یکی از اصول باغبانی مهمی که در مورد درختان میوه و گردو پیوندی چندلر باید به درستی انجام شود عملیات هرس است، باغداران از انجام هرس ممکن است اهداف مختلفی داشته باشند و به همین دلیل زمان و نوع انجام هرس متفاوت خواهد بود، درختان به مانند بسیاری دیگر از درختان میوه به هرس نیاز دارند اما اینکه هرس در درختان به با چه هدفی و به چه صورت انجام می شود موضوعی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
اهداف مهم انجام هرس در درختان به:
همانطور که می دانید هرس ممکن است اهداف مختلفی داشته باشد اما در مورد درخت گردو پیوندی چندلر به اهداف زیر از انجام هرس دنبال خواهد شد:
فرم دهی به درخت یکی از مهمترین اهدافی است که باغداران با انجام هرس روی درختان به دنبال می کنند، در صورتی که درخت فرم دهی نشود شاخه ها به صورت درهم و شلخته رشد کرده و در باغ به شاخه های درختان ممکن است در هم فرو بروند، با توجه به اینکه باردهی درخت به به صورت انتهایی در شاخه های بارده انجامی شود فرم دهی نکردن به شاخه سبب می شود شاخه های بارده در هم فرو رفته و جذب نور کمتری داشته باشند و همین امر سبب کاهش کمی وکیفی میوه دهی درختان به خواهد شد.
یکی دیگر از اهداف مهم هرس فرم دهی دریافت نور کافی به وسیه ی شاخه های درخت به خصوصا شاخه های بارده است، از آنجایی که دریافت نور در زمان میوه دهی و رسیدن میوه ها بسیار اهمیت دارد در صورت سایه اندازی شاخه ها بر هم نور به میزان کافی جذب نشده و همن امر می تواند بر میزان و یا کیفیت باردهی درخت به تاثیر بگذارد، هرس فرم دهی شرایطی را ایجاد می کند که تمام شاخه های درخت به بتوانند به صورت یکسان شانس دریافت نور داشته باشند.
دریافت نور کافی علاوه بر اینکه به انجام فتوسنتز و تولید غذا در درختان به کمک می کند و سبب افزایش باردهی درخت به می شود به کاهش رطوبت و افزایش تهویه در بین شاخ و برگ درختان کمک کرده و این موضوع نیز می تواند در افزایش باردهی درختان به موثر خواهد بود.
به منظور فرم دهی درختان به باید این کار را از زمان کاشت نهال انجام دهید به صورتی که در زمان کاشت نهال در صورتی که نهال بیش از 70 سانتی متر ارتفاع دارد حتما شاخه ی نهال را در زمان کاشت سر زنی کنید، سرزنی نهال در زمان کاشت می تواند به فرمگیری بهتر درخت در سالهای پس از کاشت کمک کند.
در سال بعد چهار شاخه ی اصلی انتخاب شده و این چهار شاخه ی اولیه که اسکلت اصلی درخت به را تشکیل می دهند فرم دهی می شود به این صورت که این چند شاخه را نیز از یک سوم طولیشان هرس می کنند، در سال دوم نیز به همین صورت شاخه های اصلی انتخاب شده و از یک سوم طولی خود هرس می شوند، در صورتی که شاخه های انتخاب شده برای هرس ضعیف باشند هرس را به دو تا سه جوانه ی انتخایی محدود کنید.
در نظر داشته باشید که ارقام پیوندی در سال اول تا دوم پس از کاشت نهال باردهی خود را آغاز می کنند و بنابراین هرس فرم دهی به درخت به در سال دوم و یا سوم را به گونه ای انجام دهید که شاخه های بارده آسسب نبیند، برای انجام این هرس می توانید از افراد ماهری که قدرت تشخیص شاخه های بارده را دارند استفاده کنید.
یکی دیگر از اهداف مهم انجام هرس در درختان میوه هرس باردهی است، در هرس باردهی معمولا درخت را با هدف تولید شاخه های بارده یک ساله هرس می کنند، این نوع هرس معمولا در درختانی انجام می شود که شاخه های بارده آنها شاخه های جوان و یکساله هستند و از این رو در اواخر زمستان شاخه ها را به صورت مشخص و در محلهای درست هرس کرده تا در بهار درخت تولید شاخه های جوان و یکساله و بارده کند.
این نوع هرس در درختی مانند انگور انجام شده و در این درخت انجام هرس باردهی یکی از الزامات رسیدن باغ به باردهی مطلوب است، اما در مورد درخت به شاخه های بارده در واقع شاخه های جوانی هستند که به صورت جانبی از کنار شاخه های مسن تر روئیده است و از آنجایی که رشد شاخه ها در زمان بلوغ و یا کمی قبل از آن به شدت کند می شود در صورت هرس شاخه ها روئیدن شاخه های بارده ممکن است چند سال طول بکشد و پس از انجام هرس با هدف بار ذهی باغ به ممکن است چند سال با کاهش شدید باردهی مواجه شود.
بنابراین هرس باردهی به صورتی که در مورد بسیاری درختان میوه ی دیگر انجام می شود در مورد درختان به انجام نخواهد شد اما انجام هرس فرمدهی به واسطه ی افزایش دریافت نور و تهویه می تواند به طور غیر مستقیم به افزایش باردهی در درختان به موثر باشد . بنابراین یکی دیگر از اهداف انجام هرس در درختان به را نیز می توان افزایش باردهی عنوان کرد.
هدف مهم دیگری که باغداران با انجام هرس آن را دنبال می کنند کنترل آفات و بیماریها در درختان به خواهد بود، شاید به جرات بتوان گفت این هدف مهمترین هدفی است که باغداران به با انجام هرس آن را دنبال می کنند، شاید برای شما جالب باشد بدانید که کنترل بسیاری از آفات و بیماریهای به با انجام هرس به تنهایی امکان پذیر بوده و در صورتی که هرس به درستی انجام شود دیگر نیازی به انجام اقدامات بعدی و کنترل شیمیایی نخواهید داشت.
حذف سرشاخه های آلوده به آفت و یا بیماری در صورتی که آلودگی در باغ به صورت تک درخت و یا شاخه های محدود است یبب می شود منبع آلودگی در طول فصل کاهش پیدا کند و به همین دلیل جمعیت نسل های بعدی در طول سال و یا در سالهای بعدی کاهش پیدا می کند، همین امر سبب می شود درخت به نیازی به انجام اقدامات شیمیایی و سمپاشی پیدا نکند.
از طرفی دریافت نور کافی با حذف شاخه های آلوده و همینطور هرس فرم در درختان به سبب می شود تهویه بیشتر شده و رطوبت در شاخ و برگ درختان به سرعت تبخیر شود، از دست دادن رطوبت سطحی پس از بارندگی و افزایش تهویه به کاهش بسیاری از آفات و بیماریهای برگی کمک خواهد کرد به طوری که نیاز به سمپاشی احساس نشود.
آفات و بیماریهای مهمی که با انجام هرس می توانید به کنترل آنها کمک کنید:
همانطور که پیش تر نیز بیان شد انجامهرس شاخه های افت زده و بیمار می تواند تاثیر بسزایی در کنترل آفلات و بیماریها داشته باشد، در این قسمت برخی از مهمترین آفات و بیماریهایی که با هرس اصولی قابل کنترل هستند را ذکر خواهیم کرد.
این آفت یک نسل در سال داشته و پس از تخم گذاری بر سرشاخه ها لارو این آفت وارد سرشاخه شده و با تغذیه از هسته ی مرکزی شاخه سبب خشم شدن شاخه می شود، لارو تا سال آینده که کامل می شود درون سرشاخه به تغذیه ادامه داده و در نهایت درون سرشاخه تبدیل به شفیره و در نهایت تبدیل به حشرهی کامل شده و در سال آینده خارج می شود.
حذف سرشاخه های آلوده و سوزاندن آنها بهترین راه کنترلی این آفت به شمار می رود، با این کار منبع اولیه ی آلودگی را سوزانده و بنابراین در سال آینده آمار بیماری به شدت پایین خواهد آمد.
دقت داشته باشید که در ارقام مقاوم و نقویت درختان به با آبیاری و کود دهی اصولی می تواند از راه های موثر دیگر در کاهش شدت این آفت در باغ باشد به طوری که نیازی به کنترل شیمیایی احساس نشود.
آفات مکنده مانند شته ها وکنه ها نیز از جمله آفاتی هستند که به دلیل پلی سیکل بودن در طول سال می توانند به صورت طغیانی در بیایند اما اگر در همان ابتدای سال در صورت مشاهده ی تک شاخه های آلوده ان شاخه ها هرس و سوزانده شود دیر آفت فرصت طغیان در طول سال را پیدا نخواهد کرد.
- بیماریهای قارچی برگی و سرشاخه ای:
قارچهای برگی و سرشاخه ای مانند شانکرهای سیتوسپورایی، و لکه سیاه از عواملی هستند که به دلیل تراکم شاخ و برگها و کاهش تهویه و دریافت نور در باغ به توسعه پیدا کرده و در طول سال نیز شدت می گیرند، انجام هرس شاخه های آلوده در مورد این بیماریها نه تنها به کاعش اینوکولوم بیماری در طول فصل و سال کمک می کند بلکه با افزایش تهویه و دریافت نور و متعاقبا کاهش رطوبت در شاخ و برگ درختان به می تواند منجر به کاهش بیماری در طول سال و سال آینده شود.
این بیماری باکتریایی به رطوبت روی شاخ و برگ برای گسترش و ورود به درخت نیاز دارد، در صورتی که هرس فرم انجام نشده باشد و از ارقام حساس برای احداث باغ استفاده شده باشد این بیماری خسارت سنگینی وارد می کند، هرس فرم دهی و استفاده از ارقام مقاوم به کنترل بیماری کمک خواهد کرد، علاوه بر آن حذف شاخه های آلوده نیز به کاهش بیماری در باغ کمک می کند.
قیمت نهال در ارقام مقاوم ممکن است کمی بیشتر از ارقام دیگر باشد اما برای کنترل آفات و بیماریها و کاهش هزینه های کنترلی اقدامی ضروری به شمار می رود و نباید از آن غافل شد.