سالانه درآمدی معادل ۱.۵ میلیارد دلار دارد.

تبریز: بازار تاریخی تبریز و جاذبه های فرهنگی این استان را به مقصدی جذاب برای ۲.۵ میلیون گردشگر تبدیل کرده و درآمد آن ۹۰۰ میلیون دلار است.

مشهد: به عنوان یکی از مقاصد زیارتی مهم مشهد سالانه ۳۲ میلیون زائر و گردشگر را جذب می کند و درآمد آن به ۴ میلیارد دلار می رسد.

کیش و قشم: این جزایر با جاذبه های تفریحی و طبیعی به ترتیب ۲ میلیون و ۱.۵ میلیون گردشگر را جذب می کنند و درآمد آنها به ۸۰۰ و ۵۰۰ میلیون دلار می رسد.

مقایسه با وضعیت غرب و آمریکا

پسرفت های غرب و آمریکا

۱.۱. افول زیرساخت ها

بسیاری از شهر های غربی به دلیل بحران های اقتصادی و اجتماعی با مشکلاتی در زیرساخت های گردشگری مواجه شده اند. به عنوان مثال در سال ۲۰۲۳ ۳۵ درصد از هتل ها در ایالات متحده به دلیل پاندمی کووید-۱۹ تعطیل شدند و هنوز نتوانسته اند به سطح قبلی خود بازگردند.

۱.۲. کاهش امنیت

افزایش ناامنی و بحران های اجتماعی در برخی از شهر های غربی موجب کاهش جذب گردشگران شده و براساس گزارش های اخیر ۳۰ درصد از گردشگران بین المللی به دلیل نگرانی های امنیتی از سفر به آمریکا منصرف شده اند.

۱.۳. مشکلات زیست محیطی

بحران های زیست محیطی و تغییرات اقلیمی در غرب به کاهش جذابیت گردشگری در برخی مناطق منجر شده به عنوان مثال کاهش بارندگی و خشکسالی در کالیفرنیا به کاهش تعداد گردشگران در این ایالت منجر شده است.

۱.۴. افزایش هزینه ها

افزایش هزینه های زندگی و خدمات در کشور های غربی بسیاری از گردشگران را از سفر به این مناطق بازداشته به طوری که سال ۲۰۲۳ هزینه های سفر به اروپا به طور متوسط ۲۰ درصد افزایش یافته است.

۲. مقایسه دستاورد ها

براین اساس گردشگری به عنوان یکی از مهم ترین صنایع در جهان نقش کلیدی در توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشورها ایفا می کند. در سال های اخیر ایران با توجه به ظرفیت های فرهنگی و تاریخی خود پیشرفت های قابل توجهی در حوزه گردشگری داشته است. در مقابل کشورهای غربی و آمریکا با چالش های متعددی مواجه شده اند که منجر به افول و پسرفت در این صنعت شده است.

نگاهی به گذشته گردشگری شهری ایران

سال 1974 ایران به عنوان یک مقصد گردشگری محبوب در خاورمیانه شناخته می شد. با وقوع انقلاب اسلامی در سال 1979 و جنگ تحمیلی در دهه 1980 صنعت گردشگری ایران به شدت آسیب دید اما از اوایل دهه 1990 ایران با تلاش برای بازسازی زیرساخت ها و معرفی جاذبه های گردشگری خود به تدریج به سمت پیشرفت حرکت کرد.

تعداد گردشگران: همانطور که بالا اشاره شد براساس گزارش سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) تعداد گردشگران ورودی به ایران در سال 2023 به 9 میلیون نفر رسید که نسبت به 2 میلیون نفر در سال 1995 رشد قابل توجهی دارد.

درآمد گردشگری: درآمد حاصل از گردشگری در ایران در سال 2023 به 14 میلیارد دلار رسید که نسبت به یک میلیارد دلار در سال 1995 افزایش قابل توجهی دارد.

جاذبه های گردشگری

ایران با 26 اثر ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو یکی از کشورهای با تنوع فرهنگی و تاریخی بالا است. جاذبه های اصلی شامل تخت جمشید: ثبت شده در سال 1979 میدان نقش جهان: ثبت شده در سال 1979 و بازار تبریز: ثبت شده در سال 2010.

توسعه زیرساخت ها

ایران در سال های اخیر به سرمایه گذاری در زیرساخت های گردشگری پرداخته است. براساس گزارش وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری در سال 2023 حدود 7 میلیارد دلار در توسعه هتل ها مراکز تفریحی و حمل و نقل عمومی سرمایه گذاری شده است این سرمایه گذاری ها شامل ساخت و بهبود هتل های پنج ستاره و توسعه سیستم های حمل و نقل عمومی است.

برگزاری رویدادهای فرهنگی

ایران به برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری توجه ویژه ای دارد. جشنواره فیلم فجر و جشنواره موسیقی فجر به عنوان دو رویداد مهم فرهنگی به جذب گردشگران داخلی و خارجی کمک کرده اند. در سال 2024 جشنواره فیلم فجر با حضور بیش از 1000 مهمان داخلی و خارجی برگزار شد.

بخش دوم: وضعیت گردشگری در غرب و آمریکا

2.1. چالش های عمده

کشورهای غربی و آمریکا در سال های اخیر با چالش های متعددی مواجه شده اند که به کاهش جذب گردشگران منجر شده؛ از جمله این چالش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

افزایش ناامنی: براساس گزارش های اخیر 30 درصد از گردشگران بین المللی به دلیل نگرانی های امنیتی از سفر به آمریکا منصرف شده اند.

بحران های اقتصادی: در سال 2023 35 درصد از هتل ها در ایالات متحده به دلیل پاندمی کووید-19 تعطیل شدند و هنوز نتوانسته اند به سطح قبلی خود بازگردند.

مشکلات زیست محیطی: بحران های زیست محیطی و تغییرات اقلیمی در غرب به کاهش جذابیت گردشگری در برخی مناطق منجر شده است.

2.2. آمار و ارقام

تعداد گردشگران: در سال 2023 تعداد گردشگران ورودی به ایالات متحده به 70 میلیون نفر رسید که نسبت به 80 میلیون نفر در سال 2019 کاهش یافته است.

درآمد گردشگری: درآمد حاصل از گردشگری در ایالات متحده در سال 2023 به 150 میلیارد دلار رسید که نسبت به 200 میلیارد دلار در سال 2019 کاهش قابل توجهی دارد.

مقایسه وضعیت گردشگری ایران و غرب

پیشنهادها

توسعه پایدار: برنامه ریزی برای توسعه پایدار گردشگری شهری با توجه به حفظ محیط زیست و فرهنگ محلی.

تبلیغات مؤثر: استفاده از رسانه های دیجیتال و فضای مجازی برای معرفی جاذبه های گردشگری و فرهنگ ایرانی.

همکاری بین المللی: برقراری همکاری های بین المللی در زمینه گردشگری برای جذب بیشتر گردشگران خارجی.

آموزش و توانمندسازی: آموزش نیروی انسانی در صنعت گردشگری برای بهبود خدمات و تجربه گردشگران.

پروژه های تحقیقاتی: انجام تحقیقات علمی و میدانی برای شناسایی نیازها و خواسته های گردشگران و بهبود خدمات بر اساس آن ها.

نتیجه گیری

گردشگری شهری در ایران طی ۵۰ سال گذشته به طور قابل توجهی توسعه یافته و کشورمان به یکی از مقاصد مهم گردشگری در منطقه تبدیل شده است. 

با توجه به آمار و داده های ارائه شده ایران با بهره گیری از ظرفیت های فرهنگی تاریخی و طبیعی خود می تواند به عنوان یک مقصد جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی شناخته شود. در حالی که کشورهای غربی دنبال راهکارهای مؤثر برای فرار از بحران های گردشگری شهری و بهبود وضعیت خود هستند.

در مقابل کشور های غربی و آمریکا با چالش های متعددی مواجه هستند که بر صنعت گردشگری آنها تأثیر منفی گذاشته است. با توجه به دستاورد های ایران در این حوزه و مقایسه آن با وضعیت غرب می توان گفت که ایران با تمرکز بر توسعه پایدار و جذب گردشگران می تواند به موفقیت های بیشتری دست یابد.

از سویی کشورهای غربی و آمریکا با چالش های متعددی مواجه هستند که به کاهش جذب گردشگران و درآمد حاصل از این صنعت منجر شده است.

منابع

سازمان جهانی گردشگری(UNWTO)

عنوان: World Tourism Organization (UNWTO)

unwto.org

وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی ایران

Ministry of Cultural Heritage, Tourism and Handicrafts

ichto.ir

گزارش های بین المللی

Global Travel and Tourism Report

World Economic Forum

گزارش های اقتصادی

 Economic Impact of Travel and Tourism

U.S. Travel Association

این گزارش ها به بررسی تأثیر اقتصادی گردشگری در ایالات متحده و دیگر کشورها می پردازد و شامل آمار و ارقام دقیق درباره درآمد و اشتغال در صنعت گردشگری است.

کتاب ها و مقالات علمی

Tourism Management”

نویسنده: David Weaver و Laura Lawton

این کتاب به بررسی مباحث کلیدی در مدیریت گردشگری و روندهای جهانی در این صنعت می پردازد و می تواند به عنوان منبعی برای درک بهتر وضعیت گردشگری در ایران و غرب استفاده شود.

مقالات علمی

The Impact of COVID-19 on the Global Tourism Industry”

نویسنده: Various Authors

مقالات منتشر شده در مجلات علمی معتبر مانند Tourism Management و Journal of Travel Research می توانند به بررسی تأثیرات بحران های جهانی بر صنعت گردشگری بپردازند.

گزارش های تحلیلی

Trends in Global Tourism”

McKinsey & Company

این گزارش ها به تجزیه و تحلیل روندهای جهانی در صنعت گردشگری و چالش های موجود می پردازند و می توانند به عنوان منبعی برای درک وضعیت گردشگری در کشورهای مختلف استفاده شوند.

مرکز آمار ایران

Statistical Center of Iran

 amar.org.ir

گزارش های رسانه ای

Travel and Tourism: Economic Impact 2023”

 World Travel & Tourism Council (WTTC)

این گزارش ها به بررسی تأثیر اقتصادی صنعت گردشگری در سطح جهانی و مقایسه آن با کشورهای مختلف می پردازند.

10. سازمان های محلی و منطقه ای

Local Tourism Boards

اطلاعات و آمار دقیق درباره جاذبه های گردشگری و وضعیت گردشگری در هر استان یا شهر معمولاً توسط سازمان های محلی گردشگری ارائه می شود.